Begroting 2023 en 2024 gemeente Emmen

Begroting 2023 en 2024 voor de gemeente Emmen

Soorten uitgaven:

Waaraan geef je je geld uit???

Soorten uitgaven:

• Huishoudelijke uitgaven

de alledaagse uitgaven voor je huishouden. (dagelijkse uitgaven)

• vaste lasten

de uitgaven die je met een vaste regelmaat moet betalen

• incidentele uitgaven

meestal grote uitgaven die je niet zo vaak doet en niet met een vaste regelmaat

Activeren voorkennis

Wat weten de leerlingen nog van het hoofdstuk Rondkomen?

Huishoudelijke uitgaven

Vaste lasten

Incidentele uitgaven

Huur

Netflix abonnement

Kapotte wasmachine

Gas, water en licht rekening

Boodschappen

Persoonlijke verzorging

Vakantie

Formatieve evaluatie

Zet de begrippen in het goede vak. 

Valt het onder:

- Huishoudelijke uitgaven

- Vaste lasten

- Incidentele uitgaven

Wat kun jij doen, om er voor te zorgen dat je geld overhoudt en niet te kort komt?

Relatie leggen naar de leerling zelf

Wie heeft wel eens gehad dat het weekend begon maar je zakgeld al op was?

Komen de leerlingen nog op het begrip budgetteren?

Waarom een begroting?

Door een begroting te maken van je inkomsten 

en je uitgaven. 

kun je plannen met je geld en weet je wat je kan verwachten. 

Zo sta je bij de kassa niet ineens voor een verrassing.

geld dat binnen komt

geld wat je uitgeeft

Theorie weer even helder voor ogen

Wat weet je al over de begroting van een gemeente?

Voorkennis van het nieuwe onderwerp activeren

LEERDOELEN: Aan het einde van de les kun je...

...in eigen woorden uitleggen wat een begroting is en waarom het belangrijk is voor de gemeente.

...kun je benoemen wat de belangrijkste elementen van een gemeentelijke begroting zijn.

...de belangrijkste inkomstenbronnen en uitgavenposten van een gemeentebegroting benoemen.

… kunnen jullie tot een eigen begroting komen voor de gemeente Emmen

Leerdoelen

Belangrijkste elementen van een gemeentelijke begroting voor deze les:

- inkomsten

- uitgaven

- begrotingsoverschot

- begrotingstekort

Begrippenlijst:

Begroting: Een financieel plan voor een bepaalde periode, meestal een jaar, dat de verwachte inkomsten en uitgaven bevat.

Lokale heffingen: Belastingen en heffingen die door de gemeente worden opgelegd aan haar burgers. 

Calamiteitenfonds: Een reservefonds bedoeld om onvoorziene uitgaven te dekken, vooral in noodsituaties. 

OZB (Onroerendezaakbelasting): Een belasting die eigenaren van onroerend goed jaarlijks betalen aan de gemeente. 

WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning): Wetgeving gericht op het ondersteunen van burgers die hulp nodig hebben om zelfstandig te kunnen blijven wonen en deelnemen aan de samenleving.

Uitkeringen:  Een bepaald bedrag dat wordt uitbetaald door de overheid aan een persoon die voldoet aan bepaalde voorwaarden, zoals ziekte, werkloosheid of pensioen.

Jaarrekening: Een samenvatting van hoe het financieel is gegaan met een bedrijf, of de gemeente, of het Rijk, of een vereniging in het afgelopen jaar.

Impressie gemeente Emmen

Wat doet de gemeente Emmen, een korte impressie van wat er gebeurt.

Dit soort dingen kosten geld!

Begrippenlijst:

Begroting: Een financieel plan voor een bepaalde periode, meestal een jaar, dat de verwachte inkomsten en uitgaven bevat.

Lokale heffingen: Belastingen en heffingen die door de gemeente worden opgelegd aan haar burgers. 

Calamiteitenfonds: Een reservefonds bedoeld om onvoorziene uitgaven te dekken, vooral in noodsituaties. 

OZB (Onroerendezaakbelasting): Een belasting die eigenaren van onroerend goed (iets wat niet makkelijk te verplaatsen is bv. huis of een stuk grond ) jaarlijks betalen aan de gemeente. 

Begrippen

Zorg dat de leerlingen de begrippen helder hebben

Begrippenlijst:

WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning): Wetgeving gericht op het ondersteunen van burgers die hulp nodig hebben om zelfstandig te kunnen blijven wonen en deelnemen aan de samenleving.

Uitkeringen: Een bepaald bedrag dat wordt uitbetaald door de overheid aan een persoon die voldoet aan bepaalde voorwaarden, zoals ziekte, werkloosheid of pensioen.

Jaarrekening: Een samenvatting van hoe het financieel is gegaan met een bedrijf, of de gemeente, of het Rijk, of een vereniging in het afgelopen jaar.

Inkomsten

Uitgaven

Instructie: 

Deel de begroting van 2023 uit aan de groepjes leerlingen.

Wat valt jullie op?

Wat is nog onduidelijk?

Instructie:

Leerlingen kijken in groepjes naar de inkomsten. Per groepje 1 antwoord per vraag insturen.

Als docent kun jij de teksten verslepen naar het goede vak.

Wat valt jullie op?

Wat is nog onduidelijk?

Instructie:

Leerlingen kijken in groepjes naar de inkomsten. Per groepje 1 antwoord per vraag insturen.

Als docent kun jij de teksten verslepen naar het goede vak.

Kijken naar de inkomsten van de gemeente Emmen

Inkomstenbronnen:

1. Hoeveel geld verwacht de gemeente van het Rijk te krijgen
2. Hoeveel geld verwachten ze door lokale heffingen te ontvangen? 
   
3. Noem eens een voorbeeld van een lokale heffing
   
4. Hoeveel geld komt er binnen via overige inkomsten?
   

Bijdrage van het Rijk, lokale heffingen, overige inkomsten.

Vragen:

Laat de leerlingen in groepjes kijken naar de inkomsten van 2023. Kunnen ze antwoord geven op de vragen?

Kijken naar de uitgaven van de gemeente Emmen

Het meeste geld wordt uitgegeven aan de sectoren zorg en samenleving, wonen en leven, bestuur en dienstverlening.

1. Waar gaat het meeste geld naar toe in de sector zorg en samenleving?
   
2. Hoeveel geld gaat er naar onderwijs?
   
3. Welk onderdeel waar geld naar toe gaat zouden jullie schrappen (dus er gaat geen geld meer heen)

Vragen:

Laat de leerlingen in groepjes kijken naar de uitgaven van 2023. Kunnen ze antwoord geven op de vragen?

Lokale heffingen en hun invloed op burgers

Belang van lokale heffingen (waarom zijn die heffingen er?)

Voorbeelden: OZB, afvalstoffenheffing, rioolheffing, toeristenbelasting enz.

Theorie:

Om dingen te bekostigen zal de gemeente aan geld moeten komen.

Eén manier is door lokale heffingen te heffen.

Wat zijn heffingen en waarom zijn die heffingen?

- OZB (Onroerendezaakbelasting): 

Een belasting die eigenaren van onroerend goed (iets wat niet makkelijk te verplaatsen is bv. huis of een stuk grond ) jaarlijks betalen aan de gemeente. 

Wat zijn voorbeelden van lokale heffingen?

1. Verkeersboete
2. Toeristenbelasting
3. Inkomstenbelasting
4. Onroerendezaakbelasting

Formatief evalueren

Van welke instantie ontvangt de gemeente de meeste geld?

1. Rijksoverheid
2. Europese Unie
3. Provincie
4. Belastingdienst

Formatief evalueren

Had de gemeente Emmen in 2023 gerekend op:
een tekort (te weinig geld)
of een overschot (hielden ze geld over)
volgens de begroting?

1. overschot
2. tekort

Formatief evalueren

Instructie: 

Deel de jaarrekening van 2023 uit aan de groepjes leerlingen. Samen bekijken ze deze. 

Wat valt op?

        Jaarrekening

Kijk eens goed naar de jaarrekening van de gemeente Emmen van 2023 en vergelijk deze met de begroting van 2023.

Schrijf op wat jullie opvalt

Vergelijken

De begroting was wat ze dachten aan geld binnen te krijgen en uit te geven.

Wat is daar van terecht gekomen?

Heeft de gemeente Emmen geld over gehouden of kwamen ze geld tekort?

In de volgende dia kunnen ze hun antwoorden geven.

Wat valt jullie op?

Uitkomsten vergelijken

Valt iedereen hetzelfde op of heeft een groepje nog iets gezien wat de anderen niet gezien hebben

Welk resultaat boekte de gemeente Emmen in 2023 op de jaarrekening?

1. overschot
2. tekort

Formatief evalueren

Instructie: 

Deel de begroting van 2024 uit aan de groepjes leerlingen.

Laat zelf zien welke impact het heeft wanneer je ergens meer of minder geld binnen komt of naar toe gaat.  

Ik wil minder betalen dus die heffingen moeten omlaag. Alles is duur dus als dat nu met de helft verminderd...

Dan komt er bijna 35 miljoen euro minder aan geld binnen. Dus is er ook 35 miljoen euro minder te verdelen aan de andere kant. Dus dan moet ik keuzes maken. Natuurlijk vind ik onderwijs heel belangrijk. Daar zou ik eigenlijk wel meer geld naar toe willen doen, zodat onze scholen energie zuiniger worden en voor ons dan een nieuwe school natuurlijk. Maar dat betekent dat ik wat anders moet bedenken. 

Minder naar bouwen en wonen, dat betekent dat er straks voor jullie minder huizen zijn. Gelukkig heb ik een huis... Dat is wel egoïstisch, dus ik moet iets beters verzinnen. Iedereen moet een plekje kunnen krijgen. Maar er is 35 miljoen minder dus ik moet iets kiezen.  Misschien veiligheid? Dan zal er minder politie op straat zijn en als er iets gebeurt, dat het langer zal duren voordat de politie er bij is. Dat lijkt mij geen goed plan. Dan maar groenonderhoud. Iets meer wilde bloemen en minder gesnoeid. Tja je moet nu eenmaal keuzes maken. Of minder naar de WMO. Dat betekent dat oma minder of geen thuiszorg gaat krijgen. Daar kan ze niet zonder. 

Gelukkig is het niet alles of niets, ik kan ook zeggen een beetje af van deze en een beetje meer naar dat. En dat gaan jullie zo doen. 

Deze begroting laat zien wat de gemeente bedacht heeft om voor 2024 het geld te gaan verdelen. Maar hoe zouden jullie het doen?

Wat als jullie de ruim 480 miljoen euro mochten verdelen? Ik denk dat het er anders uit zou zien.

Waar zouden jullie geen geld aan uitgeven?

Nadenk vragen

Waarom zouden ze hier geen geld aan uit willen geven?

Waar zouden jullie meer geld aan uitgeven?

Nadenk vragen

Waarom zouden ze hier meer geld aan uit willen geven?

Geld verdeelspel 

Nu zijn jullie de baas - waar gaat het geld naar toe?

Jullie krijgen als groepje 48 muntjes, 

die je gaat verdelen over 9 posten. 

Waar geven jullie het geld aan uit?

Zelf aan de slag!

Wat als jullie mochten bepalen waar het geld naar toe zou gaan in de gemeente Emmen?

Onderwijs	Middelen, leerkrachten
Veiligheid	Camera's, personeel
Uitkeringen	AOW, Bijstand, minimaregelingen
Verkeer en vervoer	Aanleg en onderhoud van wegen, parkeren en het OV
Wonen	Genoeg huizen, betaalbaar
Sport	Beheer en onderhoud sporthallen, zwembaden en sportterreinen
Kwaliteit fysieke omgeving	Prullenbakken, luchtkwaliteit
Cultuur	Bibliotheken, theater en musea
Gemeente bestuur en dienstverlening	Gebouwen van de gemeente, salaris enz.

Uitvoeren

Deel de posten op papier uit en de muntjes. De groepjes gaan nu hun eigen verdeling maken van de 480 miljoen euro die de gemeente Emmen voor 2024 denkt uit te gaan geven.

Opdracht

Opdracht 1: In je groepje ga je 48 muntjes verdelen over 9 posten. 1 muntje staat voor 10 miljoen euro.

Opdracht 2: Schrijf waar aan jullie het meeste geld uitgeeft en waarom.

Opdracht 3: Schrijf waar aan jullie het minste geld uitgeeft en waarom.

(Beargumenteer in minimaal 1 zin!!!)

Opdracht

Laat deze dia op het bord staan gedurende de tijd dat ze bezig zijn met deze opdracht.

Klaar? Dan mogen ze alvast de foto maken van de begroting die zij als groepje hebben gemaakt.

Zet hier een foto in van jullie verdeling en van de argumenten

Plaatsen van de foto's

Wat heb je geleerd
van deze les?

Evaluatie

Wat heeft de leerling onthouden?

Wanneer waren de leerlingen meer geconcentreerd? (begin van de les of later?)

LEERDOELEN: Aan het einde van de les kun je...

...in eigen woorden uitleggen wat een begroting is en waarom het belangrijk is voor de gemeente.

...kun je benoemen wat de belangrijkste elementen van een gemeentelijke begroting zijn.

...de belangrijkste inkomstenbronnen en uitgavenposten 

van een gemeentebegroting benoemen.

… kunnen jullie tot een eigen begroting komen voor 

de gemeente Emmen

Leerdoelen:

Zijn ze behaald?

Belangrijkste elementen van een gemeentelijke begroting:

- inkomsten

- uitgaven

- begrotingsoverschot

- begrotingstekort

Begrippenlijst:

Begroting: Een financieel plan voor een bepaalde periode, meestal een jaar, dat de verwachte inkomsten en uitgaven bevat.

Lokale heffingen: Belastingen en heffingen die door de gemeente worden opgelegd aan haar burgers. 

Calamiteitenfonds: Een reservefonds bedoeld om onvoorziene uitgaven te dekken, vooral in noodsituaties. 

OZB (Onroerendezaakbelasting): Een belasting die eigenaren van onroerend goed jaarlijks betalen aan de gemeente. 

WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning): Wetgeving gericht op het ondersteunen van burgers die hulp nodig hebben om zelfstandig te kunnen blijven wonen en deelnemen aan de samenleving.

Uitkeringen:  Een bepaald bedrag dat wordt uitbetaald door de overheid aan een persoon die voldoet aan bepaalde voorwaarden, zoals ziekte, werkloosheid of pensioen.

Jaarrekening: Een samenvatting van hoe het financieel is gegaan met een bedrijf, of de gemeente, of het Rijk, of een vereniging in het afgelopen jaar.