3.4 Romeinen en Germanen (1mh)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Vandaag

• LessonUp aanzetten
  
• 3.4: Romeinen en Germanen
  
• Werken aan de brief
  
• Huiswerk: 3.4 (1, 2, 3, 6 en 7)

Leerdoelen

• hoe Romeinen en bewoners van Zuid-Nederland met elkaar omgingen
  
• hoe de Rijn de noordelijke grens van het rijk werd
• welke invloed de Romeinen hadden op het leven in Zuid-Nederland
• hoe het West-Romeinse rijk eindigde
  

3.4: Romeinen en Germanen

Schrijf de onderstreepte delen over die je ziet op het bord

Als er een activiteit is doe je die op je laptop  

Romeinen in Nederland

Plinius beschreef het gebied wat wij Nederland noemen, als koud en nat.

De Romeinse generaal Julius Caesar veroverde in 58 v.C. het zuiden van Nederland. Daar woonden Kelten in een landbouwsamenleving. 

Romeinen in Nederland

Caesar verjoeg de Kelten en liet Germaanse stammen, zoals de Bataven, in het rivierengebied wonen. Germanen hadden ook een landbouwsamenleving.

De Bataven werkten samen met de Romeinen. Ze sloten een bondgenootschap. De Bataven hoefden geen belasting te betalen als ze de Romeinen hielpen de grens te verdedigen.

Verschillende plaatjes van het Romeinse Rijk

Klik op de verschillende rondjes

Schrijf 1 belangrijk ding per rondje op in je schrift  

Koninkrijk?

De stadstaat Rome is ooit een koninkrijk geweest,

hoewel daar erg weinig over bekend is.

En of het verhaal van Romulus en Remus waar is....?

In 117 na Christus was het Romeinse Rijk op zijn grootst. Toen besloten de keizers om geen gebieden meer te veroveren.

Mare Nostrum, onze zee. Zo noemden de Romeinen de Middellandse Zee.

Germania, zoals onze streek door de Romeinen werd genoemd, bestond uit: Germania Inferior (Laag Germanië) en Germania Superior (Hoog Germanië).

Gallia (Gallië), het huidige Frankrijk, werd door Julius Caesar veroverd. Zijn aanzien steeg hierdoor enorm. De hele oorlog kostte het leven aan meer dan een miljoen Galliërs, en nog een miljoen werden tot slaaf gemaakt. Caesar heeft de oorlog beschreven in het boek Verslagen over de Gallische Oorlog, waarin hij hier en daar wel een beetje overdrijft...vooral over zichzelf.

Met de verovering van Egypte hadden de Romeinen hun voedseltekort in delen van het Romeinse Rijk opgelost: het land werd de graanschuur van Rome.

In 117 na Christus was het Romeinse Rijk op zijn grootst. Toen besloten de keizers om geen gebieden meer te veroveren.

De natuurlijke grenzen waren goed te verdedigen.

Aan de grens

De Rijn vormde de noordelijke grens van het Romeinse rijk: de limes.

Aan de limes bouwden de Romeinen forten en legerkampen. Daar ontstonden steden. Ze zagen er Romeins uit.

Trajectum (Utrecht), Mosa Trajectum (Maastricht) Noviomagus (Nijmegen).

De Limes in Nederland

In Nederland is de grens van het Romeinse Rijk de rivier Rijn. Langs deze rivier bouwen de Romeinen forten en wachttorens.

Vanaf de grens kunnen ze de stammen in het noorden van het Rijk in de gaten houden, maar óók handel met ze drijven.

Bij Nijmegen (Noviamagus) en Xanten (Castra Vetera) lagen castra. Een castra is een groot fort, meestal voor een legioen. Dit was een leger van ongeveer 6000 soldaten.

Bij Utrecht (Trajectum) lag een castellum. Een castellum is een klein fort, meestal voor een cohort. Dit was een leger van ongeveer 600 soldaten.

De Tubanten (Tubanti) waren Germanen die in het oosten van het huidige Nederland woonden. De naam kom je tegenwoordig in dit gebied nog regelmatig tegen: de naam Twente is er van afgeleid, net als de naam van de regionale krant Tubantia.

De Bataven woonden in het gebied rond de grote rivieren. Dit gebied heet tegenwoordig de Betuwe, en vermoedelijk komt de naam van de Bataven

Tubanten - Twente (krant aldaar: Tubantia)

Utrecht - castellum voor een cohort (ongeveer 600 soldaten)

Nijmegen en Xanten belangrijke castra voor een legioen (ongeveer 6000 soldaten)

Bataven - Betuwe

De Limes in Nederland

In Nederland is de grens van het Romeinse Rijk de rivier Rijn. Langs deze rivier bouwen de Romeinen forten en wachttorens.

Vanaf de grens kunnen ze de stammen in het noorden van het Rijk in de gaten houden, maar óók handel met ze drijven.

Reconstructie van het castellum Leiden-Roomburg

Reconstructie van het castellum Leiden-Roomburg

De Limes in Nederland

In Nederland is de grens van het Romeinse Rijk de rivier Rijn. Langs deze rivier bouwen de Romeinen forten en wachttorens.

Vanaf de grens kunnen ze de stammen in het noorden van het Rijk in de gaten houden, maar óók handel met ze drijven.

Reconstructie van het mini-castellum bij Den Haag 

Reconstructie van het mini-castellum bij Den Haag 

De Limes in Nederland

In Nederland is de grens van het Romeinse Rijk de rivier Rijn. Langs deze rivier bouwen de Romeinen forten en wachttorens.

Vanaf de grens kunnen ze de stammen in het noorden van het Rijk in de gaten houden, maar óók handel met ze drijven.

Reconstructie van Castra Noviomagus (Nijmegen)

Reconstructie van Castra Noviomagus (Nijmegen)

Romeinse invloed

Germanen en Romeinen dreven handel. Ook namen de Germanen veel dingen van de Romeinen over. 

Door de Romeinse invloed ontstond in Zuid-Nederland een landbouwstedelijke samenleving met een geldeconomie.

De Romeinen gaven hun Grieks-Romeinse cultuur door aan andere volken in het rijk, zoals de Germanen. Dit heet romanisering.

De ondergang van Rome

In de 3e eeuw ontstonden door besmettelijke ziektes problemen in het Romeinse rijk. Er kwamen minder inwoners en daardoor minder productie en handel tegelijkertijd kwamen volksverhuizingen op gang. Germaanse stammen drongen met geweld het rijk binnen en stichtten eigen koninkrijken. 

In 476 ging het West-Romeinse rijk ten onder. 

De ondergang van Rome

Om het rijk beter te kunnen verdedigen had  keizer Theodosius in 395 n. Chr. besloten het rijk op te splitsen in een Oost-Romeins en West-Romeins rijk. 

Het Oost-Romeinse rijk (Byzantium) met de hoofdstad Constantinopel (later Istanbul) bleef nog duizend jaar bestaan. 

Wanneer kwamen de Romeinen in onze streken?

1. 158 v. Chr.
2. 58 v. Chr.
3. 58 n. Chr.
4. 158 n. Chr.

Wanneer was het Romeinse Rijk het grootst?

1. 117 v. Chr.
2. 17 v. Chr.
3. 17 n. Chr.
4. 117 n. Chr.

Een castra is groter dan een castellum

1. Waar
2. Niet waar

Nijmegen was een castellum

1. Waar
2. Niet waar

De limes was een natuurlijke grens

1. Waar
2. Niet waar

Voorbeelden van natuurlijke grenzen zijn:

1. Bergen, rivieren en forten
2. Forten, woestijnen en zeeën
3. Rivieren, woestijnen en zeeën
4. Forten, woestijnen en bergen

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen

Huiswerk

Lees: 3.4

Maak: 1, 2, 3, 6 en 7

Leer: begrippen 3.4

Volgende week - opgeladen laptop mee en brief inleveren op ELO

Over twee weken - PW over H3 (1-4)

NU - werken aan de brief