2 De Sovjet-Unie en de Verenigde staten - 1 Het communisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

h2 les 1

De Sovjet-Unie en de Verenigde Staten

2

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

1 - Het communisme

h2 les 1

Leerdoelen

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt de belangrijkste ideeën van Karl Marx uitleggen
• Je kunt enkele indirecte oorzaken noemen van de Russische Revolutie
• Je kunt een beschrijving geven van het verloop van de Russische Revolutie

h2 les 1

De ideeën van Karl Marx

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt de belangrijkste ideeën van Karl Marx uitleggen

Door de industrialisatie was in de 19e eeuw een klassenmaatschappij ontstaan.

Arbeidersklasse - grootste groep, afhankelijk van eigenaren van fabrieken, de ondernemers.

Eigenaren wilden zoveel mogelijk geld verdienen, en waren in concurrentie met elkaar -> gevolg:

lonen blijven laag, want aanbod arbeiders hoog.

Grote verschillen in rijkdom tussen arbeiders en eigenaren.

h2 les 1

De ideeën van Karl Marx

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt de belangrijkste ideeën van Karl Marx uitleggen

Velen zagen deze ongelijkheid als een groot probleem. Rond 1850 kwam daarom het socialisme op.

Grondlegger van het socialisme is Karl Marx, uit in zijn boek Het Kapitaal kritiek op het kapitalisme.

Zijn voorspelling - ongelijkheid tussen ondernemers en arbeiders zou verder toenemen, gevolg:

Arbeiders komen massaal in opstand.

h2 les 1

De ideeën van Karl Marx

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt de belangrijkste ideeën van Karl Marx uitleggen

De arbeiders zouden deze klassenstrijd winnen het privébezit afschaffen.

Het Kapitaal (geld, grond, machines, gebouwen enz.) zou van iedereen worden. Dit zou het einde betekenen van de klassenmaatschappij, aldus Marx.

h2 les 1

De ideeën van Karl Marx

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt de belangrijkste ideeën van Karl Marx uitleggen

Binnen het socialisme ontstonden al snel verschillende stromingen.

Communisme - volgden het revolutie idee van Marx en in een samenleving zonder privébezit van kapitaal.

Sociaaldemocratie - gematigde stroming. Geloofden niet in een klassenstrijd, maar in een vreedzame oplossing van de ongelijkheid d.m.v. de invoering van sociale wetten. Geen afschaffing privébezit. 

h2 les 1

Rusland vóór 1917

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt enkele indirecte oorzaken noemen van de Russische Revolutie

De eerste communistische revolutie vond plaats in Rusland.

Dat was verrassend, omdat Rusland rond 1900 vooral een agrarisch land was en weinig industrie had.

Rusland had dus geen grote arbeidersklasse, maar er was veel armoede en de ongelijkheid was groot.

Rusland was geen democratie. De tsaren (keizers) regeerden met de steun van de adel en de kerk en dulden geen kritiek. 

De geheime politie hield tegenstanders van de tsaar scherp in de gaten.

h2 les 1

Rusland vóór 1917

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt enkele indirecte oorzaken noemen van de Russische Revolutie

Deze situatie zorgde voor veel ontevredenheid in het Russische Rijk.

Kritiek neemt toe, oorzaken:

• Tsaar Nicolaas verliest aanzien door verliezen oorlog tegen Japan in 1905.
• Mensen demonstreren voor kortere werkdagen en kiesrecht. De tsaar slaat de demonstraties met veel geweld neer.
• Meer mensen komen in opstand met tienduizenden doden tot gevolg.
• Om de rust te herstellen voert de tsaar wat hervormingen in, maar hij behoud de meeste macht.

h2 les 1

De Russische Revolutie

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt een  beschrijving geven van het verloop van de Russische Revolutie

Ondanks de hervormingen nam de ontevredenheid toe, vooral toen Rusland tijdens de Eerste Wereldoorlog grote verliezen leed.

Boze burgers begonnen stakingen en demonstraties. Hieruit ontstond in 1917 de Russische Revolutie.

Deze revolutie kende drie fasen:

De Februarirevolutie - Soldaten en parlement kiezen kant demonstranten. Tsaar Nicolaas II treed af en er komt een voorlopige regering, die verkiezingen moet voorbereiden en vrede moet sluiten met Duitsland. Dit werd tegengehouden door de andere geallieerden.

h2 les 1

De Russische Revolutie

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt een  beschrijving geven van het verloop van de Russische Revolutie

de Oktoberrevolutie - het regeringsbesluit om door te vechten vergrootte de invloed van de Bolsjewieken (Russische communisten)

Hun leider Lenin stelde radicale eisen: 

• alle grond naar de boeren,
• alle fabrieken naar de arbeiders
• vrede met Duitsland
• geen parlementaire democratie, land moest bestuurd worden door 'arbeidersraden' (sovjets).

Lang niet alle Russen waren het hiermee eens. Toch voelden de bolsjewieken zich sterk genoeg om eind oktober de regering af te zetten. Lenin werd de nieuwe leider van Rusland.

h2 les 1

De Russische Revolutie

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt een  beschrijving geven van het verloop van de Russische Revolutie

De burgeroorlog - Lenin sluit vrede met Duitsland (1917). Veel russen blij met vrede, maar niet met de communisten. Daardoor brak er een burgeroorlog uit.

Het rode leger van de bolsjewieken, vocht tegen de 'Witten', een naam voor alle tegenstanders van de bolsjewieken.  De 'Rode' wonnen.

Na de burgeroorlog werd de Sovjet-Unie uitgeroepen, voluit de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken (USSR).

De bolsjewieken maakten van het land een eenpartijstaat.

h2 les 1

Leerdoelen

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt de belangrijkste ideeën van Karl Marx uitleggen
• Je kunt enkele indirecte oorzaken noemen van de Russische Revolutie
• Je kunt een beschrijving geven van het verloop van de Russische Revolutie