Waarheid les 1 - 2023 -

• Godsdienst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Met welke spongebob vis identificeer jij je vandaag?

Dit heeft verder geen didactisch nut : )

Lesplan

1- Uitleg onderwerp en periode

2- In groepje stellingen bespreken
20m

3- Uitleg waarheidsdenkwijzen + vragen
25m
4- In groepje denkwijzen bespreken 
10m
5- Tijd over? Leerdoelen afmaken

Periode 1 staan we stil bij het thema 'waarheid'

Dit wordt een lessenserie van filosofische aard.

Je krijgt aantal lessen met theorie en gespreksvragen.
Bij elke les krijg je een aantal leerdoelen die je moet beantwoorden en bewaren.

Na 3/4 lessen moet je de correcte leerdoelen inleveren  en  je maakt  een eindopdracht naar keuze.

Les 1: 'Wat is waarheid'

Leerdoelen:

1. Lees de theorie uit deze les eens door. Verzin daarna je eigen definitie van het woord ‘waarheid’.

2. Beschrijf de drie grote denkwijzen voor waarheid en benoem de kenmerken hierbij:

A/ Pre-modernisme (2 kenmerken)

B/ Modernisme (3)

C/ Post-modernisme (3)

3. Stelling: 'de drie denkwijzen kunnen niet samengaan'. 

Reageer hierop en betrek het op jezelf. Onderbouw je reactie met een voorbeeld en gebruik drie regels.

Om te beginnen, bespreek in je groepje; zijn deze beweringen waar? Waarom wel/niet?

-> Alle culturen zijn gelijk

-> Een leven nemen is slecht

-> Gras is groen

Je ziet een aantal filosofische citaten over waarheid.
Bespreek ze in duo's; probeer uit te vogelen wat het kan betekenen. Welke spreekt  je het meest aan?

Wanneer we met elke vezel van ons wezen geloven dat we de waarheid  gevonden hebben; dan moeten we weten dat we geloven; niet geloven dat we weten.
 (Jules Lequier)

Er zijn veel  verschillende soorten  ogen.... en dus ook veel verschillende soorten waarheden.
En dus is er geen waarheid.
(Friedrich Nietzsche)

Kennis is een oneindig avontuur aan de rand van onzekerheid.
(Jacob Bronowksi)

Je kunt  geleerd worden door de lerlingen  van anderen, maar je kunt alleen wijs worden door je eigen wijsheid.
(Michel de Montaigne)

Mensen struikelen af en toe over  de waarheid, maar de meeste mensen vermannen zich en gaan vlug verder alsof er niets is gebeurd.
(Winston Churchill)

Uit: Slide tot doc;
 truth and wisdom

Welke definitie van waarheid spreekt je het meeste aan?

Waarheid = Wat overeenkomt met de feiten.

Waarheid = Wat werkt in de praktijk.

Waarheid = Een bedachte zekerheid zodat we niet alles gaan weg relativeren.

Waarheid = Iets waar je de grootst aantal mogelijke perspectieven over hebt verzameld.

Waarheid bestaat niet.

Door de geschiedenis heen is het denken over  waarheid in de westerse beschaving veranderd. We gaan kort drie perioden of denkwijzen bij langs.

Pre-modernisme

Deze denkwijze over waarheid was in het westen dominant vóór de Verlichting. Kenmerkend zijn de volgende ideeën over waarheid:
-> Waarheid  wordt door autoriteit gegeven 
(Filosofen, de bijbel)
-> De waarheid moet ons vooral een morele les leren
 (itt tot data verzamelen)
-> Als iets waar lijkt; is het waarschijnlijk waar.

Heidense filosofen geïnspireerd door de Heilige Geest.

De meeste moderne mensen denken niet pre-modernistisch. Probeer het pre-modernisme eens te verdedigen.
Ofwel: wat zou er goed of nuttig aan kunnen zijn?

Modernisme

Dit gedachtegoed ontstond in de Verlichting (niet te verwarren met modernisme als kunststroming die veel later ontstond).
Kenmerken:

-> Er zijn feiten en niet-feiten
-> Feiten moet je kunnen  bewijzen
-> Vooruitgangsgedachte (wetenschap)
-> De wereld is ordelijk, begrijpbaar
- Ratio voorop

Het modernisme heeft de wetenschappelijke revolutie op gang geholpen. Tegelijkertijd was dit alleen mogelijk door de christelijke ideeën van  een logisch en begrijpbaar universum die al veel ouder waren.

Wetenschappelijk denken valt terug te leiden op enkele filosofen uit de oudheid.
Deze denkwijze van een begrijpbaar, ordelijk universum vond weerklank in de kerk en is door haar gepopulariseerd.
Via kloosters en later universiteiten heeft deze denkwijze body gegeven en vormde het fundament voor de wetenschappelijke revolutie in de Verlichting.

Denken we tegenwoordig modernistisch? Onderbouw je antwoord

Eventueel overslaan?

Post-Modernisme

Na WOII onstond het post-modernisme. Elke denkwijze is een reactie op die ervoor: de wetenschap had de mensheid verheven; maar in de 20e eeuw ook meer slachtoffers dan ooit tevoren als gevolg gehad. Daarnaast hadden de regimes van deze eeuw allemaal hun beroep op de wetenschap gedaan. 
Kenmerken:
-> Waarheid is  afhankelijk van je perspectief
-> Waarheid is dus subjectief (in modernisme: objectief)
-> Waarheid van de  ene kan onderdrukkend zijn voor  de andere

-> Emotie

Geef er een voorbeeld bij.
Bijvoorbeeld het beschrijven van een snelwegongeluk vanuit divers perspectief.

Bespreek in je groepje:

-> Ben jij meer een modernistisch of  post-modernistisch denker?

-> Welke denkwijze vind je beter?

-> Bedenk hoe je het post-modernisme met een argument aanvallen en met een ander verdedigen.
(Bv: bedenk een voorbeeld waarin de waarheid subjectief  blijkt)