hoofdstuk 1: De rechtstaat

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1

De Rechtsstaat

politiek-juridische dimensie

Leerdoelen

• Wat is een rechtsstaat?
• Welke kenmerken heeft een rechtsstaat?
• Wat is de scheiding der machten?
• Wat is het verschil tussen klassieke en sociale grondrechten?

De Nederlandse rechtsstaat

Wat betekent dit nou?

Rechtsstaat

Nederland is een rechtsstaat

Burgers worden beschermd in Nederland doordat de macht van de overheid is beperkt in regels en wetten.

Wat is waar?
In een rechtsstaat.....

1. hebben burgers vrijheden
2. hebben burgers rechten
3. heeft de overheid plichten
4. heeft de overheid vrijheden

In een rechtsstaat moet de overheid zich aan de wet houden.

1. waar
2. niet waar

Welke 3 onderdelen horen er altijd bij een "Rechtsstaat"?

1. Grondrechten, onafhankelijke rechtspraak, scheiding van de machten
2. Verkiezingen, een parlement en een regering
3. Een koningshuis, wetten en het betalen van belasting
4. Gelijkheidsbeginsel, vrijheid van meningsuiting en het recht op inspraak

Waarom moet de overheid zich aan de wet houden?

Drie kenmerken van een Rechtsstaat:

1. Iedereen moet zich aan de wet houden, ook de overheid;
2. Er is een scheiding der machten;
3. Burgers hebben grondrechten.

In Nederland kennen wij een 'scheiding van machten'.
Hoe noemen wij dit?

1. Trias Politica
2. Scheiding der Machten
3. De Eerste & Tweede Kamer
4. Regering, rechter, politie.

Scheiding der machten:
Er is geen macht die boven de andere macht staat.

1. Juist
2. Onjuist

Trias Politica

Er is een scheiding van 3 machten.

Wat betekent dit?

1. Dat het allemaal eenvoudiger is dan het lijkt.
2. Dat ze met 3 groepen meer macht uit kunnen oefenen. Hoe meer machten hoe beter.
3. Dat het allemaal ingewikkelder is dan het lijkt.
4. Dat ze elkaar controleren en op die manier voorkomen dat 1 groep teveel macht krijgt.

Wie zijn de wetgevende macht in de rechtsstaat?

1. de regering
2. de eerste en tweede kamer
3. de rechters
4. de koning

Wetgevende macht

Uitvoerende macht

Rechterlijke macht

Eerste Kamer

Openbaar Ministerie

Rechters

Regering

Regering

Tweede Kamer

Welke grondrechten hebben wij in NL?

https://www.nederlandsegrondrechten.nl/grondrechten
(23)

Soorten grondrechten:

- klassieke grondrechten

- sociale grondrechten

Klassieke grondrechten

- Het gelijkheidsbeginsel

- Vrijheid van meningsuiting

- Vrijheid van godsdienst

- Recht op privacy

- Persvrijheid 

De klassieke grondrechten beschermen de burgers tegen de overheid en tegen elkaar

Sociale grondrechten

- Recht op werkgelegenheid

- Recht op huisvesting

- Recht op onderwijs 

- Recht op bestaanszekerheid

- Recht op een schoon milieu

De sociale grondrechten  zijn rechten die de overheid ertoe verplichten om voor bepaalde voorzieningen te zorgen. 

Uitzonderingen:

In bepaalde gevallen mag de overheid grondrechten inperken:

Om de veiligheid te garanderen

Om criminaliteit te bestrijden