2,1 - Wereldrijken rond de Middellandse Zee

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

Welkom in de geschiedenisles!

Wat gaan we doen vandaag?

• Lesdoelen
• Wereldrijken rond de Middellandse Zee
• Opdrachten
  
• Afsluiting  
  

Wat gaan we doen vandaag?

• Lesdoelen
• Herhaling
• Film ''Hoe duur was de suiker''
  
• Afsluiting  
  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Kun je twee wereldrijken rond het Middellandse zeegebied benoemen uit de 16de eeuw.
  

• Kun je benoemen hoe deze twee rijken omgingen met godsdiensten.

• Kun je verklaren waarom in deze tijdscontext de handel achteruit ging.

• Kun je benoemen welke vormen van slavernij er waren
  

Ottomaanse oorlogsvlag, c.1500-1793

T2 X 1: Geef een verklaring voor de onderdrukkende houding van Karel V ten aanzien van andersgelovigen in zijn rijk.

De Slag bij Lepanto op 7 oktober 1571. Door Andries van Eertvelt, 1640.

Het (Habsburgse) Spaanse Rijk

• Karel V (Bourgondische Habsburger) (1519-1556)
  

-Troon van Spanje: 1516
-Keizer Heilig Roomse Rijk: 1519

• Spaanse- en Oostenrijkse Habsburgers
• Verdrag van Zaragoza (1529)
  

• Bezaten een groot deel van Amerika: "Het rijk waar de zon nooit onder ging"
  
  

72 titels, waarvan 27 koninkrijken, 13 hertogdommen, 22 graafschappen en 9 heerlijkheden.

Karel, bij gratie Godse, Heilig Rooms keizer, Semper Augustus, Koning van Duitsland, Koning van Italië, Koning van heel Spanje, Castilië, Aragon, León, Navarra, Granada, Toledo, Valencia, Galicië, Majorca, Secillia, Cordoba, Murcia, Jaén, Algarve, Algeciras, Gibraltar, de Canarische eilanden, Koning van de Twee Siciliës, Sardinië, Corsica, Koning van Jerusalem, Koning van de Westelijke en Oostelijke Indies, Heer van de Eilanden en de Grote Oceaan, Aartshertog van Oostenrijk, Hertog van Bourgondië, Brabant, Lotharingen, Stiermarken, Karinthië, Krain, Limburg, Luxemburg, Gelderland, Neopatrië, Württenberg, Landgraaf van de Alsace, Prins van Zwaben, Graaf van Vlaanderen, Habsburg, Tirol, Gorizia, Barcelona, Artesië, Franche Comté, Henegouwen, Holland, Zeeland, Ferrette, Kyburg, Namen, Roussillon, Cerdagne, Drente, Zutphen, Markgraaf van het Heilig Roomse Rijk, Burgau, Oristano en Gociano, Heer van Friesland, the Wendland, Pordenone, Biscay, Molin, Salins, Tripoli en Mechelen.”

Het Ottomaanse Rijk

• Opgericht door Osman I in 1299
  
• Grootgemaakt door Suleiman de Grote (1520-1566)
  
• Islamitisch wereldrijk in het huidige Turkije

• Sultans waren zowel wereldlijke leider als godsdienstig leider (Kalief)

 Habsburgers (Spanjaarden/oostenrijkers)

• Katholicisme als staatsgodsdienst

• Vanaf 1492 alle joden en moslims vervolgd op het Iberisch schiereiland (na de Reconquista)
• Ook vervolging in andere delen van het rijk (NL!)

Ottomanen (Turken)

• Islam als staatsgodsdienst
• Jodendom en christendom is toegestaan als: je islamitische heerschap accepteerde en meer belasting betaalde.
  

Omgaan met godsdiensten

Wereldrijken in strijd

• De Ottomanen en de Spaanse/Oostenrijkse Habsburgers  streden om de macht in Europa.
• Hongarije strijdveld
• Op de Middellandse Zee beide wereldrijken ongeveer even sterk.

Strijd tussen Ottomanen en Habsburgers voor Szigetvar Hongarije, 1566

Spaanse wereldrijk

• Politiek

De Spaanse  en Oostenrijkse Habsburgers werkten samen tegen de Ottomanen.

• Religieus

godsdienst: christendom (katholiek)

omgang met andere godsdiensten: onderdrukkend.

Vanaf 1492 werden joden en moslims genadeloos vervolgd. 

Ottomaanse wereldrijk

• Politiek
  

Kaliefen: zowel wereldlijke leiders als godsdienstige

• Religieus

godsdienst: islam

Omgang met andere godsdiensten: Tolerant naar Joden en Christenen.

Meer belasting betalen dan moslimburgers.

Beiden noemden hun oorlog tegen elkaar een heilige strijd. Beide profiteerden van de oorlogen en gebruikten gevangenen als slaven.

Verklaar waarom de Spanjaarden zo onderdrukkend waren op religieus vlak

Verklaar waarom de Ottomanen zo tolerant waren op religieus vlak.

Filmopdracht ''Hoe duur was de suiker'' 

Achteruitgang in de handel

Continuïteit: 

Europa, Azië en Afrika handelden met elkaar sinds de Grieks/Romeinse tijd.

Verandering:

Oorzaak: verovering Italiaanse handelssteden in West-Azië door Ottomanen

Gevolg: producten uit deze werelddelen werden veel duurder voor Europeanen.

Karavanen uit het Oosten

De belangrijkste handelsroute voor luxegoederen naar Europa is de zijderoute. Deze route liep vanuit China naar het Midden-Oosten en eindigde rond de Middelandse Zee.

Handelaren legden telkens een etappe van de reis af. Daarna verkoopt hij zijn producten aan een andere handelaar die de volgende etappe aflegt en het daarna ook weer doorverkooptt. 

Vanuit zuid Europa (Genua en andere Italiaanse handelssteden) worden de producten doorverkocht aan noord en west Europa.

Venetië en Genua actief in de handel op de Middellandse Zee tussen Europa en Azië.

Rond de Middellandse Zee

• Vanaf de inname van Constantinopel werd het Turkse rijk van daaruit centraal bestuurd en nam de macht en het grondgebied van de Sultans snel toe.
• Ottomaanse vloot beheerste de Middellandse Zee.
• Ottomaanse Rijk kreeg controle over de handelsroutes waarlangs handelaren de Aziatische luxegoederen aanvoerden.

• Na de grote veroveringen brak een periode van vrede en voorspoed aan binnen het Ottomaanse Rijk.

Voordelen voor de West-Europese stadstaten en koninkrijken:

• komst van het Ottomaanse Rijk bood stabiliteit rondom de Middellandse Zee en Midden-Oosten wat gunstig was voor de handel.

Nadelen voor de West-Europese stadstaten en koninkrijken:

• de Europeanen moesten steeds strijd leveren tegen de oprukkende Osmaanse legers.
• De prijzen van oosterse luxegoederen ging nog verder omhoog en konden alleen bij de Ottomaanse handelaren worden gekocht. 

Opdrachten

Lees de teksten ''achteruitgang van de handel'' en ''slavernij''.

• 2,1 - Wereldrijken rond de Middellandse Zee
  
• Opdrachten: 1ac, 2, 3, 4, 4(slavernij), 6bcd (eindopdracht)
  
• Informatieboek blz. 30 t/m 32
  
• Werkboek blz. 37 t/m 39
  

Fijne dag!