3 en 4 Strafrecht opsporing, vervolging, berechting vwo 5

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Wat waren de drie grondbeginselen van de democratische rechtstaat?

Wat is het legaliteitsbeginsel ook al weer?

Wat is onafhankelijke rechtspraak?

Legaliteitsbeginsel en strafrecht

Uitgangspunten

• Niets is strafbaar tenzij de wet zegt dat het strafbaar is
• Hoe een straf bepaald wordt moet duidelijk zijn
• Ne-bis-in-idem-regel bepaald dat je niet 2x voor hetzelfde feit kan worden berecht: zie uitleg volgende slide
• Per delict is een maximum straf vastgelegd
• Er is een verjaringstermijn voor delicten
• Er zijn strafuitsluitingsgronden: als je iets strafbaar hebt gedaan toch niet schuldig bent (bijv door overmacht of psychische ziekte)

Ne-bis-in-idem-regel dieper uitgelegd

School mag voor feit 1 (bijv schelden tegen leraar op maandag 10 mei 2024 om 16.00) niet een leerling eerst straffen met een time-out en vervolgens voor hetzelfde feit 1 drie dagen later nog een keer straffen met een schorsing. Want Ne-bis-in-idem-regel geldt hier.

Maarrrrr

Als de leerling na de straf (time-out) een tijdje later (bijv op vrijdag 15 juni om 11.00) opnieuw dezelfde overtreding  doet (schelden tegen de leraar) dan kan hij wel geschorst worden.  De overtreding is een nieuw feit  geworden namelijk: schelden tegen leraar op vrijdag 15 juni om 11.00. Ne-bis-in-idem-regel geldt niet in deze situatie.

hoe zie je de grondbeginselen van de rechtsstaat terug in ons strafrecht?

Officier van Justitie (OvJ)

De officier van justitie vertegenwoordigt het Openbaar Ministerie (OM). Hij geeft leiding aan de politie tijdens het opsporingsonderzoek en zorgt dat dit zorgvuldig en volgens de regels gebeurt. Hij bepaalt mbv proces verbaal (bekeuring) en bewijzen van van politie of het wel of niet voor de rechter moet komen. Rechter stelt tijdens rechtszaak vast of verdachte schuldig is met eventueel welke straf.

Welke van de keuzes die de OvJ heeft staat op gespannen voet met de trias politica?
Leg je keuze uit

Van welke opsporingsbevoegdheid is hier sprake en van wie
heeft de politie in dit geval toestemming nodig?

Is er bij deze actie sprake van uitlokking van een misdrijf?
Leg uit.

Opening: rechter controleert persoonsgegevens van verdachte

Aanklacht: OvJ leest de beschuldiging voor aan verdachte

Onderzoek door rechter: ondervraagt de verdachte en getuigen. Deze hoeft niet waarheid te vertellen (staat niet onder ede). Uitgangspunt is dat verdachte niet hoeft mee te werken aan eigen veroordeling. Getuigen moeten wel waarheid vertellen (onder ede)

 

Requisitoir: verhaal van de OvJ waar hij bij de rechter probeert aan te tonen dat de verdachte schuldig is en vraagt om een bepaalde straf.

Pleidooi: verhaal van de advocaat om de verdachte te verdedigen. Vraagt om strafvermindering of vrijspraak.

Laatste woord: verdachte mag nog excuses aanbieden, eigen onschuld benadrukken

Vonnis: uitleg van rechter of hij genoeg overtuigd is dat de schuld van de verdachte bewezen is en welke maatregel hij oplegt bij conclusie schuldig

Als je het niet eens bent met het vonnis van de rechter?

Dan is er hoger beroep bij het gerechtshof: deze doet de strafzaak dan helemaal over.

Ben je het er daarna nog niet eens dan:

In cassatie bij de hoge raad (hoogste rechter): doet strafzaak niet opnieuw maar kijkt alleen of recht op goede manier is toegepast. De lagere rechters moeten volgende soortgelijke zaken beoordelen maar met de uitleg van hoge raad.

We hebben het gehad over het vonnis van een rechter

Rechter kan 3 type straffen opleggen:

• Hoofdstraffen met daarbij eventueel bijkomende straffen.  Bedoeld om de gestrafte expres een onaangename ervaring te geven.
• Strafrechtelijke maatregelen: bedoeld om de samenleving te beschermen of schade door misdrijf te herstellen (kan ook onaangenaam voelen voor de gestrafte maar is niet het hoofddoel).

verdere uitleg in volgende slides

Volgende slide bevat soorten hoofdstraffen

Leg het volgende vonnis in eigen woorden uit:

“U krijgt een gevangenisstraf van 5 maanden, waarvan 2 maanden voorwaardelijk, met een proeftijd van 3 jaar.”

Lil’ Kleine krijgt 120 uur taakstraf

De rapper heeft een taakstraf gekregen van 120 uur. De rechter veroordeelde hem wegens mishandeling van een bezoeker van een Amsterdamse club. Ook moet hij het slachtoffer een schadevergoeding betalen. De bezoeker botste tegen de toenmalige vriendin van Lil’ Kleine op, waarna de rapper hem samen met twee vrienden mishandelde. De rechter sprak van “zinloos uitgaansgeweld”. Het OM eiste een werkstraf van 120 uur en een voorwaardelijke celstraf van twee weken tegen de rapper. Kort na deze veroordeling werd Jorik Scholten, zoals Lil’ Kleine echt heet, gearresteerd op verdenking van zware mishandeling van zijn ex-verloofde Jaimie Vaes. Dat onderzoek loopt nog. Scholten mag de uitslag in vrijheid afwachten. Wel is hem een contactverbod met Vaes opgelegd.

Noem de verschillende straffen die in de bron worden

genoemd en geef aan of het gaat om een hoofdstraf,

bijkomende straf of strafrechtelijke maatregel.

Is de kans groot dat Scholten in de lopende zaak opnieuw een

taakstraf krijgt? Leg uit waarom wel of niet.

Noem de verschillende straffen die in de bron worden genoemd en geef aan of het gaat om een hoofdstraf, bijkomende straf of strafrechtelijke maatregel.

Is de kans groot dat Scholten in de lopende zaak opnieuw een
taakstraf krijgt? Leg uit waarom wel of niet.

Strafrecht voor jongeren

Kinderen onder 12 jaar kunnen door politie worden aangehouden, gefouilleerd en verhoord maar niet voor de rechter omdat ze niet aansprakelijk zijn

Oudere kinderen 12 t/m 17 vallen onder jeugdstrafrecht. Bij lichte misdrijven taakstraf bij bureau halt. Bij zwaardere krijgen ze jeugddetentie (soort van heropvoeding). Van 16 t/m 23 heeft rechter keuze tussen jeugdstrafrecht of volwassen strafrecht

Waarom valt het strafrecht onder het publiekrecht?

Voor sommige dwangmiddelen bij de opsporing heeft de politie toestemming nodig van de rechter-commisaris. Noem vier rechten uit de grondwet waarmee deze dwangmiddelen strijdig kunnen zijn.

Het idee van de trias politica zie je terug in het feit dat een verdachte in hoger beroep en in cassatie kan gaan. Leg dit uit.

Kan iemand die door rood licht rijdt omdat zijn vrouw aan het bevallen is, zich beroepen op een strafuitsluitingsgrond om geen straf te krijgen?

Een rechter kan pas een straf opleggen als het antwoord op drie vragen ja luidt. Welk vragen zijn dat?

Welke functie van straffen kom het sterkste naar voren in een gedragstraining? En welke functie zie je terug in een werkstraf?