skelet en beenderstelsel pathologie

• pathologie
• Beroepsopleiding
• Praktijkonderwijs

Doel van deze les

Uitleg hoe ga je al die botjes leren

Skelet / beenderstelsel

Functie van bot

Steungevend → passief groei, vorm, steun

Bescherming van organen → bijv ribben voor longen

Aanhechtingsplaats → voor spieren en banden

Vorming bloedcellen → actief rood beenmerg maakt bloedcellen aan

Beweging → actief 

Hoe gaan we leren?

Grofweg moet je van ieder botje 3 dingen weten:

• Naam: Latijn en/ of Nederlands
• Ligging
• Bijzonderheid

Welke boten kan je in het Nederlands
nu opnoemen?

Van welke botten weet
je ook de ligging?

rijtjes maken

Van deze botten weet ik de naam

Van deze botten weet ik de ligging

Van deze botten kan ik een bijzonderheid noemen

Breid je botten lijst steeds een beetje uit 1 of 2 nieuwe botten per dag erbij. Hang ze op: wc, douche, ijskast enz.

Uitlichten bijzondere botjes

Bestaat uit:

• wervellichaam → bevindt zich aan de voorzijde
  

Hier dankt de wervel zijn stevigheid aan

•  Wervelboog → bevindtzich aan de achterzijde
  
• 2 dwarsuitsteeksels → elk aan een zijde met daarop de gewrichtsvlakken
  
• Dooruitsteeksel (let op de atlas niet)
  
• Wervelgat → waardoor het ruggenmerg loopt ter bescherming van het centrale zenuwstels

Darmbeen os illium

heupgewricht articulatio coxae

Heiligbeen os Sacrum

schaambeen os pubis

zitbeen os isschii

staartbeen oss coccygis

Bekkengordel

Is de verbinding tussen romp en benen, hoort bij de onderste ledematen

Het bekken (pelvis) bestaat uit:

         Twee heupbeenderen Os coxea

         Heiligbeen Os Sacrum

         Staartbeen os coccygis

Dambeenkam

Het heupbeen wordt gevormd door het darmbeen zitbeen en schaambeen

Liesband → band van poupart

Loopt van de voorste bovenste darmbeendoorn naar het schaambeen.

Zorgt ervoor dat ingewanden op zijn plaats blijven

opperarmbeen

schedel

cotae

thorax

sternum

wervelkolom

os sacrum

spaakbeen

ellepijp

pelvis

os coccygis

os ilium

os pubis

os isschi

os femoris

os fibula

os tibia

Yes you can!!

Romp bestaat uit → borstkas Thorax

                                  wervelkolom

                                  ribben Cotea

12 paar ribben, behoren tot de platte beenderen

bovenste 7 ware ribben, zitten vast aan borstbeen

3 paar valse ribben, via andere ribben aan borstbeen

2 paar zwevende ribben zitten niet aan borstbeen

Schaambeen os pubis 

zitbeen os ischii

Aan de voorzijde zit de verbinding met de schaambeenderen, die aan de voorzijde zijn verbonden door vezelig kraakbeen, de symphyse of schaamvoeg

Het zitbeen bevat een aantal knobbels waaraan zich belangrijke spieren hechten. De verdikte onderrand, de zitbeenknobbel is de belangrijkste

heupgewricht articulatio coxae

Wordt gevormt door heupkom waarin de dijbeenkop

Sterker gewricht dan het schoudergewricht door een kraakbeenring waardoor de kop dieper in de kom komt te liggen

Het dijbeen wordt vastgehouden door sterke gewrichtskapsels, tussen dijbeen, darmbeen, schaambeen en zitbeen

De os coxcae bestaat uit os isschi, os ilium, os pubis en is dus opgebouwd uit 3 delen

Darmbeen  os illium

Grootste deel, is verbonden met het heiligbeen dmv straf gewricht

Opgebouwd uit darmbeen vleugel met bovenaan een darmbeen kam (verdikte rand)

Darmbeenkam begint bovenin met de voorstebovenste darmbeendoorn en eindigt onderin met de onderste voorste darmbeendoorn, dit zijn plaatsen voor spieraanhechting

Examenvraag darmbeendoorn is onderdeel van os ilium

Kuitbeen fibula

Doet NIET mee met het kniegewricht omdat deze lager zit.

Bestaat aan de bovenzijde uit het kuitbeenhoofd en aan de onderzijde uit de buitenenkel Malleollus lateralis

Kuitbeen en scheenbeen kunnen ten opzichte van elkaar niet bewegen en worden verbonden door een tussenbeenvlies het membrosa interosseum. Dit vlies is voor de aanhechting van de spieren.

kUItbeen bUItenkant

Scheenbeen tibula

Vorm is als je hem doorsnijd een driehoek

De binnenste scheenbeenvlakte heeft geen spieren en is alleen met huid bedekt

De buitenste (achterste) scheenbeenvlakte waaraan de onderbeenspieren hun aanhechting of oorsprong hebben ligt lateraal

De voorzijde is de scheenbeenkam en is het gedeelte dat voelbaar is. De scherpe rand die wijst naar het kuitbeen wordt de tussenbeenkam genoemd.

Onder de knie zit de scheenbeenknobbel. Deze bestaat uit een binnenste en buitenstescheenbeenknobbel met in het midden een verhevenheid → tussenknokkelverhevenheid. Hieraan hechten zich de kruisbanden van de knie

Distaal eindigt het scheenbeen in de binnen enkel Malleollus medialis en aan de andere zijde een inkeping voor het kuitbeen, de kuitbeen insnijding

Wervelkolom

32 of 33 wervels

7 halswervels bovenste heet alas 2e draaier

12 borstwervels

5 lende wervels → lumbale wervels

5 heiligbeen wervels → Os sacrum wervels

3 of 4 staartbeenwervels die zijn vergroeid tot staartbeen

Tussen alle wervels zitten tussenwervelschijven van stevig kraakbeen

Borstbeen Sternum

Bestaat uit handvat → kort breed waar bovenste ribben aan zitten

Lichaam → smal en lang waar 6 paar ribben aan zitten

Zwaardvormig aanhangsel → klein driehoekig stukje dat soms uit kraakbeen bestaat

Het dijbeen os femur 

is het grootste langste en dikste pijpbeen van ons lichaam

Bestaat uit:

dijbeenkop caput femoris

dijbeenhals collum femoris

dijbeenlichaam corpus femoris waaraan de grote en kleine draaier zitten

Aan de dorsale zijde van het lichaam zit de

x-vormige ruwe lijn (die elkaar niet kruisen)

waaraan veel spieren zich hechten

Aan de onderzijde bevinden zich 2 knobbels bedekt met hyaline kraakbeen die het kniegewricht vormen nml de binnensten en buitenste dijbeenknobbel, deze hebben middenvoor een knieschijfvlakte en aan de achterzijde een dijbeenknokkelgroeve, de kniekuilvlakte met daarin de kniekuilband

Sprong gewrichten

Bovenste spronggewricht: tibula fibula en talus

kan alleen dorsaal en plantair

Onderste spronggewricht: talus, calcaneus en naviculair

Enkelgewricht:

Wordt samengesteld door bovenkant sprongbeen (talus) onderkant scheenbeen (os tibula en kuitbeen (os fibula) met de binnen en de buitenenkel (mediale en laterale malleolus.

Het centrale bot is het sprongbeen.

De voet wordt als het ware door enkelbanden opgehangen aan het onderbeen

De enige beweging mogelijk in het bovenste spronggewricht is plantair en dorsaalflexie

Knie  articulatio genus

Komt tot stand door 3 samenstellende delen:

Het dijbeen

Het scheenbeen

De knieschijf → patella is driehoekig en het grootste sesambeen in het lichaam en zit ingekapseld in de pees van de vierhoofdige dijbeenspier.

Hij glijd enigszins over het kniegewricht en dient om doorknikken van het kniegewricht te voorkomen en de hefboomwerking te vergroten

Het bot is glad maar niet gelijk daar zorgen de menisci voor. (2 C vormige kraakbeenschijven)

Zij zorgen voor de opvulling en stevigheid van het kniegewricht en zorgen dat het scheenbeen goed op het dijbeen past.

Menisci worden met binnenbanden van de knie op zijn plaats gehouden

Het dijbeen en scheenbeen worden aan elkaar gehouden met grote gewrichtskapsels.

Leer alle bandjes en kapsels

Welke 2 soorsten bot zijn er?

1. Direct en indirect bot
2. Compact en spongieus bot
3. Havers en Volkann
4. Diafyse en Epifyse

Hoe noem je de verbindingen in je bot?

1. Direct en indirect
2. Compact en spongieus
3. Havers en Volkmann
4. Diafyse en Epifyse

Hoe noem je uiteinde en middenstuk van het bot?

1. Directe en indirect bot
2. Compact en spongieus
3. Havers en Volkmann
4. Diafyse en Epifyse

Welke 2 soorten beenvorming zijn er?

1. Directe en indirecte beenvorming
2. Spongieus en compact been
3. Kanalen van Havers en Volkmann
4. Diafyse en epifyse

Directe en indirecte botvorming

Directe botvorming

Directe botvorming → vanuit beenvlies =periost

Vanuit beenvlies worden er osteoblasten (beenvormende cellen) aangevoerd waaruit zich osteocyten vormen, die voor dikte groei van de pijpbeenderen zorgen. Dit zorgt mede voor genezing bij botbreuken

Holle beenderen hebben een vlies aan de binnenzijde het endost.

Directe botvorming → beenvlies, periost → osteoblasten → dikte groei

Indirecte botvorming

Indirecte beenvorming → dmv kraakbeen= chondroblasten.

Botweefsel wordt voor het grootste gedeelte uit kraakbeen gevormt.

Tussen de diafyse ( het middenstuk) en de epifyse (het botuiteinde) bevind zich de epifysaireschijf ( de groeischijf)

Kraakbeencellen vermeerderen zich snel en rangschikken zich in rijen wat zorgt voor lengte groei,

Indirecte botvorming → kraakbeen → chondroblasten → lengtegroei

Opbouw van pijpbeenderen

Is opgebouwd uit dunne plaatsje botweefsel tegen elkaar → beenlamellen

Liggen in circelvorm tegen elkaar aan, in het midden ligt het kanaal van Havers, hierin liggen bloedvaten en zenuwen. Deze liggen in de lengetrichting van het bot

Tussen deze kanalen door lopen er dwarse verbindingen dit zijn de kanalen van Volkmann. Hierdoor kunnen de bloedvaten de kanalen bereiken

Kanalen van Havers en Volkmann

Zijn de verbindingen in je bot

Havers → lopen recht naar beneden
,  kanaal waarin  bloedvaten en zenuwen liggen

Volkmann → lopen schuin /dwarse onderlinge verbindingen

Kanalen van havers lopen bij pijpbeenderen in de lengterichting -> is waar

Éénassig gewricht → 1 setje bewegingen

bijv (deur open en dicht,) strekken en buigen

scharniergewricht → teenkootjes

rolgewricht → spaakbeen en ellepijp of onderste spronggericht (sprongbeen, hielbeen, scheepvormigbeen)

Bol in halfronde opening

Kogel en nootgewricht

Bijv dijbeen / heupgewricht

schoudergewricht

Twee assig gewricht → 2 setjes bewegingen

dus 2x2 bewegingen om 2 assen

zoals aanvoeren en afvoeren én buigen en strekken

bijv bovenste spronggewricht , duim en pols

Bijv. knie in gebogen stand

Gewrichten

Enkelvoudige gewrichten → bestaat uit 2 botjes bijv de teenkootjes

Samengesteld gewricht → bestaat uit meer dan twee botjes bijv het enkelgewricht, bovenste sprongbeengewricht en ellebooggewricht

Enkelgewricht

Wordt samengesteld door bovenkant sprongbeen (talus) onderkant scheenbeen (os tibula en kuitbeen (os fibula) met de binnen en de buitenenkel (mediale en laterale malleolus.

Het centrale bot is het sprongbeen.

De voet wordt als het ware door enkelbanden opgehangen aan het onderbeen

De enige beweging mogelijk in het bovenste spronggewricht is plantair en dorsaalflexie

Spronggewrichten

Bovenste spronggewricht: tibula fibula en talus

kan alleen dorsaal en plantair

Onderste spronggewricht: talus, calcaneus en naviculair

Vormen zijn glad maar niet gelijkvormig

Bevat losse stukjes bot, de twee kraakbeenschijven → meniscus

De patella → knieschijf isvan vezeligkraakbeen

De gewrichtsbanden of ligamenten zorgen voor stabiliteit en verhinderen verkeerde bewegingen

De knieschijf is beweegbaar en zit vast in de vierhoofdige dijbeenspier

Straf - beweeglijk

Straffe gewrichten → voor stabiliteit

bijv: scheenbeen – kuitbeen

heiligbeen – darmbeen

handwortelbeengewrichten

voetwortelbeelgewrichten

Beweeglijkegewrichten → hoe ronder de vormen hoe beweeglijker het gewricht

Soorten beenderen

Pijpbeenderen → lang en slank bijv spaakbeen

Platte beenderen → zeer geschikt voorbescherming organen en aanhechting spieren bijv bekken, borstbeen, schouderblad, ribben, schedel

Korte beenderen → zijn geschikt om kracht te verdelen bijv voetwortel beenderen en knieschijf

Onregelmatige beenderen → bijv rugwervels en sesambeentjes

bijzonderheden

Pijpbeenderen → bestaat uit middenstuk (diafyse) met mergholte en eindstuk (epifyse) dat bestaat uit gewrichtsvlakken die zijn bekleed met kraakbeen

Platte beenderen → bevatten wel beenmerg

Korte beenderen → zijn in veel variaties dun laag compact bot met daarin sponsachtig bot

Onregelmatige beenderen → als al het ovenstaande afvalt is het een onregelmatig been

Amputatielijn lisfranc

amputatielijn chopard