Nederlands leesvaardigheid

• Nederlands
• Middelbare school
• Voortgezet speciaal onderwijs
• havo
• Leerroute H
• Leerjaar 4

Leesvaardigheid

Leesstrategieën

Oriënterend --> onderwerp vaststellen/snel bepalen of de tekst voor jou bruikbaar is

Globaal --> Deelonderwerpen vaststellen.

Intensief --> De tekst helemaal goed begrijpen en de hoofdzaken van de tekst vinden.

Zoekend --> Bruikbare informatie uit de tekst vinden.

Kritisch --> De betrouwbaarheid van de informatie en argumentatie beoordelen.

Sturend -->  De inhoud van de tekst onthouden.

Schrijfdoel

Amuseren --> Lezers vermaken door iets leuks of interessants te vertellen.

Informeren / uiteenzetting --> Lezer vertellen wat er gebeurd is of gebeuren gaat; uitleggen hoe iets in elkaar zit.

Opiniëren / beschouwing --> Lezers de gelegenheid geven zich een mening te vormen over een onderwerp, door verschillende mensen aan het woord te laten komen met verschillende meningen.

Overtuigen / betoog --> Lezers met argumenten overhalen tot een bepaalde mening.

Activeren --> Lezers aanzetten om iets te gaan doen.

Publiek

Hoe kun je zien aan wie een tekst is bedoeld?

1) aan het onderwerp --> een tekst met tips over pensioensverzekering is voor ouderen.

2) aan de inhoud --> Stel er staan allerlei moeilijke termen in die een technicus zou kennen, zal de tekst waarschijnlijk niet bedoeld zijn voor kinderen uit groep 4.

3) Aan de bron --> een tienertijdschrift is voor een heel ander publiek dan National Geographic.

4) Aan het taalgebruik --> een tekst voor kinderen heeft minder moeilijke woorden.

5) aan de toon --> een tekst voor kinderen wordt vaak ´je´ in gezegd en niet ´u´

6) De lay-out --> Een tekst van een onderzoek heeft vaak een simpele layout en die van een tijdschrift zit vaak vol met plaatjes.

De indeling van een tekst

1) inleiding --> De inleiding trekt de aandacht van een lezer met behulp van:

- de actualiteit (aanleiding voor schrijven tekst)

- de geschiedenis (vergelijking verleden met nu)

- een anekdote (een kort grappig verhaaltje)

- een voorbeeld.

De inleiding geeft aan wat het onderwerp van een tekst is.

De indeling van een tekst

2) het middenstuk --> behandelt diverse aspecten van het onderwerp.

3) slot --> is de afsluiter van de tekst

Wat is het onderwerp van de tekst

1. Een meisje van 12
2. Door geld uit te delen, kreeg het meisje veel vrienden
3. De politie werd gebeld omdat er geld werd uitgedeeld in Amerika
4. Geld uitdelen

Wat is het onderwerp van de tekst?

1. Caroline mocht geen football spelen van de kerk.
2. Voetbal is volgens Caroline wel een meisjessport
3. Football spelen als meisje
4. football is een jongenssport volgens de katholieke kerk

Deelonderwerpen

Je hebt geleerd hoe je het onderwerp een van een tekst moet zoeken. Maar een tekst bevat ook deelonderwerpen. Wat zijn deelonderwerpen? 

Deelonderwerpen belichten verschillende kanten van een onderwerp, ook wel aspecten genoemd. Bijvoorbeeld: het onderwerp van een tekst is 'voetbal'. Een deelonderwerp zou 'De geschiedenis van voetbal' of 'het tenue' kunnen zijn. 

We kunnen dus zeggen dat deelonderwerpen verschillende kanten van een onderwerp die in een tekst aan bod komen zijn. 

Stappenplan

• Zoek het onderwerp van de tekst; waar gaat de tekst over?
• Let op tussenkopjes in de tekst

• Bekijk de alinea-indeling
• Lees de eerste zin van iedere alinea 
• Een deelonderwerp is steeds een 'nieuw' aspect van het onderwerp. 
• Lees niet te snel, neem de tijd.

Opdracht

Wat is het onderwerp (1) en wat is het tekstdoel (2) ?

1. 1 = eetcafé 2 = informeren
2. 1 = menu van eetcafé 2 = activeren
3. 1 = menu van eetcafé 2 = amuseren
4. 1 = gerechten van eetcafé 2 = overtuigen

De hoofdgedachte

De hoofdgedachte is een heel korte samenvatting in een zin. Met andere woorden: de hoofdgedachte is het onderwerp + dat wat daarover verteld wordt.

Stappenplan

Wat zegt de schrijver van de tekst over het onderwerp?

De hoofdgedachte is altijd één complete zin. 

Je vindt de hoofdgedachte meestal in de inleiding of in het slot van een tekst, dus lees die twee gedeelten goed!

Let op: de hoofdgedachte is nooit een vraag!

Kunnen 2 teksten met hetzelfde onderwerp een andere hoofdgedachte hebben?

Opdracht

Wat is de hoofdgedachte?

1. Om half twaalf gaan alle gevangenen terug naar hun cel.
2. Iedereen van zijn werkzaal begint op dat moment en ze werken door tot half twaalf.
3. Het programma van Ad begint om half acht. Dan staat hij op en eet hij een boterham.
4. Niet alle gevangenen hebben hetzelfde dagprogramma.

Feiten, meningen of opvattingen?

1. Sporten is gezond.

2. Als op school de bel gaat, is de les begonnen of afgelopen. 

3. Als je te laat bent, moet je je melden. 

4. Ik vind het raar om leraren met 'u' aan te spreken.

5. Om je school af te maken, moet je hard werken. 

6. Als je niet kunt leren, kun je toch een leuke baan krijgen