Les 4. Stijlkwesties

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Stijlkwesties

als - dan

dat - wat

zij -  hun - hen

u - uw; jou - jouw

Lesdoelen

- Je kunt verschillende stijlkwesties uitleggen

- Je kunt verschillende stijlkwesties toepassen in mondeling en schriftelijk taalgebruik.

als- dan

Je gebruikt 'als' of 'dan' in een zin waarin je personen of dingen met elkaar vergelijkt.

als- dan

Gebruik als:

•  bij vergelijkingen met gelijkheid:

1. Donna is even oud als Amber.
2. Donna is net zo oud als Amber.

als- dan

Gebruik dan:

• na een vergrotende trap: groter dan, meer dan, beter dan;
  
• na 'ander', 'andere' of 'anders':
  

1. Anders dan mijn zus hou ik erg van katten.
   
2. Documenten worden soms op een andere plek opgeslagen dan u gewend bent.
   
3. Het is een ander verhaal dan ik eerst dacht.

als- dan

• Bij vergelijkingen met 'zo' gebruik je altijd 'als':

1. Een Macbook is bijna 2 keer zo duur als een android laptop.
2. Mijn dochter eet lang niet zo graag groente als ik.

Gebruik na 'als' of 'dan' het juiste woord voor de persoon.

Dit kun je controleren door de zin af te maken:

1. Ik ben sneller dan jij (bent).
2. Zij zijn even snel als wij (zijn).
3. Een patiënt heeft het zwaarder dan jij (het hebt).

Welke zin is juist geformuleerd?

1. Lisa is beter in tekenen dan jou
2. Lisa is beter in tekenen dan jij

Welke zin is juist geformuleerd?

1. Mijn iPhone is bijna net zo duur dan jouw Samsung.
2. Mijn iPhone is bijna net zo duur als jouw Samsung.

Welke zin is juist geformuleerd?

1. Marc werkt even hard als Marika.
2. Marc werkt even hard dan Marika.

Welke zin is juist geformuleerd?

1. Ik bel u op een ander kanaal als u gewend bent.
2. Ik bel u op een ander kanaal dan u gewend bent.

Dat, wat

Met de betrekkelijk voornaamwoorden dat en wat geef je extra informatie over een woord of zinsdeel.

Dat/Die

Je gebruikt dat:

• als je verwijst naar een onzijdig zelfstandig naamwoord: een het-woord.
  

          Achter de kassa zat een meisje, dat precies op jou leek.

Je gebruikt die:

• als je verwijst naar een mannelijk of vrouwelijk zelfstandig naamwoord: een de-woord.
  

         Voor de boom loopt de jongen, die een groene jas aan heeft.

Wat

Je gebruikt wat:

• na onbepaalde voornaamwoorden als iets, niets, alles of enige.
  

               Alles wat je hier ziet, is zelfgemaakt.

• na dat of datgene.
  

              Dat wat je niet hebt, is altijd het aantrekkelijkst.

• als verwijzing naar een zin die ervoor staat.

              Hanna wil graag alleen naar Parijs, wat haar moeder geen goed idee vindt.

• als het woord waar het betrekking op heeft er niet staat. Wat betekent dan ‘dat wat’.
  

             Wat Rowan vertelt, is helemaal niet waar.

Wat!!

Na de overtreffende trap, gebruik je wat:

Het vervelendste wat ik moest doen, was mijn kamer opruimen.

Let op! Er kan na de overtreffende trap nog een het-woord staan. In dat geval gebruik je gewoon dat.

Dit is het mooiste cadeau dat ik ooit van iemand gekregen heb.

Het bericht .......
de school vandaag gesloten zou zijn, bleek onwaar te zijn.

1. Dat
2. Wat

Ik droom nooit over mijn vriendje, .......
ik eigenlijk wel jammer vind.

1. dat
2. wat

Ronald heeft erg veel last van keelpijn,
....... hem met het oog op zijn belangrijke presentatie niet goed uitkomt.

1. dat
2. wat

Timothy maakte het mooiste doelpunt
....... ik ooit heb gezien!

1. dat
2. wat

Hun

• Gebruik 'hun' als je verwijst naar personen die iets ontvangen. Dit doe je alleen als er geen voorzetsel voor staat: 

1. Ik heb hun een fijne dag bezorgd.
2. Ik heb hun broodjes gegeven.

Controleer of je 'hun' moet gebruiken, door 'voor' of 'aan' ervoor te denken.

Hen

• Gebruik 'hen' als je verwijst naar personen met wie iets gebeurt:

1. Wij hebben hen uitgezwaaid.
2. Heb je hen kunnen motiveren?

Controleer of je 'hen' moet gebruiken. Je kunt er geen 'aan' of 'voor' voor denken.

Hun/zij

Vaak wordt 'hun' als onderwerp gebruikt. Dat is fout: 'hun' is NOOIT het onderwerp van een zin. Gebruik in dit geval 'zij'.

Dus niet: Hun hebben koffie gedronken.

Wel: Zij hebben koffie gedronken.

Welke zin is juist geformuleerd?

1. Ik heb hun een compliment gegeven.
2. Ik heb hen een compliment gegeven.

Welke zin is juist geformuleerd?

1. Wij hebben hen uitgezwaaid.
2. Wij hebben hun uitgezwaaid.

Welke zin is juist geformuleerd?

1. Met hun wil ik niet samenwerken.
2. Met hen wil ik niet samenwerken.

Welke zin is juist geformuleerd?

1. Hun hebben koffie gepakt.
2. Zij hebben koffie gepakt.

jou/ jouw, u/uw, mij/ mijn

• Je gebruikt  'jou', 'u' en 'mij' om naar personen te verwijzen.
• Je gebruikt 'jouw', 'uw' en 'mijn' om bezit aan te geven. Je gebruikt dit altijd voor een zelfstandig naamwoord.

1. Hij stuurde mij een appje.
2. Ik geef u een gebakje.
3. Hier heb je jouw pen.
4. Mijn moeder is een vrolijke vrouw.

jou/jouw, u/ uw, mij/ mijn

Uitzondering:

Als je bezit aangeeft in combinatie met het woord 'van' gebruik je: 'jou', 'u' en 'mij'.

1.  Die onvriendelijke toon van jou staat me niet aan.
2. Dat is een goed idee van mij.

Welke zin is juist geformuleerd?

1. Mag ik jouw wat vragen?
2. Mag ik jou wat vragen?

Welke zin is juist geformuleerd?

1. Ik wil u bedanken.
2. Ik wil uw bedanken.

Welke zin is juist geformuleerd?

1. Mij moeder is de beste.
2. Mijn moeder is de beste.
3. Me moeder is de beste.

Welke zin is juist geformuleerd?

1. Hier heb je de waardevolle spullen van jouw.
2. Hier heb je de waardevolle spullen van jou.

Welke zin is juist geformuleerd?

1. Dat humeur van jouw staat me niet aan.
2. Dat humeur van jou staat me niet aan.

Opdrachten maken

Taalblokken Grammatica 3F § 1.2 - § 1.3 - § 1.4