Hoofdletters & interpunctie

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Hoofdletters en leestekens

Lesdoelen

Aan het eind van deze les weet je wanneer je hoofdletters, komma's en aanhalingstekens moet gebruiken.

Wanneer gebruik je hoofdletters?

1: begin van een zin

Aan het begin van een zin:

• Je begint een zin met een hoofdletter.

Als de zin met een afgekort woord begint, verschuift de hoofdletter naar het tweede woord:

• 's Ochtends sta ik vroeg op.
• 't Was vanochtend wel erg koud.

Regel 1: begin van een zin

Als de zin met een cijfer of symbool begint, schrijf je geen hoofdletter aan het begin van de zin.

• € 15,00 betaalde hij voor het boek.
• 86 jaar geleden werd mijn opa geboren.

Wat is goed geschreven?

1. 't is niks voor mij.
2. 'T is niks voor mij.
3. 't Is niks voor mij.
4. 'T Is niks voor mij.

2: namen van personen

Je schrijft een hoofdletter bij voor- en achternamen, doopnamen en voorletters:

• Elisabeth Sarah Jansen

Aanspreektitels (mevr.) en tussenvoegsels (van der) krijgen geen hoofdletter.

• fam. Berkmans
• Bert van den Brink

2: namen van personen

Wanneer er voor het tussenvoegsel geen voornaam of voorletter wordt genoemd, krijgt het tussenvoegsel wel een hoofdletter.

• meneer De Vries

Bij een tweede achternaam krijgt het tussenvoegsel geen hoofdletter.

• mevrouw Van de Ven - de Vries 

Wat is goed geschreven?

1. Wanneer gaat meneer Jansen slapen?
2. Wanneer gaat Meneer Jansen slapen?
3. Wanneer gaat meneer jansen slapen?

Wat is goed geschreven?

1. Lisa de Vries - de Groot
2. Lisa De Vries - De Groot
3. Lisa De Vries - de Groot

3: namen van organisaties, merken, producten

Organisaties, merken en producten krijgen een hoofdletter.

• Apple
• Verenigde Naties

Soms gebruiken bedrijven de hoofdletters afwijkend, je neemt dit dan over.

• iPhone

Wat is goed geschreven?

1. Wil jij een pepsi max?
2. Wil jij een Pepsi Max?
3. Wil jij een Pepsi max?

Wat is goed geschreven?

1. Amazon of Ebay?
2. Amazon of EBay?
3. Amazon of eBay?

3: aardrijkskundige namen, volken, talen, windstreken

Bij aardrijkskundige namen van landen, steden, rivieren enzovoort gebruik je een hoofdletter.

• Eindhoven
• Amerikaanse president

Ook bij volken, talen of dialecten gebruik je een hoofdletter.

• De Franse Fransman spreekt Frans
• Limburgs dialect

3: aardrijkskundige namen, volken, talen, windstreken

Bij een windstreek gebruik je geen hoofdletter.

• Er komt vandaag een noordelijke wind.

Als de windstreek onderdeel is van een naam, gebruik je wel een hoofdletter.

• Noordelijke IJszee

3: aardrijkskundige namen, volken, talen, windstreken

Als je met de windstreek een cultureel, economisch of politiek gebied bedoelt, schrijf je een hoofdletter.

• In het Nabije Oosten is de situatie erg gespannen.
• Arme landen krijgen steun van het Westen.

Wat is goed geschreven?

1. noord-brabant
2. Noord-brabant
3. Noord-Brabant
4. noord-Brabant

Wat is goed geschreven?

1. Met ananas erop is het geen Italiaanse pizza!
2. Met ananas erop is het geen italiaanse pizza!

Wat is goed geschreven?

1. Wat is een Westelijke zeestroom nou weer?
2. Wat is een westelijke zeestroom nou weer?

Wat is goed geschreven?

1. Woon jij aan de amstellaan?
2. Woon jij aan de Amstellaan?

De namen van historische gebeurtenissen en feestdagen hebben een hoofdletter.

de Tweede Wereldoorlog, de Slag bij Waterloo, de Beeldenstorm

Kerstmis, het Suikerfeest, Koningsdag, Moederdag

Alleen bij een samenstelling met feestdagen schrijf je kleine letters. Dat geldt ook voor gewone kalenderdagen en –periodes.

paasdagen, kerstboom, vaderdagcadeau

zomer, herfst, december, donderdag, middeleeuwen, klassieke oudheid (historische periodes niet!)

Wel of geen hoofdletter?

1. oktoberrevolutie
2. Oktoberrevolutie

Wel of geen hoofdletter?

1. de vrede van munster
2. de Vrede van Munster

Zoek de fout

Waar ontbreekt de komma?

 

Wat doet dit met de betekenis van de zin? 

De komma ontbreekt in de titel. Het zou moeten zijn: 'Schiet op, Griekenland!'

 

Bron: http://www.upcoming.nl/rick/657/16-hilarische-zinnen-met-vergeten-leestekens

Zoek de fout 

Waar ontbreekt de komma?

Wat doet dit met de betekenis van de zin?

De komma ontbreekt in de volgende zin:

'Ben je minimaal 15 jaar beschikbaar op twee avonden en op zaterdag.'

 

De komma moet achter '15 jaar'. Zo dus: Ben je minimaal 15 jaar, beschikbaar op twee avonden en op zaterdag?

 In de huidige vorm (zonder komma) betekent de zin eigenlijk dat je 15 jaar lang beschikbaar zou moeten zijn.

Wanneer gebruik je een komma?

Als je een korte pauze hoort in een zin.

Mieke, het zusje van Gaby, gaat volgende week voor het eerst naar school.

Tussen de delen van een opsomming in een zin en tussen meerdere bijvoeglijke naamwoorden. (Behalve bij en/of).

Wil je koffie, thee of iets anders? Ik heb nieuwe, mooie kopjes om het in te schenken.

Tussen twee persoonsvormen in een zin die niet bij elkaar horen.

Als het goed is, komt Lindsey zo.

Als iemand met zijn naam wordt aangesproken. Voor of na de naam komt dan een komma.

Jeroen, kom je zo? / Kom je zo, Jeroen?

Tussen een hoofdzin en een bijzin.                    

Ik sta morgen vroeg op, als ik goed slaap.

                                                                                Let op voegwoorden: hoewel, omdat, zodat, opdat, indien, maar, aangezien en terwijl

Zet de komma's op de juiste plaats

Een caissière heeft ook verantwoordelijkheden maar minder dan een chirurg.

 

Het zou niet eerlijk zijn als iedereen hetzelfde uurloon zou verdienen en dat terwijl er voor elk vak andere opleidingseisen gelden.

Wil je koffie thee of iets anders?

 

De studenten die geklaagd hebben kregen een voldoende.

Hoe bedoel je: "Schrijf ik deze leestekens wel goed?"

De cliënt vroeg: "Welk medicijn moet ik wanneer nemen?" (citaat)

De cliënt vroeg zich af welk medicijn hij wanneer moest nemen. 

Aanhalingstekens: 

Bij een citaat

Bij woorden die extra nadruk nodig hebben

Om aan te geven dat je iets juist niet zo bedoelt

Bij een zelfbedacht woord