Week 46 Spelling hoofdstuk 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Leestekens herhaling en nieuw

Planning

• Herhaling leestekens 
• Samen oefenen
• Zelfstandig aan het werk

Lesdoel

Ik kan leestekens op de juiste manier gebruiken in zinnen.

Leestekens: Punten

Punten sluiten zelfstandige, mededelende zinnen af. 

''Morgen gaan we weer met de hele familie naar de Efteling.''

Komma

De komma is een korte pauze in een zin. Zonder de komma kan een zin verkeerd geïnterpreteerd worden.

Wanneer plaats je de komma?(1)

• Voor en na een bijstelling
   Bijleveld, de minister van Defensie, deed een nieuw voorstel.
• In een opsomming
  Ik reed door Duitsland, Slovenië, Oostenrijk en Tjechië.
• Na de aanhef boven en de slotgroet onder een brief of e-mail.
  Geachte heer Bakker,     -    Met vriendelijke groet, 
• Voor en/of na een aanspreking.
  Sofie, wil jij mij de boter aangeven?

Handig weetje:

• Als je de zin uitspreekt, hoor je dan een rust? Of een duidelijk verschil in toonhoogte?
  
  
• Vaak gebruik je op die plek een komma.
  

Joris die jongen die gisteren ook mee voetbalde zit in mijn klas

1. Joris, die jongen die gisteren ook mee voetbalde zit in mijn klas.
2. Joris, die jongen die gisteren ook mee voetbalde, zit in mijn klas.
3. Joris die jongen die gisteren ook mee voetbalde.zit in mijn klas.

Die nieuwe blauwe mooie auto is van mij.

1. Die nieuwe, blauwe mooie auto is van mij.
2. Die nieuwe blauwe, mooie auto is van mij.
3. Die nieuwe, blauwe, mooie, auto is van mij.
4. Die nieuwe, blauwe, mooie auto is van mij.

De koning die vorig jaar op het ijs uitgleed tijdens de wedstrijd zal morgen aftreden.

1. De koning die vorig jaar op het ijs uitgleed, tijdens de wedstrijd zal morgen aftreden.
2. De koning, die vorig jaar op het ijs uitgleed, tijdens de wedstrijd, zal morgen aftreden.
3. De koning die vorig jaar op het ijs uitgleed tijdens de wedstrijd, zal morgen aftreden.
4. De koning, die vorig jaar op het ijs uitgleed tijdens de wedstrijd, zal morgen aftreden.

De dubbele punt

Gebruik je bij:

• opsommingen 
  
• het gebruik van de directe rede.  
  

Het spreekwoord zegt “De appel valt niet ver van de boom.”

1. Er moet geen dubbele punt.
2. Er moet een dubbele punt, want het is een opsomming.
3. Er moet een dubbele punt, want het is de directe rede.
4. Er moet een dubbele punt, omdat een verklaring volgt.

De ; plaats je in de volgende gevallen:

1. Tussen twee zinnen die zo nauw met elkaar verbonden zijn dat een punt iets te veel scheiding zou geven.
   
   Niemand had van tevoren gedacht dat Joke zou slagen; zij was immers ziek.
   

2. Bij opsommingen waarvan de delen uit zinsdelen bestaan. 

Voorbeeld:

We zien verschillende mogelijkheden: 

• meer prullenbakken plaatsen; 
  
• statiegeld invoeren; 
  
• met corveeploegen werken. 
  

Bestaan de delen van een opsomming uit hele zinnen dan gebruik je punten en hoofdletters. 

Voorbeeld:

We zien verschillende mogelijkheden: 

• We gaan meer prullenbakken plaatsen. 
  
• We gaan statiegeld invoeren. 
  
• We gaan met corveeploegen werken. 
  

Goed onthouden!

Omdat de puntkomma midden in een zin wordt geschreven, komt er nooit een hoofdletter achter.

Leestekens: puntkomma

Als je twee zinnen wil samenvoegen die sterk samenhangen

''We moesten overal lang wachten; vooral de wachtrij van de Vliegende Hollander was lang.''

Je kan de puntkomma hier vervangen door een punt!

Advies: Laat de puntkomma gewoon achterwege!

Denk aan de volgende spullen
- toiletspullen
- een handdoek
- een warme trui, want het kan koud zijn
- iets lekkers voor bij de koffie

1. Denk aan de volgende spullen: - toiletspullen; - een handdoek; - een warme trui, want het kan koud zijn; - iets lekkers voor bij de koffie.
2. Denk aan de volgende spullen; - toiletspullen: - een handdoek: - een warme trui, want het kan koud zijn: - iets lekkers voor bij de koffie.

We stonden vroeg op we hadden een lange reis voor de boeg

1. We stonden vroeg op; we hadden een lange reis voor de boeg.
2. We stonden vroeg op: we hadden een lange reis voor de boeg.
3. We stonden vroeg op, we hadden een lange reis voor de boeg.
4. We stonden vroeg op; We hadden een lange reis voor de boeg.

Ik heb een hekel aan zwemmen toch neem ik een zwembroek mee

1. Ik heb een hekel aan zwemmen: Toch neem ik een zwembroek mee.
2. Ik heb een hekel aan zwemmen; toch neem ik een zwembroek mee.
3. Ik heb een hekel aan zwemmen, toch neem ik een zwembroek mee.
4. Ik heb een hekel aan zwemmen: toch neem ik een zwembroek mee.

Moet je nou kloppen of niet?

1. De bel werkt, dus we hebben liever niet dat je klopt
2. De bel werkt niet, dus we hebben graag dat je klopt

Herschrijf het briefje zó dat de bedoeling die jij hebt gekozen, duidelijk is. Voeg leestekens toe.

Op welke twee manieren
kun je dit briefje uitleggen?

Als Mieke dit briefje heeft geschreven, wat is ze dan vergeten?

Overleggen

Hassan ziet de mededeling en denkt: laat ik maar gehoor-

zamen. Hij gooit zijn ijsje in de prullenbak en neemt zijn flesje

drinken mee naar binnen. Dan komt de winkeleigenaar boos

op hem af en roept: ‘Kun je niet lezen?!’ Waarom is de man

boos?

Antwoord

Hij wil ook niet dat Hassan drinken meeneemt

naar binnen.

Welk leesteken is de maker van de mededeling vergeten en waar moet het staan?

Hij had het ook kunnen oplossen door een woord weg te
laten. Welk woord?

1. Geen
2. ijs
3. eten
4. en

Tussen welke
twee woorden moet de komma staan?

1. supermarkten - vaak
2. vaak - ziet
3. ziet - zijn
4. eerste - wat

Aan het eind van deze les...

1. weet ik wat de relevantie van interpunctie is en kan ik dit uitleggen in mijn eigen woorden
2. kan ik een voorbeeldzin maken waarbij het gebrek aan interpunctie de betekenis van een zin verandert
3. kan ik een voorbeeldzin maken waarbij het verkeerd gebruiken van interpunctie de betekenis van een zin verandert
4. ben ik al bijna expert op het gebied van mijn leesteken
5. is de verwerkingsopdracht (huiswerk) voor mij duidelijk

Ik heb lesdoel 5 behaald.

Ik heb lesdoel 4 + 5 behaald.

Ik heb lesdoel 1 + 4 + 5 behaald.

Ik heb alle lesdoelen behaald.

Ik ben nog aan het oefenen met de lesdoelen.

Het belang van de komma op de goede plaats!

Wie is hier nou een monster?

Wat gebeurt hier?

• De meester zei Pietje is een monster.
• De meester zei: 'Pietje is een monster.'
• 'De meester,' zei Pietje, 'is een monster.'

Dubbele punt

• Voor een toelichting of verklaring.
• Voor een opsomming
• Voor een citaat

Schrijf de zin over, met de dubbele punt en komma op de juiste plek!

Laatst toen ik mijn kamer aan het opruimen was vond ik allerlei spullen van toen ik jong was lego barbies kaartspellen en knuffels.

Laatst, toen ik mijn kamer aan het opruimen was, vond ik allerlei spullen van toen ik jong was: lego, barbies, kaartspellen en knuffels.

1.9 Leestekens herhaling (p. 74)

punt                                  vraagteken                            uitroepteken

komma=> opsomming, tussen twee pv's, tussen bn

Ik houd van pizza, patat, poffertjes en pannenkoeken.

Als je veel oefent, word je een betere speller.

Een grote, mooie, rode ballon.

1.9 Leestekens nieuw (p. 75)

Dubbele punt :

1. opsomming
2. uitleg/voorbeeld
3. citaat

Nieuw: puntkomma

• Alsof er een voegwoord zou staan.

Frank was te laat, want zijn fiets bleek gestolen.

Frank was te laat; zijn fiets bleek gestolen.

• Onderdelen opsomming onderscheiden.

Nog te doen: huiswerk voor Nederlands, Engels en Frans; broek, shirt en slippers ophalen.

Zelfstandig werken/huiswerk

Maken: 

Spelling 1.9 Talent

Opdracht 11 in tweetallen

Als je daar mee klaar bent, maak je opdracht 12

Einde les

Lesdoelen behaald?