Thema 1- Nederland

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Thema 1

Nederland

Het is extreem droog met hete zomers en strenge winters

Het is extreem droog met hete zomers en strenge winters

1. Koud klimaat
2. Droog klimaat
3. Landklimaat
4. Tropisch klimaat

§1 Prehistorie in Nederland

Wat leer ik in deze paragraaf?

• Waarom geld is ontstaan en de functies van geld
  
• Het verschil tussen ruilhandel en geldeconomie
  
• De verschillende bestuursvormen van het Romeinse Rijk
  
• Welke locatiefactoren belangrijk zijn voor bouw van dorpen en steden

Ik leer...

Waar denk je aan bij 'prehistorie'?

Prehistorie

We spreken van prehistorie als de tijd waarvan geen geschreven bronnen zijn bewaard.

Door ongeschreven bronnen weten we iets over hun leven: gebruiksvoorwerpen, sieraden en wapens.

Jagers-verzamelaars

De eerste denkende mensen waren nomaden en trokken rond om aan voedsel te komen .

'Homo sapiens' betekent 'de denkende mens' & is de oudste moderne mens. 

Welke van de onderstaande kenmerken hoort niet bij de jagers en verzamelaars?

Welke van de onderstaande kenmerken hoort niet bij de jagers en verzamelaars? 

1. Nomaden
2. Duidelijke taakverdeling mannen-vrouwen
3. Veel bezittingen bij zich onderweg
4. Konden ook werktuigen maken

Het Nederlandse landschap in de prehistorie

• Het Nederlandse landschap is vooral gevormd tijdens de laatste 2 ijstijden:

1. Saalien: 238.000-126.000 jaar geleden
2. Weichselien: 116.000- 11.000 jaar geleden

Het Nederlandse landschap in de prehistorie

Een ijstijd: een zeer koude periode met lage temperaturen & dikke ijskappen, met weinig vegetatie (plantgroei

ekst

Löss: een grondsoort met zeer kleine kleideeltjes & zanddeeltjes, die heel bruikbaar bleek voor landbouw.

Het ontstaan van de landbouw (5000 V. Chr.)

1. Landbouwrevolutie (neolithische revolutie) : door het stijgen van de temperatuur van jagers-verzamelaars naar akkerbouw/veeteelt. 

2.Vruchtbare halve maan: in het Midden-Oosten ontstond hier de landbouw & werden dieren getemd (gedomesticeerd). 

3.Bevolkingsgroei door landbouw: landbouw gaf meer voedsel, waardoor de bevolking groeide, wat leidde tot de landbouwrevolutie. 

Wat is een ijstijd?

Wat is een ijstijd?

Welke antwoorden kunnen gekoppeld worden aan 'Vruchtbare Halve Maan' ?

Welke antwoorden kunnen gekoppeld worden aan 'Vruchtbare Halve Maan'? 

1. Midden-Oosten
2. Neolithische Revolutie
3. Domesticeren
4. Bevolkingsgroei

Wat leerde ik in deze paragraaf?

• Waarom geld is ontstaan en de functies van geld
  
• Het verschil tussen ruilhandel en geldeconomie
  
• De verschillende bestuursvormen van het Romeinse Rijk
  
• Welke locatiefactoren belangrijk zijn voor bouw van dorpen en steden

Ik leerde...

§2 Rare jongens die Romeinen met hun geld

Wat leer ik in deze paragraaf?

• Beschrijven hoe de jagers-verzamelaars leefden
• Wat de landbouwrevolutie inhoudt
• Wat de invloed van de ijstijden op het Nederlandse landschap is geweest
• Hoe mensen leefden in een landbouwsamenleving

Ik leer...

Romeins bestuur (753 V. Chr. - 476 N. Chr.)

Republiek: een staat zonder vorst, bestuurt door een groep mensen uit het volk met volksvertegenwoordiging.

De Senaat: De Romeinse democratie; een volksvergadering van 300 mannen uit rijke families.

Pax Romana

Een periode van 200 jaar vrede, die Keizer Augustus creëerde.

Een geldeconomie

In de tijd van Julius Ceasar werd het rijk groter en daardoor werd er meer handel gedreven: welvaart groeit & verhandeling luxegoederen.

Producten: een verzamelnaam voor goederen en diensten.

Er vond een overgang van ruilhandel naar geldeconomie plaats.

De eisen van een ruilmiddel

1. Iedereen moet het graag willen hebben.

3. Je moet er zeer waardevolle, maar ook minder waardevolle producten mee kunnen kopen.

2. Je moet het goed kunnen bewaren zonder dat het bederft.

Gevolgen indirecte ruil (munten)

1.  Mensen kunnen zich gaan specialiseren. 

3. Arbeidsdeling: Door meer tijd ontstonden er nieuwe beroepen.

2. Door deskundigheid, hogere arbeidsproductiviteit, wat leidde tot schaalvergroting. 

Functies van geld

Ruilmiddel

Rekenmiddel

Spaarmiddel 

Wat is een Republiek? Licht toe wat dit te maken heeft met de Romeinse tijd

Wat is een Republiek? Licht toe wat dit te maken heeft met de Romeinse tijd

Wat is GEEN eis van een ruilmiddel?

Wat is GEEN eis van een ruilmiddel? 

1. Iedereen moet het graag willen hebben.
2. Je moet er waardevolle en minder waardevolle producten mee kunnen kopen
3. Je moet het goed kunnen bewaren, zonder dat het bederft.
4. Het kan enkel op een markt verhandeld worden.

Wat zijn functies van geld? 

Wat zijn functies van geld?

Locatiefactoren

Bij het kiezen van de locatie van een gehucht, dorp of stad werd er rekening gehouden met de locatiefactoren.

Limes: De Rijn als grens, verdedigingszone & transportweg van het Romeinse Rijk (deel infrastructuur Romeinen).

Bij het kiezen van een locatie moet er rekening worden gehouden met de beschermingsmogelijkheden.

Bij het kiezen van een locatie moet er rekening worden gehouden met de beschermingsmogelijkheden.

Eens

Oneens

WAAR OF NIET WAAR: De Limes werd ook als belangrijke transportweg gebruikt.

WAAR OF NIET WAAR: De Limes werd ook als belangrijke transportweg gebruikt. 

1. Waar
2. Niet waar

Wat leerde ik in deze paragraaf?

• Beschrijven hoe de jagers-verzamelaars leefden
• Wat de landbouwrevolutie inhoudt
• Wat de invloed van de ijstijden op het Nederlandse landschap is geweest
• Hoe mensen leefden in een landbouwsamenleving

Ik leerde...

§3 Rivieren, water en de Lage Landen

Wat leer ik in deze paragraaf?

• Voorbeelden over Nederland en de strijd tegen het water & waarom Nederland hier zo belangrijk in is geworden
  
• Waarom de Lage Landen in opstand kwamen tegen het Habsburgse Rijk
  
• Waarom de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden werd benoemd
  
• Wat de Tachtigjarige Oorlog inhoudt
  
• Wanneer het huidige Koninkrijk der Nederlanden ontstond

Ik leer...

00:33

Hoe is het lichaam van het meisje van Yde zo lang bewaard gebleven?

Hoe is het lichaam van het meisje van Yde zo lang bewaard gebleven? 

De strijd tegen het water

Terpen: door mensen aangelegde kunstmatige heuvels. De eerste terpen zijn ontstaan in het kweldergebied. 

Kweldergebied: een gebied dat op de grens tussen land & zee ligt en dus vaker onder water staat. 

De strijd tegen het water

Deltawerken: Nederlands grootste verdedigingssysteem tegen hoogwater vanuit zee.

Watermanagement: de deltawerken controleren en beheersen het waterniveau. 

Baggerbedrijven: bedrijven die water uitbaggeren om bijvoorbeeld eilanden op te spuiten.

***

1 begrip nog op een andere slide doen

De Vikingen

Één van de 1e ontdekkingsreizigers in de Europese geschiedenis.

'Zee-krijger' of 'oorlog op zee'

Wat is een kweldergebied?

Wat is een kweldergebied? 

Welke termen omschrijven het begrip 'Deltawerken'?

Welke termen omschrijven het begrip 'Deltawerken'? 

1. Watermanagement
2. Uitbaggeren
3. Terpen
4. Watergeuzen

Zonder water had Nederland niet zo welvarend kunnen zijn als dat het nu is.

Zonder water had Nederland niet zo welvarend kunnen zijn als dat het nu is.

Eens

Oneens

Karel de Grote (747-814)

Karel de Grote was de baas over Dorestad & kreeg te maken met de plunderingen & veroveringen van de Vikingen (Noormannen).

Koning van het Frankische Rijk. 

De rol van water in geboorte Nederland

2. Nederland kon onafhankelijk worden door de gevechten op zee.

1. Nederland werd heel erg rijk door de handel op zee. 

Habsburgse Rijk

Centralisatiepolitiek: controle uitoefenen (& belasting heffen).

Lage Landen (Habsburgse Nederlanden)

Grote delen van NL waren protestants, hoewel Karel V katholiek was.

Karel V (1500-1558).

Gebeurtenissen op weg naar onafhankelijkheid

1. De onafhankelijkheidsverklaring van Nederland.
2. De gewesten van Lage Landen wilden geen centralisatiepolitiek.
3. Willem van Oranje & de watergeuzen.
4. Tachtigjarige oorlog: de strijd tegen het Habsburgse Rijk.
5. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
6. Het koninkrijk der Nederlanden

Wat weet je nu over het de weg naar de opkomst van

 'het Koninkrijk der Verenigde Nederlanden'? 

Wat weet je nu over het de weg naar de opkomst van
'het Koninkrijk der Verenigde Nederlanden'?

ilhelm van Oranje is de vader van de Nederlanden.

Wilhelm van Oranje is de vader van de Nederlanden.

Eens

Oneens

Wat leerde ik in deze paragraaf?

• Voorbeelden over Nederland en de strijd tegen het water & waarom Nederland hier zo belangrijk in is geworden
  
• Waarom de Lage Landen in opstand kwamen tegen het Habsburgse Rijk
  
• Waarom de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden werd benoemd
  
• Wat de Tachtigjarige Oorlog inhoudt
  
• Wanneer het huidige Koninkrijk der Nederlanden ontstond

Ik leerde...

Hoe wordt het 'Plakkaat van Verlatinghe' ook wel genoemd?

Hoe wordt het 'Plakkaat van Verlatinghe' ook wel genoemd? 

Wat heb je geleerd deze les?

Wat heb je geleerd deze les?

Wat vind je nog lastig?

Wat vind je nog lastig?

Wat leerde ik deze les?

Ik leerde...

• Beschrijven hoe de jagers-verzamelaars leefden
• Wat de landbouwrevolutie inhoudt
• Wat de invloed van de ijstijden op het Nederlandse landschap is geweest
• Hoe mensen leefden in een landbouwsamenleving
• Waarom geld is ontstaan en de functies van geld
• Het verschil tussen ruilhandel en geldeconomie
• De verschillende bestuursvormen van het Romeinse Rijk
• Welke locatiefactoren belangrijk zijn voor bouw van dorpen en steden
• Voorbeelden over Nederland en de strijd tegen het water & waarom Nederland hier zo belangrijk in is geworden
• Waarom de Lage Landen in opstand kwamen tegen het Habsburgse Rijk
• Waarom de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden werd benoemd
• Wat de Tachtigjarige Oorlog inhoudt
• Wanneer het huidige Koninkrijk der Nederlanden ontstond

***

leerdoelen dus per paragraaf maken

Waar komen de afbeeldingen vandaan?

Slide 24) Kelly Sikkema- https://unsplash.com/photos/traffic-light-sign-underwater-_whs7FPfkwQ

Slide 26) Steinar Engeland- https://unsplash.com/photos/a-long-boat-with-two-people-in-it-on-a-lake-SgyH_Ix9lNE

Slide 32)  Leonhard Niederwimmer- https://unsplash.com/photos/a-large-building-with-a-lot-of-windows-in-front-of-it-NnOxpUkEr-Q

Slide 38) Sailko - https://unsplash.com/photos/a-large-building-with-a-lot-of-windows-in-front-of-it-NnOxpUkEr-Q https://nl.wikipedia.org/wiki/Cleopatra_VII#/media/Bestand:Cleopatra_VII,_dalla_via_appia_tra_ariccia_e_genzano,_40-30_ac_ca._01.JPG

Slide 39) Tomertu - https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/concept-image-setting-five-star-goal-1140456245 https://unsplash.com/photos/the-sun-is-setting-over-a-vast-expanse-of-water-axa5jckDcg4 

Waar komen de afbeeldingen vandaan?

Slide 24) Kelly Sikkema- https://unsplash.com/photos/traffic-light-sign-underwater-_whs7FPfkwQ

Slide 26) Steinar Engeland- https://unsplash.com/photos/a-long-boat-with-two-people-in-it-on-a-lake-SgyH_Ix9lNE

Slide 32)  Leonhard Niederwimmer- https://unsplash.com/photos/a-large-building-with-a-lot-of-windows-in-front-of-it-NnOxpUkEr-Q

Slide 38) Sailko - https://unsplash.com/photos/a-large-building-with-a-lot-of-windows-in-front-of-it-NnOxpUkEr-Q https://nl.wikipedia.org/wiki/Cleopatra_VII#/media/Bestand:Cleopatra_VII,_dalla_via_appia_tra_ariccia_e_genzano,_40-30_ac_ca._01.JPG

Slide 39) Tomertu - https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/concept-image-setting-five-star-goal-1140456245 https://unsplash.com/photos/the-sun-is-setting-over-a-vast-expanse-of-water-axa5jckDcg4