Vulkanen les 1

• Aardrijkskunde
• Basisschool
• Groep 6-8

Vulkanen

Wat ga je leren?

• Lava en magma, wat is het verschil?
• Verschillende onderdelen van een vulkaan.
• Wat heeft IJsland met vulkanen te maken?

Filmpje over de Romeinse god Vulcanus, of de Griekse god Hephaistos. (Hep-fai-stos) In ieder geval, de god van vuur. Klik hier.

Vulkanen zien er vaak uit als flinke bergen. 

Het woord vulkaan komt van Vulcano, een eilandje boven Sicilië. 

1

De oude Romeinen geloofden dat de god Vulcanus daar leefde en wapens maakte voor de goden. De Grieken noemden Vulcanus anders, namelijk Hephaistos.

Zij dachten dat de vulkaanuitbarstingen vonken waren van het vuur waarin hij zijn wapens smeedde. 

2

Je ziet hier duidelijk een kuil in de berg. 

Dat noem je een krater. 

De top van de berg is weggeblazen en ge-explodeerd 

door een vulkaanuitbarsting. 

BOEM! Dan 'regent' het stenen, rotsblokken en as.

Waar komt het woord vulkaan vandaan?

1. Het eiland Valcona in Ierland
2. Het eiland Valcuno in Nederland
3. Het eiland Vulcano in Italië (bij het eiland Sicilië)
4. Het eiland Vulcinu in Frankrijk

Soms stroomt er lava uit een berg. Lava is vloeibare steen (vloeibaar gesteente). De steen is dus zo heet, dat deze smelt! 

Op de top van de berg is een gat, de krater, en daar komt lava uit bij een uitbarsting.

1

Bij de uitbarsting van een vulkaan komt lava naar buiten. De lava is eerst roodheet, en koelt daarna vrij snel af waarbij vulkanisch gesteente ontstaat.

2

Als lava nog in de berg zit noemen we het magma.

In de berg = magma

Uit de berg = lava

Afgekoelde lava = vulkanisch gesteente

3

Is lava koud en hard dan noem je het vulkanisch gesteente.

4

Hier zie je de lava afkoelen. 

Van roodheet naar grijze steen. 

5

Dit is zeer gevaarlijk! 

Lava/magma kan 

600 °C en 1250 °C heet zijn.

FOUT

GOED

Lees goed en sleep 

de symbolen 

naar de goede plek

Dit is een aswolk. Bij een uitbarsting kan een aswolk kilometers hoog zijn. 

Soms is het zelfs vanuit de ruimte te zien en kunnen vliegtuigen er niet doorheen vliegen omdat piloten dan niks zien. 

Ook kan de aswolk giftige gassen hebben. 

Dit is een aardplaat. De aarde is bedenkt met meerdere aardplaten. Ze drijven op de vloeibare kern van de aarde. Ze bewegen heel erg langzaam, maar een paar milimeter per jaar. Soms botsen en schuren ze tegen een andere plaat. Daar ontstaat een aardbeving of een vulkaan.

Hier zie je een lavastroom. 

Dit kan uit de krater stromen, of uit een zijtak. 

Het is gloeiend heet en koelt langzaam af. 

Niet op blote voeten lopen! 

Dit is de magmakamer. Door een spleet tussen de aardplaten perst zich magma omhoog. Het wil eruit! 

Als de magmakamer volgeperst is en erg geen magma bij kan, zoekt het een andere uitweg. Omhoog, naar buiten! 

Als de druk groot genoeg is, perst het zich via de kraterpijp omhoog.

BOEM! Eenmaal buiten de berg noemen we magma geen magma maar lava. 

Dit is IJsland. De hoofdstad is Reykjavik. Zie je deze op de kaart? 

IJsland heeft veel vulkanen. Zie je de rode driehoekjes op de kaart?

Maar eroverheen ligt een dik pak ijs. 

Soms is de spanning onder de grond, bij de aardplaten te groot en is er een vulkaanuitbarsting, zoals in 2010. 

Daarna is het weer rustig en bouwt de spanning zich ondergronds weer op. Wanneer de volgende uitbarsting is, weet niemand...

Filmpje over IJsland. Klik hier (02:02)

Je hebt in deze les geleerd:

1. Het verschil tussen lava en magma
2. Je kent de begrippen: kraterpijp, lava, magma, krater, magmakamer, lavastroom, aswolk, aardplaat
   
3. Je kan IJsland aanwijzen op de kaart en kunt er iets over vertellen