5.2 Crises tijdens de Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Scheuren in Oostblok

• Na dood Stalin (1953): 
  
• Destalinisatie > rede Chroesjtsjov (1956):
• kritiek op beleid Stalin >
• In Oost-Europa roep om hervormingen:
• Hongarije.

Hongaarse Opstand:

• na destalinisatierede en 'vreedzame coësistentie'
• bevolking in Hongarije hoopt op democratische hervormingen
• demonstraties in Boedapest / beeld van Stalin omvergetrokken
• pro-Russische regering gedwongen af te treden
• nieuwe regering wil uit het Warschaupact treden
• gevolg: Rusland zet het leger in

Kapitalisme:

- parlementaire democratie

- meer partijensysteem

- vrijheid van meningsuiting

- persvrijheid

- godsdienstvrijheid

- vrije markteconomie

Communisme:

- volksdemocratie

- eenpartijsysteem

- geen vrijheid van meningsuiting

- geen persvrijheid

- kritiek = 'vijand van het volk'

- planeconomie

- geen godsdienstvrijheid (> 'Opium voor het volk')

De Berlijnse Muur: 

Van de bouw in 1961 

tot 

de val in 1989

Conrad Schumann

Gorbatsjov

Honecker

Berlijnse Muur (1961-1989)

• Laatste 'gat in het 'IJzeren Gordijn'
• Doel: tegengaan vlucht naar West-Berlijn
• 'anti-fascistische beschermingsmuur'
• gezinnen van elkaar gescheiden >
• vluchtpogingen
• filmimpressie

reactie Amerikanen:

• aanvankelijk een licht protest:
  
• Muur stond op Oost-Duitse grond
• 1963: J.F. Kennedy
• 'Ich bin ein Berliner' speech
• impressie van de speech >

Cuba-crisis (1962)

• 1959: Castro aan de macht (revolutie)
• communist
• Varkensbaai-incident (1961) >
• Castro vraagt bescherming aan SU >
• plaatsing raketinstallaties >
• Kennedy stelt zeeblokkade in >
• Chroesjtsjov en Kennedy sluiten akkoord
• belang: bijna-kernoorlog

Leg het begrip Koude Oorlog uit aan de hand van de cartoon.

14.1: Naar een nieuwe wereldorde:

de ondergang van het communisme door problemen in SU:

• 1.  Geen economische groei
• 2. Militaire uitgaven werden te hoog. SDI-project VS nieuwe fase in wapenwedloop (Reagan)
• 3. Geen inspraak van de bevolking >
• 1985: Gorbatsjov wijzigt de koers: 
• - Peresjtrojka > vernieuwing productieproces en invoering marktwerking
• - Glasnost: 'Openheid', verruiming vrijheid van meningsuiting > kritiek

Probleem voor de SU was ook de onvrede in Oostbloklanden:

• Verzet tegen de communistische dictatuur >
• - roep om democratische vrijheden en
• - recht om in vrijheid te reizen
• Tot Gorbatsjov: hard militair optreden tegen hervormingsbewegingen (DDR in '53, Polen en Hongarije in '56,  Tsjechoslowakije, '68)
• Gorbatsjov: weigert militair in te grijpen in de DDR >
• Val van de Muur (1989) >
• Hereniging Duitsland (1990) >
• Val andere communistische regimes in Oostblok >
• Einde eenpartijstaat in SU > Sovjet-Unie opgeheven (1991)

2 documentaires 

Val van de Muur

1e: 7 minuten (NOS)

2e: 10 minuten (NOS)

Documentaire over Duitsland in de periode 1945 - 1989