VO I Mella Jaarsma | Roy Villevoye > voorbereiding en verwerking

• Wereldoriëntatie
• Kunstzinnige oriëntatie
• +1
• Middelbare school
• MBO
• Leerjaar 1-5

Introductie

Mella Jaarsma en Roy Villevoye brengen het gesprek op gang tussen verschillende culturen en laten je nadenken over hoe we naar andere mensen kijken en hoe we elkaar begrijpen. In deze les maak je kort kennis met de kunstenaars en een aantal werken.

Instructies

Deze LessonUp bestaat uit de volgende onderdelen:

• Voorbereidingsles vóór het bezoek 
• Duur: 30 minuten

• Verwerkingsles na het bezoek
• Duur: 30 minuten

Mella Jaarsma | Roy Villevoye

Vertel binnenkort brengen jullie een bezoek aan Kunsthal KAdE. Daar maak je kennis met twee kunstenaars: Mella Jaarsma en Roy Villevoye die beiden een eigen tentoonstelling hebben in de kunsthal. 

* Let op
In één uur tijd is het onmogelijk om alle kunstwerken te zien en bespreken tijdens de rondleiding in KAdE. De museumdocenten kiezen er (samen met jullie) een aantal uit om van dichtbij te bekijken en bespreken.

Mella Jaarsma

Dit is kunstenaar Mella Jaarsma in haar atelier in Yogyakarta. Ze woont en werkt al veertig jaar in Indonesië. 

Haar kunst draait om het onderzoeken van cultuur en identiteit, waarbij ze laat zien hoe deze tot uiting komen in het lichaam, kleding en voedsel.

Roy Villevoye

Dit is kunstenaar Roy Villevoye. Hij reist sinds begin jaren negentig vaak naar de Asmat in Papoea. De kunstenaar heeft daar een band opgebouwd met de Asmat gemeenschap en reflecteert in zijn werk op die ontmoetingen en ervaringen. 

Vertel Mella Jaarsma en Roy Villevoye  zijn op hun eigen manier verbonden aan de Indonesische archipel: een groep eilanden dicht bij elkaar, die je hier op de afbeelding ziet. 

Doen klik op de spelden of namen van de kunstenaars om meer te weten te komen over de kunstenaars en hun werkplek. 

Vertel de kunstenaars brengen met hun werk het gesprek op gang tussen verschillende culturen en laten je nadenken over hoe we naar andere mensen kijken en hoe we elkaar begrijpen. 

Mella Jaarsma

Bekijk de video waarin kunstenaar Mella Jaarsma vertelt over haar werk, werkwijze en het idee erachter. De video stopt op twee momenten waarna er een vraag of opdracht volgt om over in gesprek te gaan met de klas. 

1. Woordweb

Bespreek de kunstenaar vertelde in de video over identiteit en hoe onze kleding is verbonden met onze identiteit. Ze maakt kostuums en lichaamsbedekkingen en wil daarmee mensen letterlijk in een ‘huid’ van een ander kleden. 

Vertel identiteit is meer dan wie je bent; het is ook hoe je verbonden bent met anderen, geschiedenis en cultuur en kan zich ook uiten via de kleding die je draagt.

Doen maak een woordweb waarbij je klassikaal of individueel antwoord geeft op de volgende vragen: wat betekent identiteit voor jou en hoe laat jouw kleding zien wie jij bent?

2. Sleepvraag

Vraag wat hebben jullie gezien in de video? En wat zijn jullie te weten gekomen?

Bespreek de kunstenaar vertelde in de video dat: 'iets dat op een plek geliefd kan zijn op een andere plek juist gehaat kan worden'. Het materiaal dat je gebruikt kan zomaar een hele andere betekenis krijgen in een ander land of andere cultuur. Wat vinden jullie daarvan? 

Vertel Mella Jaarsma maakt veel kostuums en kleding, zoals het eekhoorn kostuum, van veel natuurlijke materialen: boombast, dierenhuiden, palmvezels, kokosnootschillen, maar ook van industriële objecten, gevonden objecten en textiel.  

Doen welke materialen heeft ze gebruikt in haar kostuums op de afbeeldingen? Verbind de afbeelding van de kostuums door het te slepen naar het volgens jullie bijpassende materiaal (of trek er een lijn tussen als je de les klassikaal geeft)

Tip klik op de afbeeldingen om te vergroten en deze goed te kunnen bekijken. Kun je ook ontdekken wat voor dierenhuiden er gebruikt zijn?

00:57

Wat betekent ‘identiteit’ voor jou en hoe laat jouw kleding zien wie jij bent?

Bespreek de kunstenaar vertelde in de video over 'identiteit'. Ze maakt kostuums en lichaamsbedekkingen en wil daarmee mensen letterlijk in een ‘huid’ van een ander kleden. Met haar werk stelt ze vragen over hoe identiteit wordt gevormd.  

Vertel identiteit is meer dan wie je bent; het is ook hoe je verbonden bent met anderen, geschiedenis en cultuur en kan zich ook uiten via de kleding die je draagt.

Doen maak een woordweb waarbij je klassikaal of individueel antwoord geeft op de volgende vragen: wat betekent identiteit voor jou en hoe laat jouw kleding zien wie jij bent?

02:16

Cocons

Dierenhuiden

Emblemen 

Hout en textiel

Vraag wat hebben jullie gezien in de video? En wat zijn jullie te weten gekomen?

Bespreek de kunstenaar vertelde in de video dat: 'iets dat op een plek geliefd kan zijn op een andere plek juist gehaat kan worden'. Het materiaal dat je gebruikt kan zomaar een hele andere betekenis krijgen in een ander land of andere cultuur. Wat vinden jullie daarvan? 

Vertel Mella Jaarsma maakt veel kostuums en kleding, zoals het eekhoorn kostuum, van veel natuurlijke materialen: boombast, dierenhuiden, palmvezels, kokosnootschillen, maar ook van industriële objecten, gevonden objecten en textiel.  

Doen welke materialen heeft ze gebruikt in haar kostuums op de afbeeldingen? Verbind de afbeelding van de kostuums door het te slepen naar het volgens jullie bijpassende materiaal (of trek er een lijn tussen als je de les klassikaal geeft)

Tip klik op de afbeeldingen om te vergroten en deze goed te kunnen bekijken. Kun je ook ontdekken wat voor dierenhuiden er gebruikt zijn?

Vertel Mella Jaarsma brengt haar kostuums vaak tot leven door performances waarin acteurs gekleed in haar kostuums door musea of andere plekken wandelen. 

Bekijk de video

- Wat hebben jullie gezien?

- Wat voor kostuums kwamen er voorbij?

- Waar voor gevoel kregen jullie erbij?

Bespreek

De kostuums functioneren als een tweede huid, die niet alleen gedragen kan worden, maar ook iets 'uitdraagt'. Er zit een boodschap onder. Waar zou de kunstenaar jullie met deze performance over na willen laten denken?

De kunstenaar stelt met dit werk ook de vraag: wie houdt wie aan de lijn? Wat denken jullie dat ze daarmee wil zeggen?

Roy Villevoye

Vertel Roy Villevoye reist vaak naar de Asmat in Papoea. Zijn reizen naar Papoea leerden hem heel veel. Het veranderde zelfs zijn hele denken over zijn leven en kunst. Hij onderzoekt de cultuur en leefwereld van de Asmat. In foto's en video's laat hij zien hoe het leven daar is. 

Bekijk nu de video (twee min) waarin Roy Villevoye zelf hierover vertelt.
- Wat ben je te weten gekomen door het bekijken van de video?

- Hoe was het voor de kunstenaar om bij de Asmat te leven?

Lees meer

Op de foto's gemaakt door de kunstenaar staan Papoea's in bewerkte T-shirts. De Asmat begonnen in de jaren '90 T-shirts te bewerken met scheuren, gaten, sneeën en kervingen. Ieder T-shirt werd een eigen unieke creatie van de eigenaar zelf. Het laat zien hoe een alledaags westers kledingstuk een nieuwe identiteit krijgt binnen een andere cultuur. 

Vertel een terugkerend thema in het werk van Roy Villevoye is de invloed die culturen op elkaar hebben. Hij laat met zijn werken niet alleen zien hoe we van elkaar verschillen, maar ook waar mensen elkaar vinden. 

Bespreek toen de kunstenaar voor het eerst naar Papoea ging nam hij T-shirts mee als geschenk. Bekijk de installatie die Roy Villevoye maakte van de verzamelde T-shirts. Klik ook op het vraagteken om de T-shirts van dichtbij te bekijken en meer te weten te komen over de installatie.

Vraag de kunstenaar begon zich af te vragen wat de betekenis zou kunnen zijn van deze kervingen, scheuren en sneeën. Denk met elkaar na over deze vraag.

Jaren later gingen de museumdirecteur en kunstenaar in gesprek waarin ze eerlijk terugkeken op wat er is gebeurd en waarom. Ze spraken over de rol van kunst en hoe moeilijk het soms is om moeilijke onderwerpen te tonen in musea. Roy maakte in 2025 deze sculptuur van de museumdirecteur met de titel 'A Curator (Healing)'.  Ze laten zien dat kunst ook kan gaan over begrip, herstel en moed om het verleden onder ogen te zien. Waarom is deze sculptuur zo belangrijk in de tijd waarin we nu leven?

Vertel naast foto's, video's en schilderijen maakt de kunstenaar ook sculpturen. De kunstenaar is zich bewust van de problematische geschiedenis van het tentoonstellen van mensen als objecten in de 19e en 20e eeuw. Voor het maken van zijn sculpturen werkt hij nauw samen met de mensen die hij afbeeld. De sculpturen die hij maakt zijn vaak portretten van individuen met de naam van de persoon erbij.

Bespreek in 2017 maakte de kunstenaar het beeld dat je hier op de foto ziet: 'Amún Mbes' Reenactment, een naakte zwarte man met een Nederlandse vlag. Het werk ging over koloniale geschiedenis. Het werk werd bijna verbannen uit een tentoonstelling die ging over de band tussen Nederland en Indonesië na de koloniale tijd. Het werk was ook te zien in de collectie van het van Abbe Museum. De museumdirecteur besloot het werk uit de tentoonstelling te verwijderen. 

Bespreek met elkaar het is soms best moeilijk om moeilijke onderwerpen te tonen in musea. 

- Wat vinden jullie van wat je net gehoord hebt over het kunstwerk?

- Waarom denken jullie dat het werk weggehaald werd?

- Hoe zou de kunstenaar zich hebben gevoeld? 

Klik op het vraagteken en kom meer te weten over hoe het verhaal is afgelopen.

Tot snel!

Gegerboyo

Je hebt nu al even kort kennis gemaakt met het werk van Mella Jaarsma en Roy Villevoye.

Heb je nog vragen? Neem ze mee, dan kan de museumdocent ze beantwoorden tijdens de rondleiding!

Tot snel in Kunsthal KAdE!

PS. In de Elleboogkerk is werk te zien van Gegerboyo (klik op het oogje). Een kunstenaarscollectief uit Yogyakarta, Indonesië. Gegerboyo laat zien dat grenzen nooit vastliggen, maar altijd in beweging zijn, afhankelijk van hoe we praten over geschiedenis, macht en identiteit. 

Mella Jaarsma | Roy Villevoye

Verwerkingsles

Let op deze les is voor na het bezoek aan de tentoonstelling in Kunsthal KAdE. 

Vertel jullie hebben de tentoonstelling met werk van Mella Jaarsma en Roy Villevoye bezocht. In deze les zoomen we verder in op het thema 'identiteit en kleding'. 

"Kleding is onze sociaal-culturele huid": 

kleding is meer dan alleen een praktische bescherming van ons lichaam, het is ook een verlengstuk van onze identiteit en sociale positie. Het helpt ons te communiceren wie we zijn en hoe we ons verhouden tot anderen in de samenleving.

Verwerking: 'hoe laat jouw kleding zien wie je bent?

Opdracht

1. Ontwerp een kledingstuk dat laat zien wie jij bent

2. Kies materialen en kleuren om je kleding vorm te geven 

3. Schrijf op welke boodschap je uit wil dragen met jouw kleding

4. Presenteer jullie schetsen/ ontwerpen 

Gebruik jij jouw kleding om op te vallen, ergens bij te horen, iets te verbergen of juist iets te laten zien?

Vertel In de koloniale tijd, met name op Java Indonesië, droeg kleding een krachtige boodschap uit over klasse, status, etniciteit, locatie en gender.  Kledingstukken waren statements. 

Mella Jaarsma maakt draagbare kunstwerken van bijzondere materialen die altijd een boodschap hebben. Roy Villevoye documenteert hoe (onder andere) kleding een andere betekenis kan krijgen binnen een andere cultuur. 

Opdracht
Denk na over: gebruik jij jouw kleding om op te vallen, ergens bij te horen, iets te verbergen of juist iets te laten zien? Hoe bepaal je wat je draagt?

Ontwerp een kledingstuk dat iets laat zien over wie jij bent of waar jij voor staat. Wat zegt dit kledingstuk over jou?

1. Bekijk de tekeningen en foto's van Mella Jaarsma en Roy Villevoye op de volgende slides.

2. Ontwerp een kledingstuk dat laat zien wie jij bent.

3. Kies materialen en kleuren uit om het kledingstuk vorm te geven. Je kan ervoor kiezen de kleding te schetsen of in 3D te maken met materialen die aanwezig zijn op school. 

4. Wat is de boodschap die jij uit wil dragen? Schrijf het op. 

5. Presenteer je ontwerp. 

Tekeningen van Mella Jaarsma voor haar kostuums en lichaamsbedekkingen.

Foto's van de Asmat die kleding vanuit hun cultuur bewerken en zich eigen maken.