Bacchae r. 489-508

• Grieks
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

r. 489-491

    Πε.    Δίκην σε δοῦναι δεῖ σοφισμάτων κακῶν.
490    Δι.    Σὲ δ’ ἀμαθίας γε κἀσεβοῦντ’ ἐς τὸν θεόν.

    Πε.    Ὡς θρασὺς ὁ βάκχος κοὐκ ἀγύμναστος λόγων.

P.: Jij moet gestraft worden voor je slechte slimmigheden.
490 D.: Jij voor je onwetendheid en omdat je geen respect hebt voor de god.
P.: Wat onverschrokken is de bacchiër en niet ongeoefend in woorden.

Door welk klankeffect wordt de boosheid van Pentheus in versregel 489 benadrukt?

Wat maakt Pentheus nu eigenlijk boos?

In r. 491 zit een litotes. Leg uit wat dit is.

r. 492-497

.

Δι.    Εἴφ’ ὅτι παθεῖν δεῖ· τί με τὸ δεινὸν ἐργάσῃ;
    Πε.    Πρῶτον μὲν ἁβρὸν βόστρυχον τεμῶ σέθεν.
    Δι.    Ἱερὸς ὁ πλόκαμος· τῷ θεῷ δ’ αὐτὸν τρέφω.
495    Πε.    Ἔπειτα θύρσον τόνδε παράδος ἐκ χεροῖν.
    Δι.    Αὐτός μ’ ἀφαιροῦ· τόνδε Διονύσῳ φορῶ.
  

D.: Zeg wat ik moet ondergaan. Wat is het verschrikkelijke dat je me gaat aandoen?

P.: Eerst zal ik jouw fijne haar afsnijden.
D.: Mijn haar is heilig; ik laat het groeien voor de god.
495 P.: Vervolgens moet je deze thyrsosstaf uit handen geven.
D.: Pak hem zelf van me af; ik draag deze (staf) voor Dionysus.

Leg uit dat in r. 494 e.v. sprake is van dramatische ironie

r. 497-499

Πε.    Εἱρκταῖσί τ’ ἔνδον σῶμα σὸν φυλάξομεν.
    Δι.    Λύσει μ’ ὁ δαίμων αὐτός, ὅταν ἐγὼ θέλω.
    Πε.    Ὅταν γε καλέσῃς αὐτὸν ἐν βάκχαις σταθείς.
P.: Wij zullen jouw lichaam/jou binnen in de gevangenis bewaken.
D.: De god zelf zal mij losmaken, wanneer ik (dat) wil.
P.: Zeker wanneer je hem zult roepen, wanneer je tussen de bacchanten bent geplaatst/neergezet.

Wat is de toon van Pentheus' vraag in r. 499?

1. Verbaasd
2. Nieuwsgierig
3. Spottend
4. Dreigend

Pentheus suggereert dat Dionysus de vreemdeling zal redden als hij bij de bacchanten in de gevangenis zit. Wat is hij blijkbaar vergeten?

r. 500-502

500    Δι.    Καὶ νῦν ἃ πάσχω πλησίον παρὼν ὁρᾷ.
    Πε.    Καὶ ποῦ ’στιν; Οὐ γὰρ φανερὸς ὄμμασίν γ’ ἐμοῖς.

    Δι.    Παρ’ ἐμοί· σὺ δ’ ἀσεβὴς αὐτὸς ὢν οὐκ εἰσορᾷς.

500 D.: Ook nu ziet hij wat ik lijd, terwijl hij dichtbij aanwezig is.

P.: En waar is hij? Want hij is niet zichtbaar/duidelijk, althans voor mijn ogen.
D.: Bij mij; omdat je zelf goddeloos bent, zie je (hem) niet.

Dionysus bedoelt met zijn woorden in r. 502 iets anders dan Pentheus erin zal horen. Leg uit.

r. 503-505

Πε.    Λάζυσθε· καταφρονεῖ με καὶ Θήβας ὅδε.
    Δι.    Αὐδῶ με μὴ δεῖν, σωφρονῶν οὐ σώφροσιν.
505    Πε.    Ἐγὼ δὲ δεῖν γε, κυριώτερος σέθεν.

P.: Grijpt hem vast; hij minacht mij en Thebe.

D.: Ik, als verstandige, verbied dwazen mij te boeien.
505 P.: Ik beveel jou te boeien, (ik) machtiger dan jij.

Nóg meer dramatische ironie. Kies een voorbeeld uit r. 503-505 en leg dat uit.

r. 506-508

Δι.    Οὐκ οἶσθ’ † ὅτι ζῆς † οὐδ’ ὃ δρᾷς, οὐδ’ ὅστις εἶ.
    Πε.    Πενθεύς, Ἀγαυῆς παῖς, πατρὸς δ’ Ἐχίονος.
    Δι.    Ἐνδυστυχῆσαι τοὔνομ’ ἐπιτήδειος εἶ.
D.: Je weet niet wat voor leven je leidt (?), en niet wat je doet, en ook niet wie je bent.
P.: Ik ben Pentheus, zoon van Agaue en van vader Echion.
D.: Je bent wat betreft je naam geschikt om ongelukkig te zijn.

R. van der Velde vertaalt r. 507-8 als volgt:
'Ja, Pentheus, leider van dit volk, Echions zoon.
De 'Lijder', da's een naam die ongeluk voorspelt.'
Leg uit hoe de vertaler de Griekse woordspeling heeft weergegeven.