4.5: de landbouw en de Hanze

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Verbeteringen in de landbouw & de Hanze

Wat gaan we doen vandaag?

Lesdoelen

Hoe zat het ook alweer?

De Hanze

Ontwikkelingen in de landbouw

Check lesdoelen

Nog vragen?

Filmpje!

Lesdoelen

Aan het einde van de les kun je...

• de begrippen:  drieslagstelsel, ontginnen, Hanze en samenwerkingsverbond uitleggen
• kun je twee voorbeelden geven van de handelsproducten die werden verhandeld tijdens de Hanze
• kun je het verband uitleggen tussen de ontwikkelingen in de landbouw en de opkomst van de handel
• een oorzaak noemen voor de bevolkingsgroei in West-Europa

Hoe zat het ook alweer met de Middeleeuwen?

• De tijd na het Romeinse Rijk (Oudheid) en vóór de Nieuwe Tijd.

• Het ligt in het midden van die twee perioden: tussenperiode

• Ongeveer tussen 500 en 1500

• Vroege Middeleeuwen: 500-1000
• Late Middeleeuwen: 1000-1500

Ontwikkelingen in de landbouw

Het drieslagstelsel

• ca. 750 n. Chr
• Een nieuwe landbouwmethode
• Een cyclus van 3 jaar

Een 3-jarige cyclus:

• Wintergraan: (broodgraan, tarwe/rogge)
• Zomergraan: (brouwgraan, gerst, haver, veevoer)
• Braakliggende grond (hier gebeurt niets mee)

Gevolg:

Er wordt meer graan verbouwd -> een hogere opbrengst -> mensen worden rijker -> de dorpen/steden kunnen groeien

Daarnaast: de Vikinginvallen stoppen en de steden worden dus veiliger :)

Rond het jaar 1000 groeiden de oogsten snel. Welke oorzaak had dat?

1. De boeren hadden geleerd het land te bemesten.
2. De boeren lieten hun kinderen meehelpen op het land.
3. Er kwamen steeds meer boeren, omdat de mensen in steden ook moesten eten
4. De boeren gebruikten betere werktuigen.

De Hanze

De Hanze

• Bestaan: 1356 - 1862
• De meeste steden hadden een plein, waarop markten werden gehouden.
• De belangrijkste markt was de jaarmarkt, die een paar weken duurde.
• Veel handelaren reisden van jaarmarkt naar jaarmarkt.

• Een groep steden in Europa werkte samen om meer handel te krijgen. 
• Ze noemden hun vereniging de Hanze.

Dit is een plattegrond van Deventer, een van de Hanze-steden.

Oftewel...

• Een samenwerkingsverbond tussen West-Europese steden omtrent de handel
• Doel: samen veilig kunnen handelen
• 200 steden waren lid
• 'Moedernegotie': de 'moeder' van alle handel
• Handelsproducten: vis,  glas, aardewerk

Wat is GEEN Nederlandse Hanzestad?

1. Rotterdam
2. Amsterdam
3. Harderwijk
4. Deventer

Leg uit: hoe komt het dat, met de ontwikkelingen in de landbouw, de steden konden groeien?

Maak de goede combinaties tussen betekenis en begrip.

Betekenis	Begrip
Het recht van een stad op een eigen bestuur.
Tijd van monniken en ridders (500-1000)
Beroep waarbij je producten met de hand maakt.
Vereniging van mensen met hetzelfde ambacht of beroep.
Groep steden die met elkaar samenwerkten om meer handel te krijgen
Hoofdkerk van een bisdom, het gebied dat een bisschop bestuurde.

stadsrechten

vroege Middeleeuwen

ambacht

gilde

Hanze

kathedraal

Maak de juiste combinaties.

De Hanze

Geldwisselaar

Tijd van steden en staten

Ijzeren ploeg

Ontstaan bij knooppunten van land en waterwegen of bij een kasteel/klooster.

Nog vragen over het leerwerk?

Bekijk tenslotte het volgende filmpje over 'de Hanze' af... 

www.hetklokhuis.nl