Blok 3: Nederland, Spanje en België

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

MENS EN MAATSCHAPPIJ

Nederland, Spanje en België

Wat gaan we vandaag doen?

Verder met het boek: Uitvindingen (leerwerkboek 6)

Beginnen met blok 3: Nederland, Spanje en België. 

Welke onderwerpen gaan we bespreken?

• Waarom kan een rijk van een vorst groter of kleiner worden?
• Waarom werd Nederland geregeerd door een Spaanse vorst?
• Waarom kwam Nederland tegen Spanje in opstand?
• Wie was Willem van Oranje en waarom was hij zo belangrijk?

Vorsten in Europa

In Europa regeerden koningen en keizers over kleine en grote gebieden, ook wel vorsten genoemd. Soms werd hun rijk groter, waar kwam dit door? 

Vorsten en edelen werden na hun dood opgevolgd door kinderen of familieleden, zij namen de macht over en gaven het rijk vervolgens weer aan eigen kinderen. 

In 1515 werd Karel V de nieuwe keizer van het Duitse Rijk. Hij was katholiek, en lid van de familie Habsburg. Hij erfde het Spanje Raak en werd daar Koning - bij Spanje hoorde de Nederlanden, en delen van Midden- en Zuid-Amerika, Duitsland en Frankrijk. 

Zijn Rijk was enorm! Maar hoe kon hij dit besturen?

Karel V

Karel bestuurde zijn Rijk vanuit Brussel. Verder nam hij goed opgeleide mensen in dienst, die hij een salaris betaalde. Zo kon hij zijn rijk besturen, en kregen de edelen minder macht! Nederland kreeg ook een landvoogd. 

In 1555 verdeelde Karel V zijn rijk onder zijn twee zoons. Filips II werd koning van Spanje en landsheer van de Nederlanden. 

Fillips de Tweede. Hij is de zoon van Karel V. Hij volgt hem op nadat zijn vader is afgetreden. Hij werd koning van Spanje en de Nederlanden

Willem van Oranje-Nassau. Willem werd na het aftreden van Karel V de raadsman van Fillips voor de Nederlanden. 

In 1556 treedt keizer Karel V af van zijn troon. Zijn zoon Fillips krijgt Nederland en Spanje. Zijn broer wordt koning van Duitsland en Willem van Oranje wordt raadsman van Fillips. Dit was een goede vriendschap maar zal snel uitlopen op een conflict dat Nederland voor altijd zal veranderen. 

Filips II

Filips II was niet zo populair in de Nederlanden. Hij vond dat iedereen katholiek moest zijn! Wie niet gehoorzaamde, werd vermoord. Dit leidde tot de beeldenstorm in 1566. 

Om de rust te herstellen stelde Filips II een nieuwe landvoogd aan: de hertog van Alva. Hij pakte edelen op, gaf hun de doodstraf en verhoogde de belastingen. Willem van Oranje - ook een protestantste edele - vluchtte naar Nassau in het Duitse Rijk. Daar verzamelde hij een leger waarmee hij in 1568 Spanje aanviel!

Andere protestanten vluchtte naar Engeland en noemde zichzelf de watergeuzen. 

MENS EN MAATSCHAPPIJ

Nederland, Spanje en België

Wat gaan we vandaag doen?

Verder met het boek: Uitvindingen (leerwerkboek 6)

Beginnen met blok 3: Nederland, Spanje en België. 

Nabespreken opdracht 1 t/m 10 

Welke onderwerpen gaan we bespreken?

• Wie was Willem van Oranje en waarom was hij zo belangrijk?

Willem van Oranje

In 1533 geboren in Nassau (Duitsland) als protestant, op elfjarige leeftijd het prinsdom Orange (Zuid-Frankrijk) geërfd. Karel V. keurde het prinsdom goed, zolang Willem v. Oranje katholiek werd, en aan het hof van Karel V. opgroeide. 

Filips II (zoon Karel V) eiste dat iedereen katholiek werd, protestanten werden vermoord. Willem van Oranje vluchtte naar Nassau, vanuit hier organiseerde hij een opstand tegen Filips II. 

Filips II beloofde 25.000 goudstukken aan degene die Willem van Oranje vermoordde, in 1584 werd hij doodgeschoten door Balthasar Gerards. 

Plakkaat van Verlatinghe

In de tijd van Filips II had elke provincie een eigen bestuur, de vergadering tussen de provincies heette de Staten-Generaal. In 1581 stuurde de noordelijke provincies een brief aan Filips II dat hij geen koning meer was: het plakkaat van Verlatinghe. 

Een nieuwe konden zij niet vinden, daarom werden zij een republiek.  

Pas in 1648 kwam er een eind aan de oorlog. 

MENS EN MAATSCHAPPIJ

Nederland, Spanje en België

Wat gaan we vandaag doen?

Verder met het boek: Uitvindingen (leerwerkboek 6)

Beginnen met blok 3: Nederland, Spanje en België. 

Nabespreken opdracht 11 t/m 14

Welke onderwerpen gaan we bespreken?

• Hoe verliep het verhaal van Willem van Oranje? 
• Wat was het plakkaat van Verlatinghe ook alweer?
• NIEUW: het koninkrijk België.

Koninkrijk België

In 1581 zette de noordelijke provincies Filips II af als landsheer, na 7 jaar zoeken naar een nieuwe Koning (zonder succes) besloten de noordelijke provincies zelf verder te gaan als de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (1588). De zuidelijke provincies hoorden nog bij Spanje en later bij Oostenrijk. In 1795 veroverde Napoleon Bon Aparte de republiek en de zuidelijke provincies. 

Toen Frankrijk was verslagen voegden de zuidelijke provincies zich bij de Republiek en werd Amsterdam de hoofdstad. Koning Willem I bleef in Den Haag. 

Veel inwoners van de zuidelijke provincies waren niet blij met het nieuwe bestuur, de katholieke kerk werd achtergesteld en het geld niet eerlijk verdeeld EN heel veel mensen spraken Frans ipv Nederlands. In 1830 riepen deze inwoners Koninkrijk België uit, met Koning Leopold I als eerste koning. 

01:55

Hoe werden de mensen genoemd die zich afkeerden tegen het katholieke geloof?

04:20

Wie vochten er net tegen elkaar bij de slag bij Heiligerlee?

06:30

Maak de zin af:
De ... vermoordden de ... in de stad ...

07:07

De Geuzen kregen nu een andere naam, welke was dat en waarom?

08:41

Wat hadden de Geuzen gedaan waardoor de Spanjaarden in de problemen kwamen?

1. Ze stichtten overal brand
2. Ze hadden voedsel van de Spanjaarden gestolen
3. Ze hadden de dijken doorgestoken
4. Ze maakten ze bang door te doen alsof ze geesten en monsters waren

09:04

Waarom denk je dat alle toevoerwegen afgesloten moesten worden?

09:50

Welke 2 problemen kwamen zojuist langs?

10:15

Waarom had Willem van Oranje de dijken doorgestoken?