2T5 Erfelijkheid en evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Lesdoelen:

- Je kan beschrijven hoe het genotype en het fenotype van een organisme tot stand komen.

Je kan uitleggen hoe overdracht van erfelijke informatie via geslachtscellen plaats kan vinden via vorming van paren chromosomen bij de bevruchting.

Klassikale instructie en oefening

- Bespreken par 4.1 en 4.2 

Je uiterlijk

Genotype + Fenotype

BS 1 Genotype - Fenotype

Wat wordt verstaan onder genotype?

Wat wordt verstaan onder fenotype?

Je weet wat chromosomen zijn.

25.000 Genen in ons DNA

Een gen is een deel van een chromosoom. 

Een gen bevat de informatie van één erfelijke eigenschap. 

Elk chromosoom bevat veel genen (zie nr. 4)

Alle genen in een celkern vormen samen het genotype van een organisme.

Deze slide komt uit les B1 Je uiterlijk

Hoe ontstaat nou het genotype?

• zaadcel met 23 chromosomen van vader + met eicel met 23 chromosomen = bevruchte eicel. genotype staat vast
• gewone celdeling dus...... elke cel zelfde genotype
  

geslachtschromosomen

Het 23ste paar noem je het geslachtschromosomenpaar

Dit is bij en meisje XX

Dit is bij een jongen XY (2 verschillende chromosomen)

Geslachtscel (23) - Bevruchting (46)

In een geslachtscel (eicel - zaadcel) zitten 

23 chromosomen.

Chromosomen komen in geslachtscellen enkelvoudig voor (niet in paren).

Er komen daarom alleen enkelvoudige genen voor (geen genenparen).

In de animatie komen de enkelvoudige chromosomen bij de bevruchting in de celkern samen. Er ontstaan chromosomen- en genen paren.  Het genotype is zo bepaald.

Een lichaamscel bevat 23 paar chromosomen.

Je ziet hier 1 paar.

1

Het paar chromosomen is gesplitst. Eén chromosoom gaat in de geslachtscel. Vanuit elk paar (23 paren) chromosomen komt er 1 chromosoom in de geslachtscel. Een geslachtscel bevat daarom niet 46 maar 23 chromosomen

2

Eicel en zaadcel smelten samen: bevruchting!

Welk chromosoom in de geslachtscel komt is een verrassing.

Dit maakt dat er variatie is in het doorgeven van erfelijke eigenschappen.

Het bepaalt ook of de nakomeling een jongen of een meisje wordt.

3

Geslachtelijke voortplanting

Bij geslachtelijke voortplanting smelten 2 geslachtscellen samen waardoor een nieuw organisme ontstaat. 

In een lichaamscel komen genenparen voor maar in een geslachtscel zit van dat genenpaar maar één gen. 

In de afbeelding zie je een lichaamscel van een man met 3 chromosoomparen met een genenpaar met twee ongelijke genen. Daarvan komt telkens één gen in een zaadcel. 

Welke waar in komt, is toeval.  Je ziet 4 zaadcellen.

Ook bij de eicellen van de vrouw bepaalt het toeval welk gen in een eicel komt. 

Er ontstaan op deze manier veel verschillende genotypen.

Ook bij de eicellen van de vrouw zijn er veel verschillende genotypen.

Het antwoord vind je op de volgende slide

Zelfstandig werken

• Maken hoofdstuk 4 opdracht 1 t/m 4, 7 en 8

• Nakijken