Rust en slaap

• Verzorging
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 5

RUST EN SLAAP...

Hoeveel uren slaap je gemiddeld per nacht?

Slaap je vlot in of lig je nog een hele tijd wakker voor je inslaapt?

Spring je 's morgens fit uit bed of draai je je eerst nog drie keer om en heb je moeite met opstaan?

Wat verstaan we onder rusten:

= een vorm van ontspanning zonder lichamelijk ongemak of psychische spanning.

Wat verstaan we onder slapen:

= een toestand van verlaagd bewustzijn waaruit men op elk moment kan gewekt worden.

Hoeveelheid slaap:

• verschilt van persoon
• verschilt van leeftijd

• Zuigeling: 20 uur per dag
• Kleuters en peuters: ongeveer 14 uur per dag
• Schoolkinderen: 10 tot 12 uur per dag
• Volwassenen: 7 tot 9 uur per dag
• Bejaarden: 5 tot 6 uur per dag

Opdracht: slaap jij genoeg?

Beantwoord de vragen met 'ja' of 'neen'.

1. Heb je ’s morgens een luid alarm nodig om op te staan?
   
2. Raak je ’s morgens maar moeilijk uit je bed?
   
3. Slaap je in het weekend langer dan tijdens de week?
   
4. Slaap je meer tijdens de vakantie?
   
5. Verlies je snel je aandacht bij routinetaken?
   
6. Val je vaak in slaap als je dat eigenlijk niet wilt?
   
7. Maakt lezen je slaperig?
   
8. Dommel je vaak in voor de tv?
   
9. Val je soms in slaap op de bus of trein?
   
10. Krijg je het moeilijk na de lunch, word je dan slaperig?
    
11. Heb je soms moeite om tijdens de les wakker te blijven?
    
12. Als je geen alarm laat afgaan, slaap je dan spontaan tot na tien uur?
    

Jouw resultaat.

• Vier of minder keer ‘ja’: niets aan de hand. Je slaapt als een roos.
• Vijf tot zes keer ‘ja’: meestal slaap je voldoende, maar je durft weleens te zondigen.
• Zeven tot acht keer ‘ja’: het slaaptekort kan je dagelijks functioneren verstoren. Let op kleine fouten en een gebrek aan concentratie.
• Negen tot tien keer ‘ja’: je zou beter wat vaker en langer uitslapen. Pas op voor zware fouten, onhandigheid, vergeetachtigheid en depressie.
• Elk tot twaalf keer ‘ja’: je lijdt aan een chronische slaapstoornis. Zoek professionele hulp.

Ideale slaapomstandigheden.

geef enkele oorzaken
waardoor je slecht in slaap valt .

Oorzaken van slapeloosheid:

• overbelasting/stress
• emoties
• zorgen
• angst
• pijn
• medicatie
• cafeïne 

Voorwaarden voor een goede rust & slaap

• goed bed, goede matras, goed verluchte kamer (18°C)
• na 18u geen zware maaltijd en gebruik van koffie, cola, ...
• korte wandeling voor het slapengaan
• naar bed gaan mag geen straf zijn voor kinderen
• als een kind angstig is: geruststellen en evt. lichtje laten branden of verhaaltje voorlezen
• geen lawaai in de omgeving
• goede houding in bed 

Inrichting kamer van een bejaarde

Waar gaan we rekening mee houding bij de inrichting van de kamer van de bejaarde zorgvrager?

1. gepaste en voldoende verluchting
2. juiste vochtigheidsgraad (geen te droge lucht)
3. bloemen en planten (liefst geen groene planten tijdens de nacht)
4. netheid van de kamer

Hoe ziet een goed ziekenhuisbed eruit?

• orthopedisch of hoog-laagbedden. Hoofd -en voeteinde kunnen afzonderlijk versteld worden. 
• bed moet afgewassen en ontsmet kunnen worden.  

Onderdelen ziekenhuisbed

• matrasraam (waarop de matras ligt = plaat, lattenbodem)
• matras (schuimrubbermatras, alternerende matras)
• matrasbeschermer (plastiek overtrek ter bescherming van de matras)
• ziekenoplichter (papegaai)

Soorten matrassen

• Schuimrubber matras (niet geschikt voor mensen die bedlegerig zijn)
• Alternerende matras of drukwisselingsmatras (wordt gebruikt bij zorgvragers die lang in bed moeten liggen en gevoelig zijn aan doorligwonden) 
• De traagfoam matras (Tempur)

onderdelen bed:

• kussensteun (= verstelbaar hoofdeinde)  
• ziekenhuisoplichter (= papegaai)
• positioneringkussen 
• hoofdkussen
• molton
• onderlaken
• steeklaken
• bovenlaken
• deken
• onrusthekken 

Hoe heet dit hulpmiddel? 

HULPMIDDEL

Welk kussen zien we hier?

hulpmiddel

wat is de naam van dit hulpmiddel

hulpmiddel

Waar gaan we opletten bij het inrichten van de kinderkamer?

1. de grootte van de kamer: ruime kamer
2. de juiste verlichting
3. de verwarming (18°C)
4. de vochtigheidsgraad (regelmatig kamer verluchten)
5. vloeren & muren: die geen stof opnemen en goed te reinigen zijn, rustige kleuren
6. een veilig kinderbedje

oorzaak slapeloosheid
kinderen

Slapeloosheid bij kinderen:

Oorzaken:

1. pijn en/of ziekte (doorkomen tandjes, oorontsteking, reflux)
2. angst (scheidingsangst, angst voor het donker)
3. opwinding (1ste schooldag, verjaardag, feestdagen)
4. andere oorzaken (lawaai, onweer, ...)

tips om slaap te bevorderen
bij kinderen

Tips om de slaap bij kinderen te bevorderen:

• zorg voor een slaapritueel
• zorg voor een vrije neus
• zorg voor aangepaste luchtvochtigheid en kamertemperatuur 
• geen zware maaltijd voor het slapengaan
• straf het kind nooit met naar bed gaan
• oorzaak achterhalen van slecht slapen 

Tips om de slaap te bevorderen bij kinderen:

• zorg voor slaapritueel
• zorg voor een vrij neusje
• zorg voor aangepaste luchtvochtigheid en kamertemperatuur
• geen zware maaltijd voor het slapengaan
• ga na wat de oorzaak is van het slecht slapen
• straf nooit met naar bed gaan 

oorzaak slaaploosheid
bejaarden

Slaapstoornissen bij bejaarden:

Oorzaken:

1. pijn en/of ziekten (doorligwondes, dementie, reuma, ...)
2. lawaai (medebewoners die roepen, tv van de kamer ernaast)
3. problemen (angst om te sterven, eenzaamheid, ...)
4. andere oorzaken (niet moe, te koud of te warm, ...)

Tips om de slaap bij de bejaarde te bevorderen:

• slaapritueel van de zorgvrager kennen
• zorg voor een rustig en ontspannen sfeer
• vermijd storende elementen (lawaai, licht, drukte, ...)
• Zorg voor aangepaste luchtvochtigheid en kamertemperatuur
• toiletbezoek voor het slapengaan/incontinentiemateriaal
• zorg voor comfortabele houding in bed 

Hoe moet de verzorgende hygiënisch te werk gaan bij de bedopmaak?

1. voorzie steeds een linnenmand of linnenemmer
2. het bedlinnen voorzichtig afhalen om verplaatsing van stof -en micro-organismen te vermijden
3. geen bed opmaken tijdens wondverzorging of tijdens de maaltijd van de zorgvrager
4. leg het vuile linnen NOOIT op de grond maar onmiddellijk in de linnenemmer 

Waar gaan we als verzorgende op letten bij de bedopmaak?

• onderlaag moet droog en glad (zonder plooien) zijn
• neem alle onderdelen met beide handen vast (ergonomie)
• werk niet met gekruiste armen
• werk op juiste hoogte en maak voldoende ruimte vrij rond het bed 

Richtlijnen om vlot te werken:

• verzorgenden staan tegenover elkaar en werken tegelijk
• linnen met beide handen vastnemen
• niet zwaaien met het linnen
• bevuild linnen niet op de grond of op een tafel leggen
• bevuild naar binnen plooien
• doe het bevuild linnen onmiddellijk in de linnenzak
• heb oog voor het fysiek, psychisch en sociaal welzijn van de zorgvrager!