Ontdekkingsreizen

• Geschiedenis
• Wereldoriëntatie
• +3
• Basisschool
• Groep 7,8

Introductie

Vanaf 1500 waren de Portugezen de baas in Indië. Ze hadden een route naar Indië ontdekt, die ze strikt geheim hielden. Hierdoor hadden ze de hele specerijenhandel in handen, waar ze stinkend rijk van werden. Daar wilden andere landen, waaronder Nederland, ook wel van profiteren!

.

Ontdekkingsreizen

Stel je voor ... 

... dat je via een tijdmachine terechtkomt in de zestiende eeuw. Een ontdekkingsreiziger vraagt of je meegaat op expeditie naar Indië (Indonesië). Wat nu?

Vragenmuur & Weetmuur

Wat wil jij graag weten over ontdekkingsreizen? Schrijf jouw vragen op en plak ze op de vragenmuur!

Wereldoriëntatie

Na deze les:

• weet ik waarom er in de zestiende eeuw ontdekkingsreizen werden georganiseerd.
• weet ik via welke routes de ontdekkingsreizen gedaan werden.
• weet ik wie een belangrijke rol hebben gespeeld in de ontdekkingsreizen.

Dit ga je leren

Woordenschat

Na deze les:

• begrijp ik de belangrijke woorden die met ontdekkingsreizen te maken hebben. 

Taal - begrijpend lezen

Na de les:

• kan ik een bordspel ontwerpen waarin ik laat zien wat ik heb geleerd over de tijd van de ontdekkingsreizen.

Lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen.

Over welke tijd hebben we het?

De tijd van ontdekkers en hervormers: 1500 - 1600

_{Verdiepende tekst}

Lees de tekst en arceer 

de woorden die je nog niet goed begrijpt. 

Arceer in ieder geval: 

• profiteren
• de specerijen
• verhandelen
• de zijde
• de edelstenen
• de vorst
• tol
• handel drijven
• de kooplieden
• de ontdekkingsreiziger
• de cartograaf
• scheurbuik

_Woordenschat

Ontdekkingsreizen

het kompas

Een voorwerp met een wijzer die altijd naar het noorden wijst. Het kompas is meer dan 2000 jaar geleden uitgevonden in China.

Hoe werkt een kompas? Bekijk het filmpje.

En hoe kun je zelf een kompas maken? Bekijk het filmpje!

scheurbuik

Ziekte die je kan krijgen bij gebrek aan vitamine C.

Zeelieden die te weinig groente en fruit aten, kregen soms scheurbuik. Het leidde tot bloeduitstortingen op benen, in de mond en op de armen. Veel zeevaarders zijn aan de ziekte overleden.
Meer weten? Bekijk het filmpje!

de specerijen

Stof die je bij eten doet om het meer smaak te geven, zoals peper en kaneel.

Welke specerijen hebben jullie thuis in de keuken?

de wereldhandel

Handel tussen volken over de hele wereld.

Tijdens de ontdekkingsreizen speelde de wereldhandel een grote rol.

handel drijven

Geld verdienen door iets te verkopen.

Ontdekkingsreizen werden met name gemaakt om handel te kunnen drijven. Specerijen werden verhandeld.

de cartograaf

Iemand die voor zijn beroep land-, zee- en/of luchtkaarten maakt.

In de tijd van de ontdekkingsreizen was de wereld nog niet helemaal in kaart gebracht. Daarom gingen er altijd kaartenmakers mee, om de gebieden waar ze kwamen te tekenen. Willem Barentsz was naast ontdekkingsreiziger ook cartograaf.

de vloot

Groep schepen die bij elkaar hoort.

Meestal gingen er bij ontdekkingsreizen meerdere schepen mee, dat noemen we een vloot.

Woordenschat

Bespreek de moeilijke woorden met uw leerlingen.

_Woordenschat

eten

het ontbijt

de lunch

het diner

Ga met behulp van de hulpkaart op zoek naar de betekenis van de woorden die jij hebt gearceerd. 

Weet je de betekenis nog niet? Zoek dan de betekenis van het woord op, op deze website. Schrijf de betekenis voor jezelf op. Horen er woorden bij elkaar? Maak dan een woordparaplu, -kast of -trap.

groot

klein

muis

olifant

Hulpkaart

woordparaplu

woordtrap

woordkast

Woordenschat

Bespreek de belangrijke woorden met uw leerlingen. De hulpkaart kan helpen om achter de betekenis van de woorden te komen. In hun logboek noteren de leerlingen de betekenis van de woorden die ze nog niet kenden.

_{Waarom op ontdekkingsreis?}

de handel

de verspreiding van het christendom

De Portugezen haalden specerijen, zoals peper, nootmuskaat en kruidnagel via handelsroutes uit het verre oosten en verkochten ze met veel winst aan andere landen in Europa. Die specerijen waren dus peperduur. Nederland zag dat Portugal ontzettend veel winst maakte met de verkoop van de specerijen en wilde dat ook wel!

op zoek naar goud en zilver

In de tijd van de ontdekkingsreizen gingen veel reizigers speciaal op pad om het christendom te verspreiden. Die mensen noemen we missionarissen. Ze hielpen de armen en de zieken. Maar ze dwongen mensen ook vaak om christen te worden, terwijl deze mensen eigenlijk in iets anders geloofden. Soms kregen kinderen bijvoorbeeld alleen onderwijs van de missionarissen als ze christen werden.

Ontdekkingsreizen waren aantrekkelijk, omdat andere landen vele grondstoffen hadden, zoals goud en zilver. Ook exotische dieren waren populair. Hier kon veel geld aan worden verdiend!

Woordenschat

Bespreek de moeilijke woorden met uw leerlingen.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Wie ontdekte welke route wanneer? Slepen maar!

Spanje - Amerika

Nederland - Spitsbergen

Portugal - Kaap de Goede Hoop - Indië

Nederland - Kaap de Goede Hoop - Indië

Portugal - Kaap de Goede Hoop

Bartolomeu Dias

Vasco da Gama

Christoffel Colombus

Willem Barentsz

Cornelis de Houtman

1487

1498

1492

1596

1596

Wat is

Leg in je eigen woorden uit waarom rijke mensen bereid waren om veel geld te betalen voor de ontdekkingsreizen. Welk belang hadden zij daarbij?

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Wat is

Hoe komt het dat wij nu nog zoveel weten van de ontdekkingsreizen die lange tijd geleden zijn gedaan?

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Wat is

De tijd van de ontdekkingsreizen was een spannende, maar ook een gevaarlijke tijd. Wat was er zo gevaarlijk aan de ontdekkingsreizen?

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

_{Filmpje & begrijpend luisteren}

De Noordelijke route: van Nederland naar Azië. Hoe zag die eruit? Bekijk het filmpje.

Maak tijdens het bekijken van het filmpje aantekeningen in je projectschrift, zodat je de informatie goed kunt onthouden.

_{Google Maps}

Bekijk op de volgende slide waar Nova Zembla ligt. Zie je ook de Barentszzee? Probeer het gele poppetje naar Nova Zembla te slepen. Lukt dat? Hoe komt, denk je?

Ben jij het EENS of ONEENS met deze uitspraak?
Als ik in de tijd van de ontdekkingsreizen had geleefd, zou ik zeker op ontdekkingsreis willen!

Wat vind jij?

1. EENS
2. ONEENS

_Bordspel

Laat in de vorm van een bordspel zien wat jij hebt geleerd over de ontdekkingsreizen. Je bordspel bestaat uit een spelinstructie, vragenkaartjes en een speelbord. Werk samen in een groepje van 3. Ik leg je stap voor stap uit hoe je dit kunt aanpakken.

Verwerkingsopdracht

Bekijk een voorbeeld van een spelinstructie bij het spel Beverbende, gemaakt door 999Games. Klik op de afbeeldingen om in te zoomen.

Overleg in je groepje: waar moet een goede spelinstructie aan voldoen? 

Verwerkingsopdracht

Wat voor soort tekst is een spelinstructie en welk doel heeft de schrijver van deze tekstvorm?

1. Het is een instructieve tekst. De schrijver wil je stap voor stap uitleggen hoe je iets moet doen of hoe iets werkt.
2. Het is een informatieve tekst. De schrijver wil je iets nieuws leren over een onderwerp.
3. Het is een betogende tekst. De schrijver wil je overhalen om iets te gaan doen of te gaan kopen.
4. Het is een amuserende tekst. De schrijver wil je vooral vermaken met de tekst.

Wat valt je op als je kijkt naar het taalgebruik van de schrijver van een spelinstructie?

_{Vragenkaartjes}

Bedenk minimaal 20 vragen over de tijd van de ontdekkingsreizen. 

✤ Tip! ✤

Typ je vragen in Word, zodat het er verzorgd uitziet en je gemakkelijk later nog iets kunt aanpassen.  

Wie heeft Amerika ontdekt?

Verwerkingsopdracht

_{Het speelbord}

Maak een speelbord. Zorg je ervoor dat het duidelijk is wanneer de spelers een vragenkaartje mogen pakken / een andere opdracht moeten doen? 

Je kunt bijvoorbeeld de opzet van een ganzenbord gebruiken.

Verwerkingsopdracht

Conclusies

• Het bordspel bestaat uit een spelinstructie, een speelbord en minstens 20 vragenkaartjes.
• De spelinstructie is een instructieve tekst. De schrijver legt je stap voor stap uit hoe het spel werkt. De tekst bevat veel werkwoorden (schud, doe, pak), signaalwoorden die een volgorde aangeven (eerst, daarna, vervolgens) en signaalwoorden die een oorzaak-gevolg aangeven (als...dan).
• Uit de vragenkaartjes blijkt dat het groepje veel weet over de tijd van de ontdekkingsreizen.

Verwerkingsopdracht

_{Aan de slag!}

Ga aan de slag met het maken van jullie bordspel. Gelukt? Wissel dan van spel met een ander groepje en speel elkaars spel. Draai aan het rad voor de reflectievragen.

Verwerkingsopdracht

Wereldoriëntatie

• Ik weet waarom er in de zestiende eeuw ontdekkingsreizen werden georganiseerd.
• Ik weet via welke routes de ontdekkingsreizen gedaan werden.
• Ik weet wie een belangrijke rol hebben gespeeld in de ontdekkingsreizen.

Terugkoppeling lesdoelen

Woordenschat

• Ik begrijp de belangrijke woorden die met ontdekkingsreizen te maken hebben. 

Taal 

• Ik kan een bordspel ontwerpen waarin ik laat zien wat ik heb geleerd over de tijd van de ontdekkingsreizen.

Plak (een foto van) je bordspel in je projectschrift. 

Lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen.

Vragenmuur & Weetmuur

• Op welke vragen hebben jullie deze les antwoord gekregen?
• Welke vragen zijn nog onbeantwoord?
• Hoe kun je ervoor zorgen dat je toch achter het antwoord op deze vragen komt?

Vragenmuur & weetmuur

Bekijk samen met de leerlingen de vragenmuur. Zijn er al vragen beantwoord? Verplaats die vragen naar de weetmuur. Zijn er tijdens deze les nieuwe vragen ontstaan? Welke vragen zijn nog onbeantwoord? Wat kunnen de leerlingen doen om eventueel alsnog achter het antwoord te komen?

De tijd van de ontdekkingsreizen wordt vaak beschreven als een fantastische tijd voor de Nederlanders. Echter, de bevolking in de landen waarmee Nederland 'handelde' werd vaak mensonwaardig behandeld. Zeker toen werd samengewerkt in de VOC en WIC ontstond op grote schaal slavernij. Daar leer je in een andere les meer over. 

Tot de volgende keer!