In deze les zitten 22 slides, met tekstslides en 1 video.
Onderdelen in deze les
4.2 Staten ontstaan
steden en staten
1000 - 1500
Slide 1 - Tekstslide
Lesdoelen
Je kunt uitleggen hoe de staatsvorming van Frankrijk ontstond en welke rol steden hierbij speelden.
Je begrijpt waarom de groei van steden gevolgen had voor de verhoudingen tussen koningen, edelen en burgers.
Je kunt beschrijven hoe door de opkomst van staten de macht van de adel en het belang van het feodalisme afnam.
Je kunt uitleggen waarom standen en steden streefden naar particularisme en waarom de koning streefde naar centralisatie.
Je kunt uitleggen waarom de staatsvorming van Bourgondië mislukte.
Slide 2 - Tekstslide
Staatvorming van Frankrijk
Slide 3 - Tekstslide
Staatsvorming
Filips II was aan het einde van 12e eeuw druk bezig met de staatsvorming van Frankrijk. Als een leenman overleed, dan leende hij het land niet meer uit. Hierdoor kreeg hij meer inkomsten
Filips II kreeg bij zijn huwelijk Zuid- Vlaanderen als bruidsschat. In Noord- Vlaanderen maakte hij een familielid tot graaf.
Filips II versterkte de band met de rijke Vlaamse steden door ze stadsrechten te geven. In ruil daarvoor kreeg hij meer belastingen en trouwe volgelingen met de steden die hij stadsrechten had gegeven.
het streven van een vorst naar een aaneengesloten grondgebied met een goed functionerend bestuur
Huwelijkspolitiek - vaak worden familieleden uitgehuwelijkt om de macht van de familie te behouden of liever nog te vergroten.
Slide 4 - Tekstslide
Oorkonde met de stadsrechten van Utrecht uit 1122. Met stadsrechten kregen steden meer zelfstandigheid; ze mochten zelf hun stad besturen, zelf rechtspreken in hun stad, zelf tol heffen. Maar voor deze rechten moest wel extra belasting worden betaald.
Slide 5 - Tekstslide
De Honderdjarige Oorlog
In de 13e eeuw probeerden koningen om de macht van de edelen te verkleinen.
Edelen begonnen oorlogen om te voorkomen dat de koning meer macht kreeg
Engeland was de vijand van Frankrijk, de Engelse koning bezat grote gebieden in Frankrijk. Toen de Franse koning kinderloos stierf, brak er een strijd uit om de macht; Engelse koning vond dat hij recht had op de Franse troon.
Gevolg: 100-jarige Oorlog (1337-1453)
Slide 6 - Tekstslide
De Honderdjarige Oorlog
De Franse bevolking heeft het zwaar en de Franse koning verliest veel macht
Maar Jeanne d'Arc zorgde voor een verandering. Zij hoorde stemmen van God en krijgt een rol in de legerleiding.
Olv Jeanne d'Arc wonnen de Fransen weer veldslagen
Slide 7 - Tekstslide
0
Slide 8 - Video
Een nieuw Frankrijk
De oorlog kostte een vermogen, hierdoor moest de Franse koning een nieuw belastingstelsel opzetten.
Het belastingstelsel werd bedacht door ambtenaren
Ambtenaren (burgers met een opleiding) bedenken belastingen en wetten die gelden voor heel Frankrijk
Centralisatie: vorsten willen hun land regeren vanuit een centraal punt
Uniformering: vorsten willen dat in het gehele land dezelfde wetten en regels gelden
Slide 9 - Tekstslide
Slide 10 - Tekstslide
Bourgondië
1363: Jan de Goede (Franse koning) gaf Bourgondië aan zoon (4e) Filips de Stoute (= dapper).
Hij werd een vazal van de Franse koning.
De hertogen van Bourgondië kregen meer gebied in handen. Zij wilden een eigen staat stichten los van Frankrijk.
Jan II de Goede
Hij was de zoon van Filips VI van Valois en Johanna van Bourgondië.
Koning van Frankrijk 1350-1364.
Jan II stond onder zijn tijdgenoten in aanzien, omdat hij zich uitermate met de erecode van de ridderlijkheid vereenzelvigde. Tegelijkertijd was hij een volkomen onbekwaam legeraanvoerder, bestuurder en politicus. Zijn regering is dan ook rampzalig verlopen[1].
Slide 11 - Tekstslide
Bourgondië
Steden, graven & hertogen streefden naar zelfstandigheid.
Koningen wilde dit inperken. Hoe?:
1. Uniformeren van wetgeving
2. Centraliseren van bestuur
Bij hertogdom Bourgondië (Frankrijk) lukte dit niet.
Slide 12 - Tekstslide
Filips de Stoute
Vazal van de Franse koning, kreeg Bourgondië in leen.
Gewesten van de Nederlanden in handen, door:
1. Huwelijken
2. Erfenissen
3. Oorlog
Filips de Stoute
Filips II de Stoute (1342 -1404) was hertog van Bourgondië, stamvader van de Bourgondische hertogelijke dynastie. Zijn bijnaam "de Stoute" moet begrepen worden als stoutmoedig, dapper, en slaat dus niet op ondeugendheid. Hij was de vierde zoon van Jan II van Frankrijk (1319-1364), koning van Frankrijk en Bonne van Luxemburg (1315-1349), dochter van de graaf van Luxemburg.
Reeds als kind onderscheidde Filips zich door zijn heldhaftig karakter. Zijn bijnaam dankte hij aan zijn moedig optreden tijdens de Frans (huis Valois) Engelse (huis Plantagenet) Honderdjarige Oorlog over de troon van Frankrijk. Tijdens de Slag bij Poitiers in 1356 stond hij als 14-jarige knaap aan de zijde van zijn vader en wist hem door zijn alertheid en raadgevingen zelfs het leven te redden. Niettemin moest het Franse leger het onderspit delven en werd Filips samen met zijn vader krijgsgevangen gemaakt door de Engelsen.[1] Toen hij hoorde hoe een Engelse edelman zich laatdunkend uitliet over de koning van Frankrijk, verkocht hij deze spontaan een slag in het gezicht. Vader en zoon verbleven verder als gevangenen van koning Eduard III te Londen, totdat in 1360 het Verdrag van Brétigny werd ondertekend.
Als jongste zoon van Jan II van Frankrijk kwam Filips niet in aanmerking voor de troonopvolging in Frankrijk. Toch kreeg hij in 1363, als bedanking voor Filips steun in de Slag bij Poitiers, van zijn vader het hertogdom Bourgondië (met hoofdstad Dijon). Die gift was nogal uitzonderlijk, omdat ze geen apanage was, en dus niet terugkwam bij een gebrek aan mannelijke erfgenamen. Het was in volle eigendom geschonken aan zijn jongste zoon, die daarmee dus zijn eigen dynastie begon. Jaren later, in 1477 na het overlijden van Karel de Stoute bij de Slag bij Nancy, probeerde Lodewijk XI Bourgondië weer toe te voegen aan het Franse koninkrijk onder de claim dat het wel een 'apanage' was geweest, en het hertogdom dus terug kwam aan de Franse koning. Dit aangezien Maria van Bourgondië als vrouw was uitgesloten als erfgenaam.
Vanaf zijn aanstelling te Dijon koesterde Filips ambitieuze plannen om zijn gebied uit te breiden.
Slide 13 - Tekstslide
Het Bourgondische hof
Franse hof evenaren > veel geld aan uitgeven.
1. Boeken
2. Kunst
3. Uitbreiding kastelen + mooier maken
Kunstenaars naar het hof.
'
Gevolg: Het hof werd het culturele centrum van de Lage Landen.
Slide 14 - Tekstslide
Het Bourgondische hof
In welvarende steden waren al veel kunstenaars: Opdrachten voor kerken en rijke burgers.
Schilderkunst hoog: Vlaamse primitieven verenigden gotiek en de Renaissance.
Meer oog voor menselijke gevoelens & verhoudingen vh lichaam
Slide 15 - Tekstslide
Slide 16 - Tekstslide
Filips de Goede
Hertog Bourgondië van 1419 - 1467
Landsheer van:
Het graafschap Vlaanderen
Het hertogdom Brabant
Het graafschap Namen
Het hertogdom Limburg
Belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van de Nederlanden.
Hij is de stichter van de Orde van het Gulden Vlies = ridderorde.
Slide 17 - Tekstslide
Filips de Goede
Uniformeerde de rechtspraak en de wetgeving + centraliseerde het bestuur:
Centrale rekenkamer Brussel
Grote Raad van Mechelen (= hoogste rechtsorgaan van de Bourgondisch Nederlanden.
1464: Staten-Generaal voor alle Bourg. gewesten.
Afgevaardigden van de gewestelijke staten
Hertog hoefde niet apart te onderhandelen over beden
Belastingen + bestuurlijke & juridische bepalingen golden voor grotere gebieden.
Slide 18 - Tekstslide
Bourgondië, mislukte staatsvorming
Parlement van Mechelen - bedenkt wetten voor heel Bourgondië en doet aan rechtspraak, ingesteld door Karel de Stoute
Parlement houdt geen rekening met privileges van steden en gewesten
Gevolg: veel verzet tegen uniformering, de hoge belastingen en vele oorlogen.
Particularisme versus centralisatie en uniformering.
Na de dood van Karel de Stoute ontstonden er in veel steden en gewesten een opstand.
Slide 19 - Tekstslide
Karel de Stoute
Karel gesneuveld....
Slide 20 - Tekstslide
Bourgondië, mislukte staatsvorming
Karels opvolgster, Maria van Bourgondië, maakt een deel van de centralisatiemaatregelen ongedaan om te rust te herstellen
Maria van Bourgondië trouwde met Maximiliaan van Oostenrijk. Bourgondië wordt deel van het Habsburgse rijk