§4.4 - Overmaat en ondermaat
§4.4 Overmaat en ondermaat
Je leert:
uitleggen wat de begrippen "ondermaat" en "overmaat" betekenen
uit te rekenen welke stof in ondermaat is en hoeveel product hieruit kan ontstaan.
uit te rekenen hoeveel stof van de overmaat overblijft
1 / 16
volgende
Slide 1: Tekstslide
ScheikundeMiddelbare schoolhavo, vwoLeerjaar 3
In deze les zitten 16 slides, met tekstslides.
Lesduur is: 50 minOnderdelen in deze les
§4.4 Overmaat en ondermaat
Je leert:
uitleggen wat de begrippen "ondermaat" en "overmaat" betekenen
uit te rekenen welke stof in ondermaat is en hoeveel product hieruit kan ontstaan.
uit te rekenen hoeveel stof van de overmaat overblijft
Slide 1 - Tekstslide
Kennis nodig van §3.3 Massaverhoudingen
Om deze §4.4 goed te begrijpen moet je de kennis van §3.3 massaverhoudingen ook goed kennen.
In §3.3 was een reactievergelijking gegeven en moest je kunnen uitrekenen hoeveel van een andere stof nodig was of ontstond als de hoeveelheid van één stof bekend was.
In §4.4 is de hoeveelheid van 2 stoffen gegeven en is één van die stoffen in ondermaat aanwezig.
Slide 2 - Tekstslide
Voorkennis §3.3
Stel we gebruiken deze reactievergelijking:
4 Fe + 3 O2 -> 2 Fe2O3
Met de volgende massa's van de atomen:
Fe 55,85
O 16,00
En de opgave is: Je hebt 75 gram Fe. Hoeveel gram O2 heb je nodig?
Slide 3 - Tekstslide
Berekenen molecuulmassa's
4 Fe + 3 O2 -> 2 Fe2O3 met massa Fe=55,85 en O=16,00
1. Bereken de molecuulmassa's van 4 Fe en 3 O2
4 Fe: 4*55,85 = 223,4
3 O2: 2*16,00 = 32,00. 3*32,00 = 96
2. Dus de "groene' getallen (herinner mijn uitleg tijdens de lessen van HS3) zijn 223,4 voor Fe en 96 voor O2
Slide 4 - Tekstslide
Berekenen met kruistabel
4 Fe + 3 O2 -> 2 Fe2O3
223,4 96
Vul nu de gegevens van de vraag in en zet een vraagteken wat je moet uitrekenen.
De vraag was: Je hebt 75 gram Fe. Hoeveel gram O2 heb je nodig.
Dus je zet 75 onder de Fe en een ? onder de O2
75 ?
Slide 5 - Tekstslide
Berekenen met kruistabel
4 Fe + 3 O2 -> 2 Fe2O3
223,4 96
75 ?
Je kan nu het getal bij het vraagteken uitrekenen volgens de kruistabel methode:
? = (75 * 96 ) / 223,4 = 32,3
En dat is dus het antwoord: Er is 32,3 gram O2 nodig.
Slide 6 - Tekstslide
Nieuw in §4.4
Bij dit voorbeeld hierboven was alleen de hoeveelheid Fe (75 gram) gegeven. Daaruit bereken je dat er 32,3 gram O2 nodig is.
Maar hoe pak je deze opgave aan als de hoeveelheid Fe en hoeveelheid O2 allebei is gegeven in de opgaven.
Je hebt 50 gram Fe en 25 gram O2 samengevoegd. Welke stof blijft er over als de andere helemaal op is?
Slide 7 - Tekstslide
Overmaat - ondermaat
Vraag: Je hebt 50 gram Fe en 25 gram O2 samengevoegd. Welke stof blijft er over als de andere helemaal op is?
Wat je nu hebt is het volgende:
4 Fe + 3 O2 -> 2 Fe2O3
223,4 96
50 25
Dus je ziet dat er nu geen vraagteken in het begin is maar beide getallen zijn gegeven. Hoe moet je hier nu mee verder?
Slide 8 - Tekstslide
Overmaat - ondermaat
Dit is gegeven. 4 Fe + 3 O2 -> 2 Fe2O3
223,4 96
50 25
Stappenplan:
1. Je neemt één van beide getallen, bijvoorbeeld de eerste. Hier dus 50 gr Fe.
2. Dan reken je uit (volgens methode van §3.3) hoeveel O2 hiervoor nodig is; 50*96/223,4 = 21,5 gram. Er is dus maar 21,5 gr O2 nodig maar je hebt 25 gr.
Je hebt dus O2 teveel ofwel O2 blijft OVER. Ofwel O2 is OVERMAAT.
3. De andere stof is dan automatisch overmaat. Dus Fe is ondermaat.
Slide 9 - Tekstslide
Overmaat - ondermaat
ander voorbeeld; Je mengt 80 gr Fe en 31 gr O2
4 Fe + 3 O2 -> 2 Fe2O3
223,4 96
80 31
1. Je neemt één van beide getallen, bijvoorbeeld de eerste. Hier dus 80 gr Fe.
2. Dan reken je uit hoeveel O2 hiervoor nodig is; 80*96/223,4 = 34,4 gram. Er is dus 34,4 gr O2 nodig maar je hebt maar 31 gr.
Je hebt dus O2 te weinig. Ofwel O2 is ONDERMAAT.
3. De andere stof is dan automatisch de overmaat. Dus Fe is nu overmaat.
Slide 10 - Tekstslide
Overmaat - ondermaat
Als je wil uitrekenen hoeveel van de stoffen ontstaan moet je altijd de kruistabel rekenen met de ONDERMAAT.
Voorbeeld 1: 4 Fe + 3 O2 -> 2 Fe2O3
223,4 96
50 25
Stappenplan:
1. Pak het getal van de ONDERMAAT. In dit voorbeeld is dit 50 gr Fe (zie 2 slides terug).
2. Bereken de molecuulmassa van de stof die ontstaat: 2 Fe2O3
massa Fe2O3 = 2 * Fe + 3 * O = 2* 55,85 + 3 * 16,00 = 159,7 gr. Maar je hebt 2 Fe2O3 dus dit getal nog x2. 159,7 * 2 = 319,4 gram Fe2O3.
Slide 11 - Tekstslide
Overmaat - ondermaat
Voorbeeld 1: 4 Fe + 3 O2 -> 2 Fe2O3
223,4 96 319,4
50 25 ?
Stappenplan:
1. Pak het getal van de ONDERMAAT. In dit voorbeeld is dit 50 gr Fe (zie 2 slides terug).
2. Bereken de molecuulmassa van de stof die ontstaat: 2 Fe2O3
massa Fe2O3 = 2 * Fe + 3 * O = 2* 55,85 + 3 * O = 159,7 gr. Maar je hebt 2 Fe2O3 dus dit getal nog x2. 159,7 * 2 = 319,4 gram Fe2O3
3. Zet het ? onder de stof die ontstaat.
4. Gebruik de kruistabel met de ondermaat en het vraagteken.
Slide 12 - Tekstslide
Overmaat - ondermaat
Dus met het stappenplan krijg je dus hetvolgende
Voorbeeld 1: 4 Fe + 3 O2 -> 2 Fe2O3 223,4 96 319,4
50 ?
Stappenplan:
4. Gebruik de kruistabel met de ondermaat en het vraagteken.
5. Dus uitrekenen van ? met kruistabel wordt dan:
? = ( 50 * 319,4 ) / 223,4 = 71,5 gram Fe2O3.
Slide 13 - Tekstslide
Overmaat - ondermaat
Bereken nu eens hoeveel Fe2O3 er ontstaat als je 80 gr Fe en 31 gr O2 mengt.
4 Fe + 3 O2 -> 2 Fe2O3
223,4 96
80 31
Tip: bereken eerst wat de ondermaat is; 80 of 31 en ga van daar rekenen met de kruistabel naar Fe2O3.
Antwoord om jezelf te controleren: 103,1 gram Fe2O3
Slide 14 - Tekstslide
Test jezelf
je hebt de volgende kloppende reactievergelijking;
C3H8 + 5 O2 -> 3 CO2 + 4 H2O
Je hebt 20 gram C3H8 en 70 gram O2.
Hoeveel gram H2O zal er ontstaan?
Tip: bepaal ondermaat van C3H8 en O2 en reken hiermee de kruistabel naar H2O uit.
Antwoord voor eigen controle: 31,5 gram H2O
Slide 15 - Tekstslide
Weektaak
Maken van de opgaven.
