par. 2 De landbouw ontstaat + ötzi

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 1: Jagers en Boeren

Wat gaan we doen vandaag? 

- Welkom!

- Plenda

- Herhaling § 1 en 2

- Controleren (werk)boeken

- Opdracht Ötzi 

- Start §5

- Post-it methode

- Afsluiting

Pak je plenda! 

Huiswerk voor vrijdag 18 oktober: 

Leer de begrippen van §1 en 2 (blz. 67). 

Vrijdag 25 oktober: 

SO par. 1, 2 en 5 

Herhalen, herhalen, herhalen ... 

Leerdoelen

- Je kunt beschrijven wanneer en waar de eerste mens ontstond. 

- Je kunt vijf kenmerken noemen van het leven van jagers-verzamelaars. 

- Je kunt twee redenen noemen waarom we weinig weten van mensen in de prehistorie. 

§1.2 De landbouw ontstaat

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe de overgang van jagen-verzamelen naar landbouw verliep.


• Je kunt vier gevolgen noemen van de overgang van jagen-verzamelen naar landbouw.
• Je kunt beschrijven wanneer de eerste boeren in Nederland woonden en hoe zij leefden. 

Een langzame verandering

Ongeveer 9.000 jaar v.C. veranderde in het Midden-Oosten heel langzaam de manier van leven van jagers en verzamelaars.

Landbouw

Eerste boeren verbouwden gewassen op akkers: akkerbouw. 

In het begin alleen wat graankorrels in de grond stoppen, later onkruid wieden en water geven.

Landbouw

 Eerste boeren leefden van de jacht.

Later gaan boeren ook vee houden en fokken: veeteelt. 

Vaste woonplaats!

Zoals tarwe, gersten druiven.  

Zoals een schaap, varken en geit. 

Akkerbouw + veeteelt samen = landbouw

Landbouw bestaat uit: 

Akkerbouw + Veeteelt = 

Landbouw

Landbouw

Landbouw

De overgang van jagen-verzamelen naar de landbouw heeft duizenden jaren geduurd.

Dit is een verandering in de economie: 

alles wat te maken heeft met de bestaansmiddelen en de manier waarop de opbrengsten worden verdeeld.

Landbouwrevolutie

• Revolutie betekent snelle verandering
  

• Jager-verzamelaars worden boer

• De landbouwrevolutie duurde meer dan 1000 jaar: niet iedereen werd tegelijk boer

Oorzaken landbouw

Boeren moesten veel harder werken dan jagers-verzamelaars.

Waarom gaan ze dan toch over op de landbouw?

Overgang naar landbouw in 3 fases:

1. In het Midden-Oosten, 10.000 jaar v.C, veranderde het klimaat --> meer voedsel in de natuur, jagers-verzamelaars bleven op 1 plaats blijven wonen. Ze leefden van wilde graansoorten.
   

Oorzaken landbouw

2. 1000 jaar later begonnen de mensen aan landbouw te doen. Zelf zaaien en oogsten. Leerden meer over planten en dieren.

Oorzaken landbouw

3. Landbouw noodzakelijk om in leven te blijven. 

Er was meer voedsel --> bevolkingsgroei --> meer voedsel nodig --> landbouw belangrijker.

Landbouw ontstond in het Midden-Oosten, daar groeiden wilde graansoorten en bonen die geschikt waren om te verbouwen.

Ook leefden er veel dieren die je kon temmen.

Grote gevolgen

• Vaste woonplaats
• Bevolkingsgroei door meer voedsel. Sommige mensen werden rijker dan anderen: verandering in economie.
• Sociale verschillen
• Cultuur verandering
  

Grote gevolgen

• besmettelijke veeziekten konden overslaan op mensen: veel  slachtoffers, omdat mensen dichter op elkaar leefden. 

Noem 1 voordeel en
1 nadeel van het boerenleven

Verandering klimaat

Mensen trekken naar rivieren

Ze zien dat wilde granen groeien en gaan deze zelf verbouwen

Landbouwrevolutie 

De eerste boeren in Nederland

Wat is de naam van de overgang van jagen en verzamelen naar landbouw?

1. De landbouwrevolutie
2. De veeteeltrevolutie
3. De akkerbouwrevolutie
4. De boerenrevolutie

Welk van de onderstaande kenmerken hoort niet bij een boer?

1. In een dorp wonen
2. Op een vaste plek wonen
3. Aan landbouw doen
4. Jagen op wilde dieren

In welk gebied is de landbouw ontstaan?

1. Afrika
2. Midden-Oosten
3. Nederland
4. India

Boeren

Ongeveer 7000 jaar geleden

Waar?: Limburg

Wonen op één plek

• Begrip: nederzettingen

Het houden van dieren begon nu ook

Boeren

• Nederzettingen (de eerste dorpen) werden groter
• Overleven ging beter: bevolkingsgroei

Wonen in een prehistorisch dorp

nos.nl

Eerste boeren in Nederland

• Grafgiften
• Aardewerk (bandkeramiek + trechterbeker)
• Hunnebedden

Bandkeramiek

Trechterbeker

Nakijken par. 2 

Vraag 3 t/m 8

Moordzaak Ötzi

• De moordzaak Ötzi
  
• Werkdoel: Jagen!

Wat gaan we doen?

• Samen onderzoek doen naar de dood van Ötzi
• Een plan bedenken om als prehistorische jager een wild

dier te vangen. 

Moordzaak Ötzi

Nodig:

• Top secret onderzoeksboekje (teams)
• Onderzoeksdossier (teams)
• Pen