H2 Natuurkrachten (3 h/v)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

H2 Natuurkrachten

Paragraaf 3

Paragraaf 7

Paragraaf 2 en 11 facultatief

Paragraaf 3

Aardbevingen en tsunami's

Ring van vuur

Meeste aardbevingen ontstaan door platentektoniek

 - convergente en transforme plaatgrenzen

- veel drukopbouw,  krachtige aardbevingen

- divergente plaatgrenzen

- weinig drukopbouw,  minder krachtige aardbevingen

Rondom de Pacifische plaat: Ring van Vuur

- veel seismische activiteit

- veel vulkanen

De schaal van Richter

Indeling die met een cijfer de kracht van een aardbeving aangeeft

    - logaritmische schaal

Epicentrum: plaats aan het aardoppervlak die recht boven de plaats van de aardbeving in de aardkorst ligt

Hypocentrum: plaats van de aardbeving in de aardkorst

    - kan tot honderden kilometers diep liggen

Tsunami

Vloedgolf die ontstaat door een aardbeving

- aardplaten die de beving veroorzaken verplaatsen in  één keer veel water

- epicentrum ligt aan de kust of in een oceaan

Op volle zee: lange, niet heel hoge golven

Grote snelheid

Bij de kust: ondieper, golf wordt hoger

Grote ravage op het land

Onnatuurlijke aardbevingen

• Gaswinning
• Olieproductie
  
• Stuwmeer
  
• Mijnbouw
  
• Waterwinning
  
• Inbrengen van water bij winning schaliegas en schalieolie
  

Film!

Netflix - The Impossible

Paragraaf 7

Vulkaanuitbarstingen

Effusief en explosief

Divergente breuken

    - schildvulkanen

      - vrij vlakke helling

    - effusief vulkanisme

      - dun, vloeibaar lava met weinig gassen

      - rustig, over grote afstand uitvloeiend

      - uitbarstingen zijn vrij ongevaarlijk

Schildvulkanen komen ook voor bij hotspots

Convergente breuken

- stratovulkanen

- steile helling

- explosief vulkanisme

- temperatuur stijgt door wrijving bij subductie

- duikende plaat smelt

- druk neemt toe, ook door meegenomen water en sedimenten

 - taaie lava

- explosieve uitbarsting als de druk hoog genoeg is

Uitbarsting

Vulkaanuitbarsting of eruptie

- lava, as en gassen

- bij explosieve eruptie: grote wolk van gassen, lavadruppels, as en puin

- gloedwolk kan de helling afrazen en alles onderweg verbranden

- vulkanische modderstroom: vulkanisch materiaal vermengt zich met water en stroomt naar beneden

Wereldwijde gevolgen

Gevolgen zijn afhankelijk van veel factoren zoals:

    - plaats en kracht van de eruptie

    - weersomstandigheden

    - …

Veel as in de atmosfeer

    - slecht voor vliegverkeer

    - verstoring van het klimaat

Na de uitbarsting

Caldera: krater die is ontstaan doordat bij een eruptie zo veel materiaal uit de magmakamer is gestoten dat de vulkaan- kegel instort

Hard geworden lava (stollingsgesteente) op de flanken van de vulkaan

- vloeibaar lava: hard gesteente (basalt)

- taai lava: licht gesteente (puimsteen)

Netflix

Film- The volcano, rescue from whakaari