§6.6 De Bataafsche Republiek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2

tijdvak 7: Pruiken & Revoluties 

1700 - 1800 (18e eeuw)

De Bataafse Republiek

Hierna: Veldslag van Napoleon filmpje (+ 3 min.)

In deze les kun je 13 punten verdienen!

Leerdoelen:

1. Je kunt uitleggen waarom én hoe de patriotten gaan samenwerken met de Fransen;

2. Je kunt verschillende Nederlandse staatsvormen beschrijven tussen 1795 en 1810;

3. Je kunt de rol van Lodewijk Napoleon in de Nederlandse geschiedenis beschrijven.

Hallo, mijn naam is stadhouder Willem V. Ik ben eind 18e eeuw aan de macht in Nederland. Een stadhouder is.....

Ik gedraag mij steeds meer als een koning en daar is niet iedereen blij mee.

Een stadhouder als koning

De Bataafse Republiek

Het Koninkrijk Holland

Sleep de punaise naar het logo van tijdvak  'Pruiken & Revoluties' (1700-1800):

Maak tijdens de aflevering over de Bataafse Republiek enkele kijkvragen ( + antwoord) in de volgende vorm:

1. Welke rol speelt.....?

2. Wat zou er zijn gebeurd als.......

3. Waarom is er gekozen om in......

4. Waarin verschilt ...............ten opzichte van.........?

5. Hoe heeft het zover kunnen komen dat.....?

+ Wat is momenteel..........?

Aflevering kijken: Vroeger & Zo - De Patriotten (school tv) (+ 15:00)

Frankrijk bezet Nederland

1795-1813

• Op verzoek van de Patriotten, Nederlanders die van de prins van Oranje, af willen, vallen Franse troepen Nederland binnen.
• Nederland wordt de Bataafse Republiek, maar de Nederlanders zelf hebben maar weinig te zeggen.

Koninkrijk Nederland

1806-1810

• De broer van Napoleon, Lodewijk Napoleon, wordt in 1806, de eerste koning van Nederland.
• Hij is geliefd in ons land: zo probeerde hij ook Nederlands te praten. 
• Dat was niet altijd makkelijk. Zo noemde hij zichzelf: 'konijn van Olland'

Patriotten gaven de stadhouder en de regenten de schuld van de nederlagen. Waar haalden hij hun inspiratie vandaan?

1. De Franse Revolutie en de verlichting
2. De Amerikaanse Revolutie en de verlichting
3. De Nederlandse Opstand en de Verlichting
4. De Belgische Opstand en de verlichting

De patriotten vormden groepen gewapende burgers. Hoe noemen we deze?

1. Het leger
2. Knokploegen
3. Vrijkorpsen
4. Regenten

Verjaging van de patriotten

In 1787 werden de patriotten verjaagd door de Pruisische koning. 

De patriotten vluchtten naar Frankrijk.

Waarom is het logisch dat de patriotten in 1787 vluchtten naar Frankrijk en daar werden opgevangen?

1. Alle Fransen hadden een hekel aan de Pruisen
2. Veel Fransen hadden vergelijkbare idealen als de patriotten
3. Omdat de Franse Revolutie had plaatsgevonden
4. Omdat Frankrijk in dat jaar de stadhouder wilde aanvallen.

Politieke veranderingen vanaf 1795

Januari 1795: Bataafs legioen trok samen met een Frans leger de Republiek binnen.

Dit is de start van de Bataafse Revolutie

Mede door de strenge winter kon het leger snel de rivieren oversteken en de legers van de Republiek en bondgenoten verslaan.

Politieke veranderingen vanaf 1795

Na de inname van Utrecht besloot stadhouder Willem V te vluchten naar Engeland.

Willem V vlucht naar Engeland 1795

Willem V zou nooit meer terugkomen in Nederland. Maar zijn zoon zou later koning Willem I van Nederland worden!

Bataafse Republiek

De patriotten riepen hierna de 'Bataafse Republiek' uit.

Naar wie of wat verwees de naam 'Bataafse Republiek'?

1. De Nederlandse Opstand tegen de Spanjaarden
2. De Germaanse stam Bataven / Batavieren
3. Het Romeinse volk Bataven
4. De Bataven in Amerika

Bataafse Republiek

Patriotten stellen naar voorbeeld van de Fransen een Verklaring van de Rechten van de Mens en van de Burger vast.

 

Met algemeen kiesrecht voor mannen werd het eerste Nederlandse parlement gekozen. 

Van daaruit ontstond een regering die verlichte besluiten nam (bv. 1796: gelijke rechten voor joodse Nederlanders)

Eerste grondwet 

In 1798 nam het parlement een grondwet aan. Hierdoor:

• Werd Nederland een democratie;
  
• Werd Nederland een eenheidsstaat (lagere overheden ondergeschikt aan de rijksoverheid)

Wetten gelden voor het hele land

Nationale spellingsregels

Onderwijswet (1806)

Franse invloed

Maar de Fransen bepaalden steeds meer wat er gebeurde in de Bataafse Republiek: zij hadden immers geholpen!

 

Napoleon zag de Bataafse Republiek als een vazalstaat, en maakte in 1805 een eind aan de democratie.

Hij benoemde een dictator als leider van Nederland.

1810-1813: onderdeel Franse keizerrijk

Napoleon was niet tevreden over zijn broer en stuurde hem weer weg. 

Koning Lodewijk Napoleon kwam teveel op voor de belangen van de Nederlanders en hield zich niet aan de plannen van zijn broer!

1810-1813: onderdeel Franse keizerrijk

1810: Napoleon lijfde Nederland in bij Frankrijk

• Drie jaar een provincie van Frankrijk
• 1813: Pruisische en Russische troepen jagen de Fransen weg uit Nederland
  

Franse tijd (1795-1813)

Na 18 jaar Franse invloed maken we de balans op:

Nederland sterk onder de invloed van de Fransen, veel vernieuwingen uit de verlichting:

• Invoering van het metriek stelsel
  
• Militaire dienstplicht
  
• Burgerlijk wetboek
  
• Invoering van de burgerlijke stand
  

Patriotten zijn...

1. Mensen die een koning steunen
2. Mensen die kritiek hadden op de stadhouder en regenten.
3. De Fransen die in Nederland woonden
4. Mensen die de stadhouder en regenten steunden.

Koninkrijk Holland

Bataafse republiek

Willem I wordt koning van Nederland

Deze vraag gaat over de Bataafse Revolutie in Nederland.

Wat veranderde door de Bataafse Revolutie in 1795?

1. Er werd een parlement (de Nationale Vergadering) gekozen
2. Willem V vluchtte naar Frankrijk
3. Patriotten keerden terug in Nederland met het Pruisisch leger
4. Patriotten riepen de Bataafse monarchie uit.

Bij de Bataafse Revolutie...

1. ...kregen we een nieuwe grondwet.
2. ...mocht iedereen meebeslissen.
3. ...werd een Nederlandse koning afgezet.
4. ...werden we geholpen door de Fransen.

wat is een gevolg van het pamflet
‘Aan het volk van Nederland’?

1. het uitbreken van de Franse Revolutie
2. Stichting Bataafse Republiek
3. Napoleon wordt de keizer van Frankrijk
4. Amerikaanse onafhankelijkheid oorlog

Waar gaat de paragraaf over?

Ook in Nederland streefden burgers naar grondrechten en politieke invloed. Ze noemden zichzelf patriotten. Nog voor de Franse revolutie probeerden ze de macht te grijpen. Ze werden verjaagd, maar na een Franse invasie kwam de democratische revolutie er toch.

In deze paragraaf leer je:

• Waarom en hoe de patriotten in opstand kwamen
• Welke politieke veranderingen plaatsvonden vanaf 1795
• Welke invloed de Fransen hadden in Nederland

De patriotten.

Aan het einde van de 18e eeuw heerste er grote onvrede onder de Nederlandse bevolking door het verliezen van de vierde zeeoorlog met Engeland.

Deze onvrede leidde tot het ontstaan van een beweging van democraten; de patriotten

Zij waren aanhangers van de verlichting en streefden naar vrijheid, gelijkheid en democratie in Nederland

De patriotten gaven de stadhouder en de regenten de schuld van de Nederlandse zwakte.

Leider van de patriotten; Joan Derk van der Capelle tot den Pol riep de Nederlandse bevolking op om in opstand te komen tegen de Oranjes. De patriotten vormden groepen van gewapende burgers, vrijkorpsen

Ze namen in enkele steden de macht over Stadhouder Willem V vluchtte van Den Haag naar Nijmegen, maar de koning van Pruisen kwam hem te hulp met een leger.

Duizenden patriotten vluchtten hierdoor naar Frankrijk

Aan het volk  van Nederland - pamflet van Joan Derk van der Cappellen tot den Pol.

'Het land is van alle Nederlanders en niet alleen van de Prins van Oranje en zijn vrienden. Dat zij U behandelen als hun persoonlijk eigendom is schandalig. Alle mensen zijn vrij geboren. De één heeft over de ander niets te zeggen.'

Wie staan er in de Bataafse Revolutie tegenover elkaar?

1. Patriotten v.s. Jacobijnen
2. Patriotten v.s. Lodewijk XVI
3. Stadhouder v.s. Patriotten
4. Engeland v.s. Patriotten

De machtsgreep van de patriotten mislukte doordat

1. Het Pruisische leger de stadhouder te hulp schoot
2. De Patriotten het niet met elkaar eens konden worden
3. De Fransen de Republiek binnenvielen en bezetten

Wat was het gevolg van de inval van het Pruisische leger in de Republiek in 1787?

1. Patriotten vluchtten naar Engeland
2. Patriotten vluchtten naar Duitsland
3. Patriotten vluchtte naar Frankrijk
4. Patriotten bleven in de Republiek

Politieke veranderingen van 1795

In Frankrijk vormden de gevluchte patriotten het Bataafs legioen. In 1795 trok het Bataafs legioen met een Frans leger de Republiek binnen. Regenten stonden hun macht af aan de patriotten en Willem V vluchtte naar Engeland. 

De patriotten riepen Nederland uit tot de Bataafse Republiek.

De Bataafse Republiek werd in 1798 een democratie met een grondwet. Het algemeen kiesrecht voor mannen werd ingevoerd om het eerste Nederlandse parlement te kiezen. Nederland werd ook een eenheidsstaat. De overheid zorgde voor bijvoorbeeld voor nationale spellingregels, rijksbelastingen en een onderwijswet. De overheid stichtte ook openbare scholen.

Deze gebeurtenissen noemen we de Bataafse revolutie

Een staat waarin lagere overheden zoals gemeenten en provincies ondergeschikt zijn aan het landsbestuur: de rijksoverheid (het rijk)

Lees eerst de bron.

Welk ideaal van de patriotten wordt in deze tekst verwoord?

1. Het volk moet zelf kunnen bepalen hoe en door wie zij geregeerd worden.
2. In een grondwet moeten vrijheid, gelijkheid en democratie voor het hele volk worden vastgelegd.
3. De macht van de stadhouder moet in een grondwet worden vastgelegd.
4. Het volk moet in opstand komen tegen de stadhouder en de regenten.

Lees eerst de bron.

Welke zin over de bron is juist?

1. De schrijver roept de bevolking op te streven naar vrijheid zonder hulp van de prins.
2. Uit de bron blijkt de ontevredenheid van de Nederlanders over de economie.
3. De schrijver roept de bevolking op te streven naar vrijheid met hulp van de Staten.
4. De schrijver van de tekst is geen patriot.

Koninkrijk Holland

In 1806 hief Napoleon de Bataafse Republiek op. Nederland veranderde van een democratie naar een monarchie. Nederland werd voor het eerst een koninkrijk: Napoleons broer Lodewijk werd koning.

In 1810 lijfde Napoleon Nederland in bij Frankrijk, Nederland werd een Franse provincie. Maar in 1813 jaagden Russische en Pruisische troepen de Fransen weg uit Nederland.

De jaren 1795-1813 staan bekend als de 'Franse tijd' omdat Nederland toen onder sterke Franse invloed stond. 

Veel vernieuwingen kwam voort uit de verlichting, zoals:

Het metrieke stelsel

Een systeem van tiendelige getallen, zoals bij de meter, de liter, het gram en bij geld

Invoering van de dienstplicht

Een gehate vernieuwing waardoor duizenden Nederlanders moesten vechten in het Franse leger. Velen sneuvelden in Rusland. Maar de dienstplicht bleef na de Franse tijd bestaan.

Het burgerlijk wetboek

In het burgerlijk wetboek werden gelijke rechten en plichten van alle Nederlanders vastgelegd.

De burgerlijke stand

Administratie van gegevens van burgers. Gezinshoofden moesten een familienaam laten registreren. Als ze die niet hadden, moesten ze er een kiezen.

Sleep de onderdelen naar de juiste 'revolutie'

Amerikaanse revolutie

Franse Revolutie

Bataafse revolutie

1776

1786

1789

Burgers via Congres aan macht

Burgers via Nationale Vergadering aan macht

Patriotten voeren meer democratie door

De eerste democratische revolutie

13 kolonies worden onafhankelijk

Onthoofding staatshoofd

Staatshoofd vlucht