4V Les 4

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

4V Les 4

Planning

Terugblik 4.3

Huiswerk bespreken

Theorie 4.5 (+ tekenvraag)

Quiz

Van wie is de Theorie?

• "Deze haai heeft zijn bek opgerekt en kan daardoor grote schildpadden eten en daarmee overleven. Zijn nageslacht heeft daardoor ook een grote bek, en die kunnen daardoor ook grote schildpadden eten."
  
• Lamarck (1744 - 1828)

Van wie is de Theorie?

• "Er zijn haaien met grote bekken en haaien met kleine bekken. De dieren met een grote bek kunnen grote schildpadden eten en zullen overleven. Zij zullen dus voortplanten, en er zullen steeds meer dieren komen met een grote bek in de populatie"
• Darwin (1809 - 1882)

Darwin (1809 - 1882)

"Er zijn haaien met grote bekken en haaien met kleine bekken. De dieren met een grote bek kunnen grote schildpadden eten en zullen overleven. Zij zullen dus voortplanten, en er zullen steeds meer dieren komen met een grote bek in de populatie"

• Variatie
  

• Verschil in overlevingskans 
  

• Voortplanting (doorgeven genen)
  

Darwinvinken 

Neodarwinisitische evolutietheorie

• Organismen die het best aangepast zijn aan hun omgeving hebben meer kans om te overleven, dit noemen we (?)
• Natuurlijke Selectie 
• Genetische variatie ontstaat door mutaties en recombinatie

Sikkelcelziekte

• 'Sikkelcelziekte is een erfelijke bloedziekte die veroorzaakt wordt door een afwijkende bouw van het hemoglobine in de rode bloedcel.'
  
• Minder vatbaar malaria
• Evolutionair voordeel?

4.5: Ontstaan van Soorten

De Evolutietheorie

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat reproductieve isolatie is 
• Je kunt de eilandtheorie uitleggen
• Je kunt uitleggen wat allopathische en sympathische soortvorming is 
• Je begrijpt hoe een proces als polyploidie kan leiden tot soortvorming 

Het ontstaan van soorten

Allopatrische soortvorming

Allopatrische soortvorming

allos = anders

patra = vaderland 

'Soortvorming door een 

ander vaderland'

Stap voor Stap: Soortvorming

1. Langere tijd geen genen uitwisseling (reproductieve isolatie)
   
2. In 1 van de twee populaties > mutatie (niet in ander)
   
3. Langere tijd > dieren worden erg verschillend > twee soorten 
   

Reproductieve isolatie, 2 typen:

• Geografische (fysieke) isolatie (bij allopatrische soortvorming)
  
• Zonder geografische isolatie maar door gedrag (sympatrische soortvorming)
  

Sympatrische soortvorming

• 'Als individuen van bepaalde varianten vaker met elkaar dan met individuen van andere varianten paren, dan vormt het verschil in gedrag. Dat is  de barrière die de groepen uit elkaar doet groeien.'
•  'Er vindt soortvorming plaats terwijl de populaties samen (sym) een (vader-)land (patris) blijven delen.'
  

Polyploidie (planten)

• 'Er ontstaat een meervoud van het diploïde aantal chromosomen in een (deel van een) organisme. Dit is een fout tijdens de mitose.'
• Genetisch verschillende organismen, niet voortplanten
• Dit heet (...) soortvorming

Polyploidie (planten)

• 'Er ontstaat een meervoud van het diploïde aantal chromosomen in een (deel van een) organisme. Dit is een fout tijdens de mitose.'
• Genetisch verschillende organismen, niet voortplanten
• Dit heet sympatrische soortvorming

Eilandtheorie - Darwinvinken

• Verschillende eilanden (reproductieve isolatie) / ander voedsel
  
• Adaptatie: bouw van snavel via mutaties en natuurlijke selectie aangepast aan beschikbaar voedsel
  
• Darwin noteerde aantal soorten per eiland > model (!)

Eilandbiogegrafiemodel

(1) Groter eiland = meer soorten

(2) Verder vasteland = minder soorten

De eiland theorie is gegrond op twee waarnemingen. (1) Groter eiland = minder soorten
(2) Verder vasteland = minder soorten. Welke klopt?

1. 1 wel, 2 niet
2. 1 niet, 2 wel
3. 1 wel, 2 wel
4. 1 niet, 2 niet

Eilandbiogegrafiemodel

(1) Groter eiland = meer soorten

(2) Verder vasteland = minder soorten

een populatie leeft in een bepaald gebied

allopatrische

gebied is in twee delen gesplitst (door rivier) en er zijn twee populaties ontstaan

milieu veranderd en dieren die daar leven passen zich aan (er zijn nu twee vormen)

de dieren uit de twee populaties kunnen niet meer onderling voortplanten. er zijn echt twee soorten ontstaan.

Soortvorming kan zelfs optreden in 1 omgeving (sympatrische soortvorming). Welke vorm van reproductieve isolatie is dan niet van toepassing?

1. Geografisch
2. Tijd
3. Gedrag

Juist of onjuist: een soort is groter dan een populatie

1. Juist
2. Onjuist

Bij kolonisatie van 4 eilanden, leeft het grootste aantal soorten op het ... eiland

1. grote eiland, dichtbij het vaste land
2. grote eiland, ver van het vaste land
3. kleine eiland, dichtbij het vaste land
4. kleine eiland, ver van het vaste land

Op welk waddeneiland vind je de meeste soorten (grootste biodiversiteit)?

1. Vlieland
2. Terschelling
3. Ameland
4. Texel

Huiswerk

4.5: 67, 68, 71, 76, 79

Tekenopdracht

Lees de opdracht 

Video over eiland theorie

4 lijnen tekenen

• Er komen evenveel soort bij als dat er weg gaan door immigratie

• A = aantal soorten bij evenwicht

Evolutievragen

(1) Altijd toevallige mutatie (1 pt)

(2) Die specifieke situatie voordeel (1 pt)

(3) Daardoor voortplanten en genen doorgeven (1 pt)