6.3 Weer en klimaat

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

6.3 Weer en klimaat

• welkom in de les
• Boek op Tafel en
• Aantekenschrift

Deel 1

• het verschil tussen weer en klimaat en je kunt een klimaatgrafiek aflezen.
• dat de breedteligging invloed heeft op de temperatuur.
• dat de hoogte van het landschap invloed heeft op de temperatuur.
• hoe seizoenen ontstaan en je kunt uitleggen welke invloed seizoenen op de temperatuur hebben.

LeerDoelen:

IJsberg zo groot als Gelderland brengt pinguïns en zeehonden in gevaar

IJsberg A23A ligt volgens de laatste gegevens van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA op nog zo'n 280 kilometer van Zuid-Georgie, een eiland dat bij Groot-Brittannië hoort in de Zuidelijke Atlantische Oceaan.

Dat klinkt ver weg, maar als de ijsberg inderdaad aankomt bij Zuid-Georgië kan dat enorme gevolgen hebben. A23A, nu nog ongeveer net zo groot als de provincie Gelderland (3500 vierkante kilometer) is namelijk net zo groot als heel Zuid-Georgië.

In 1986 brak de ijsberg af van Antarctica, toen ongeveer net zo groot als de provincie Noord-Holland (4000 vierkante kilometer). Dertig jaar lang lag de ijsberg op dezelfde plek vast op de oceaanbodem, tot deze in 2023 los kwam en koers zette richting het warmere noorden.

www.vrt.be

Weer

Lees 5.3 - Migratie naar de stad

Schrijf de, voor jou, belangrijkste woorden of zinnen op uit de tekst.

Wat is het weer vandaag?

6.3 Weer en klimaat

Weer en klimaat

• Weer kan per dag en plaats verschillen.
• Temperatuur: hoe warm of koud het is.
• regen, sneeuw, mist, hagel noem je neerslag.

6.3 Weer en klimaat

Weer en klimaat

• gemiddelde temperatuur en neerslag (30 jaar) noem je klimaat.
• In een klimaatgrafiek kun je de gemiddelde aflezen.
• neerslag = milimeter
• temperatuur = graden celcius 

T

Casus: Overstromingen in Nederland

Situatie:

In januari 2024 stond het waterpeil van de Rijn op het hoogste niveau in 20 jaar. In delen van Limburg dreigden dijken door te breken. Mensen moesten worden geëvacueerd, en er ontstond veel schade aan huizen en landbouwgrond.

Vragen om te bespreken:

1) Wat is het verschil tussen weer en klimaat in deze situatie?

2) Hoe kunnen we ons in Nederland beschermen tegen dit soort weerextremen?

3) Wat zouden jullie doen als je moest evacueren vanwege overstromingen?

GT    Casus 2: Extreme hitte in Zuid-Europa

Situatie:

In de zomer van 2023 waren er in landen zoals Spanje en Italië temperaturen van boven de 45 graden Celsius. Dit leidde tot bosbranden, watertekorten en gevaarlijke situaties voor mensen en dieren.

Vragen om te bespreken:

1) Wat is het verband tussen deze hitte en klimaatverandering?

2) Hoe kun je je voorbereiden op extreem warm weer?

3) Denk je dat we in Nederland ook zulke temperaturen kunnen krijgen in de toekomst?

• het verschil tussen weer en klimaat en je kunt een klimaatgrafiek aflezen.
• dat de breedteligging invloed heeft op de temperatuur.
• dat de hoogte van het landschap invloed heeft op de temperatuur.
• hoe seizoenen ontstaan en je kunt uitleggen welke invloed seizoenen op de temperatuur hebben.

LeerDoelen:

6.3 Deel 2

• welkom in de les
  
• Boek B op Tafel 
  
• Aantekenschrift

• het verschil tussen weer en klimaat en je kunt een klimaatgrafiek aflezen.
• dat de breedteligging invloed heeft op de temperatuur.
• dat de hoogte van het landschap invloed heeft op de temperatuur.
• hoe seizoenen ontstaan en je kunt uitleggen welke invloed seizoenen op de temperatuur hebben.

LeerDoelen:

Breedteligging en Tempratuur

"Waarom is het kouder op de Noordpool dan in Nederland?"

Smeltende ijskappen in Groenland

Wetenschappers zien dat de ijskappen op Groenland sneller smelten dan ooit. Dit smelten zorgt ervoor dat de zeespiegel stijgt, wat gevolgen kan hebben voor landen zoals Nederland.

Stelling of vraag aan de klas: "Wat denken jullie: waarom is het kouder op de Noordpool dan in Nederland, en warmer in de tropen? Denk aan hoe de zon schijnt op verschillende plekken op aarde. Iemand een idee?"

6.3 Weer en klimaat

Breedteligging en temperatuur

• De evenaar is een denkbeeldige horizontal lijn.
• een gebied rondom de evenaar heeft een lage breedte.
• de zon staat daar hoog, en daarom is het er altijd warm.

6.3 Weer en klimaat

Breedteligging en temperatuur

• hoe verder van de evenaar, hoe schuiner de zonnestralen, dus kouder.
• De noord en zuidpool liggen op hoge breedte.
• de breedteligging geeft de afstand tot de evenaar weer.

BK/GT  Cases: Waarom zijn de winters in Zuid-Europa zachter dan in Nederland?

Situatie:

Landen zoals Spanje en Italië hebben in de winter vaak temperaturen boven de 10°C, terwijl het in Nederland regelmatig vriest.

Vragen om te bespreken:

1) Hoe beïnvloedt de breedteligging de temperaturen in Zuid-Europa vergeleken met Nederland?

2) Waarom wordt het kouder naarmate je verder van de evenaar afgaat?

3) Welke rol speelt de Middellandse Zee bij het warmere klimaat in Zuid-Europa?

GT    Casus: Waarom hebben Australië en Nederland tegengestelde seizoenen?

Situatie:

In Nederland vieren we Kerst in de winter, maar in Australië is het tijdens Kerst hartje zomer.

Vragen om te bespreken:

1) Hoe zorgt de ligging van Nederland op het noordelijk halfrond en Australië op het zuidelijk halfrond voor tegengestelde seizoenen?

2) Wat heeft de breedteligging hiermee te maken?

3) Hoe beïnvloedt de schuine stand van de aardas dit proces?

lees de leerstof op blz 58

maak opdracht 1 t/m 6

lees de leerstof op blz 64

maak opdracht 1 t/m 6

ben je klaar maak van de herhaling(blz 70) opdracht 1 & 2

• het verschil tussen weer en klimaat en je kunt een klimaatgrafiek aflezen.
• dat de breedteligging invloed heeft op de temperatuur.
• dat de hoogte van het landschap invloed heeft op de temperatuur.
• hoe seizoenen ontstaan en je kunt uitleggen welke invloed seizoenen op de temperatuur hebben.

LeerDoelen:

6.3 Weer en klimaat (deel 3)

• welkom in de les
• Boek B op Tafel
• Aantekenschrift

• het verschil tussen weer en klimaat en je kunt een klimaatgrafiek aflezen.
• dat de breedteligging invloed heeft op de temperatuur.
• dat de hoogte van het landschap invloed heeft op de temperatuur.
• hoe seizoenen ontstaan en je kunt uitleggen welke invloed seizoenen op de temperatuur hebben.

LeerDoelen:

Europees hitterecord is nu officieel 48,8°C op 11 augustus 2021

Tegelijkertijd weten we dat op dezelfde dag, op de toppen van de Alpen, de temperaturen veel lager waren. 

Hoe kan het dat er zulke grote temperatuurverschillen zijn tussen verschillende hoogtes?"

waarom is het op grote hoogte, zoals op bergtoppen, kouder dan in de dalen of op zeeniveau? 

6.3 Weer en klimaat

hoogteligging en temperatuur

• Boven op een berg is kouder dan in het dal.
• Zonnestralen verwarmen eerst het aardoppervlak.
• De grond straalt de warmte uit. 

6.3 Weer en klimaat

hoogteligging en temperatuur

• Hoe verder naar boven hoe kouder.
• Iedere 1000 meter daalt   de temperatuur met 6 graden.
•  Op sommige toppen ligt altijd sneeuw: eeuwige sneeuw.

6.3 Weer en klimaat

hoogteligging en temperatuur

6. eeuwige sneeuw

5. kale rotsen

4. alpenweide

3. naaldbomen

2. loofbomen

1. akkers/fruitbomen

Casus

"Een internationaal team van wetenschappers wil onderzoek doen naar de effecten van klimaatverandering op gletsjers. Jullie team is gevraagd om de beste locatie te kiezen voor een onderzoeksstation op een hoge berg in Zuid-Amerika, genaamd de Nevado del Huascarán (6.768 meter hoog).

Probleem:

Het onderzoeksstation moet gebouwd worden op een hoogte waar:

Het koud genoeg is om smeltend ijs te meten,

Maar niet té koud voor mensen om te werken.

Jullie moeten een locatie kiezen (op welke hoogte?) en een plan maken om het team en de uitrusting voor te bereiden op de omstandigheden."

Opdracht

- zie document

• het verschil tussen weer en klimaat en je kunt een klimaatgrafiek aflezen.
• dat de breedteligging invloed heeft op de temperatuur.
• dat de hoogte van het landschap invloed heeft op de temperatuur.
• hoe seizoenen ontstaan en je kunt uitleggen welke invloed seizoenen op de temperatuur hebben.

LeerDoelen:

6.3 Weer en klimaat (deel 4)

• welkom in de les
• Boek B op Tafel
• Aantekenschrift

• het verschil tussen weer en klimaat en je kunt een klimaatgrafiek aflezen.
• dat de breedteligging invloed heeft op de temperatuur.
• dat de hoogte van het landschap invloed heeft op de temperatuur.
• hoe seizoenen ontstaan en je kunt uitleggen welke invloed seizoenen op de temperatuur hebben.

LeerDoelen:

Seizoenen op Aarde

"Vandaag gaan we het hebben over de seizoenen op aarde. Een interessant nieuwsbericht dat hierbij aansluit, is het artikel "Aarde staat vandaag het dichtste bij de zon in heel 2023" van VRT NWS. Dit artikel bespreekt het perihelium, het punt waarop de aarde het dichtst bij de zon staat, en legt uit dat dit plaatsvindt in januari, midden in onze winter. Dit lijkt misschien tegenstrijdig, aangezien we zouden verwachten dat het warmer is wanneer de aarde dichter bij de zon staat."

Echter, de seizoenen worden niet veroorzaakt door de afstand tot de zon, maar door de schuine stand van de aardas. De seizoenen ontstaan door de schuine stand van de aardas. Hierdoor ontvangt het noordelijk halfrond in de zomer meer zonlicht dan in de winter. Als de aardas niet gekanteld zou zijn, zouden we geen seizoenen kennen.

6.3 Weer en klimaat

seizoenen op aarde

• In de zomer staat de zon hoger en is het dus warmer.
• We kennen 4 seizoenen.   zomer/herfst/winter/lente.
• in Zuid-Afrika is dit dus precies andersom. Dit komt door hoe het zonlicht op aarde valt.

6.3 Weer en klimaat

seizoenen op aarde

• De denkbeeldige lijn van de Noordpool naar de zuidpool is de aardas.
• De aardas staat schuin. Daardoor is het zonlicht niet overal gelijk.
• De aarde draait om de zon.

6.3 Weer en klimaat

seizoenen op aarde

• In de zomer staat het Noordelijk halfrond naar de zon toe.
• in de winter staat het zuidelijk halfrond naar de zon toe.
• Rond de evenaar zijn de verschillen heel klein, dus altijd warm.

lees de leerstof op blz 61

maak opdracht 7 t/m 11

lees de leerstof op blz 67

maak opdracht 7 t/m 12

ben je klaar maak van de herhaling

• het verschil tussen weer en klimaat en je kunt een klimaatgrafiek aflezen.
• dat de breedteligging invloed heeft op de temperatuur.
• dat de hoogte van het landschap invloed heeft op de temperatuur.
• hoe seizoenen ontstaan en je kunt uitleggen welke invloed seizoenen op de temperatuur hebben.

LeerDoelen: