Strafrecht

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Introductie

Waarom was afgelopen dinsdag een belangrijke politieke dag?

Wat is er woensdag in de Tweede Kamer besproken?

Wat is er gisteravond laat gebeurd tijdens dit debat?

https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/video/video/5334773/baudet-politiek-tweede-kamer-kabinet-fvd-sigrid-kaag-debat

Strafrecht

Uitgangspunten strafrecht

Het strafrecht ondersteunt de rechtstaat met 3 uitgangspunten:

1. Artikel 1 Wetboek van Strafrecht: geen feit is strafbaar dan op de grond van een daaraan voorafgegane strafbepaling

2. Artikel 1 stelt ook: strafbepalingen (omschrijving strafbare handeling) moeten duidelijk omschreven zijn

3. De 'ne-bis-idem-regel': nooit 2x vervolgd worden voor hetzelfde vergrijp. Zelfs als nieuwe feiten naar boven komen.  (regels staat onder druk door DNA-technieken)

Het legaliteitsbeginsel is ook geldig in het strafrecht. Je kunt niet veroordeeld worden voor iets dat volgens de wet niet strafbaar is. 

Wetboek van strafrecht

Opgebouwd uit drie delen:

1. Algemene bepalingen

2. Misdrijven

3. Overtreding 

Algemene bepalingen

• Wanneer is er sprake van een poging tot het plegen van een misdrijf?
• Wanneer is iemand medeplichtig?
• Wanneer heeft iemand een strafbaar feit begaan, maar treft hem geen schuld?
• Wanneer is iemand ontoerekeningsvatbaar?
• Welke soorten straffen zijn er?  

Misdrijven

Ernstige feiten als:

Moord

Doodslag

Mishandeling

Vrijheidsberoving

Verkrachting 

Bigamie

Diefstal (met geweld)

Smaad en belediging

Overtreding

Minder ernstige feiten als: 

Burgengerucht

Fietsen zonder licht

Verboden toegangsbord negeren 

Wetboek van strafrecht

Strafbepalingen beginnen meestal met:

Hij die ... (dit en dat doet) ... wordt gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste ... jaar of een geldboete van ...

Een rechter mag wel minder straf geven, niet meer. 

Bestraffing

Soms is er wel een feit gepleegd, maar is er geen straf. 

Strafuitsluitingsgronden:

1. Rechtvaardigingsgronden

2. Schulduitsluitingsgronden 

Rechtvaardigingsgronden

Gepleegde feit in licht van bijzondere omstandigheden is niet meer strafbaar:

• Noodweer; je verdedigt jezelf of een ander tegen geweld. Niet strafbaar indien gebruikte geweld in verhouding is met het gevaar. 
• Overmacht-noodtoestand; Bijvoorbeeld bord verboden toegang negeren om een kind te redden.
• Ambtelijk bevel; Bijvoorbeeld door bevel achtend op de vluchtstrook rijden na een ongeluk. 

Schulduitsluitingsgronden

Het begane feit is strafbaar maar de dader heeft geen schuld:

• Ontoerekeningsvatbaar: dader kan niet verantwoordelijk gesteld worden voor wat hij doet - geestelijke stoornis, tijdelijk psychisch buiten zinnen. Vaak TBS opgelegd - max. 4 jaar met optie tot verlenging. 
• Psychische overmacht: Bijvoorbeeld vrouw die man doodstak na jaren van mishandeling. 
• Noodweerexces: Indien je in hevige gemoedstoestand die direct gevolg is van een aanval, de grenzen van noodzakelijke verdediging overschrijdt. 
• Afwezigheid van schuld: Strafbare handeling verrichtten zonder het te weten. Bijvoorbeeld winkelier verkoopt gestolen spullen, maar personeel weet dat niet. 

Strafrecht 

Soorten straffen

Wanneer het ten laste gelegde bewezen wordt én er geen strafuitsluitingsgronden van toepassing is, kan de rechter een straf opleggen:

1. Geldboete
2. Taakstraf
3. Vrijheidsstraf 

Geldboete

Vaak opgelegd

Maximum: 760.000 euro

Max. jongeren: 3800 euro

Indien niet betaald wordt: gevangenisstraf (niet voor bekeuringen)

Taakstraf

Alternatieve straf

Vaak opgelegd ipv gevangenisstraf of boete

Max. 240 uur, of samen met leerstraf van 480 uur.

Heeft een opvoedend karakter

Vrijheidsstraf

Ook hechtenis genoemd in het geval van een overtreding.

Bij overtreding max. 1 jaar

Zwaarste straf NL: 

Levenslang

Zwaarste tijdelijk:

30 jaar

Bijkomende straffen

Bijkomende straffen worden opgelegd naast hoofdstraffen.

Bijvoorbeeld:

• Intrekken rijbewijs
• Stadionverbod
• Beroepsverbod 

Straffen worden opgelegd als schadevergoeding aan slachtoffers. 

Vijf functies van straffen

1. Wraak of vergelding

2. Afschrikking

3. Voorkomen van eigenrichting - burgers gaan zelf straffen

4. Resocialisatie - leven verbeteren

5. Beveiliging van de samenleving