VO - Elke stem telt (voor Gemeenteraadsverkiezingen)

• Burgerschapskunde
• Mentorles
• +4
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Introductie

Deze les gaat over stemmen en specifiek over de gemeenteraadsverkiezingen. Hoe zit het eigenlijk met je ‘stem’, heeft het nut en maakt het verschil? Nog steeds staan jongeren onderaan de lijst van ‘opkomst’ bij stemmingen. Ga met jouw klas aan de slag met de les ‘elke stem telt’ en ontdek hoe het zit met stemmen en gemeenteraden! Daarnaast gaan de leerlingen zelf een burgerinitiatief bedenken (en wie durft, ook realiseren).

Instructies

Doel van de les     
IInformatieve les over stemmen en de gemeenteraadsverkiezingen. Enkele begrippen worden behandeld zoals: gemeenteraad, volksvertegenwoordigers, raadsleden en burgerinitiatief.

Daarnaast gaan de leerlingen in groepjes zelf aan de slag met het bedenken van een burgerinitiatief waarin ze een plan maken op wat zíj willen veranderen / kunnen toevoegen in/aan de buurt.

Werkvormen    
Klassikale informatieve les, in groepjes brainstormen, in groepjes een projectplan opstellen, klassikaal presenteren en reflecteren.

Optioneel: plan(nen) uitvoeren.
Kennis/competenties/ vaardigheden    
Basiskennis over stemmen en de gemeenteraadsverkiezingen, mening vormen en onder woorden brengen, dialoog voeren, samenwerken, creatief vermogen.

Burgerschap
Deze les sluit aan bij de volgende actuele burgerschapskerndoelen:

• Kerndoel 1. Veilige schoolcultuur:
• Zorgen voor een veilige schoolomgeving met aandacht voor diversiteit en inclusie.
• Stimuleren van kritische denkvaardigheden, morele en ethische oordeelsvorming en het offline en online respectvol communiceren daarover.
• Samen met leerlingen vormgeven van een democratische cultuur
• Aandacht besteden aan actualiteit en maatschappelijke vraagstukken in samenhang met verschillende leergebieden

• Kerndoel 2. Diversiteit:
• In gedrag rekening houden met ervaringen en perspectieven van anderen.

• Kerndoel 3. Democratische waarden:
• Kennis over het belang van de grondwet, kinder- en mensen rechten ter bescherming van vrijheid, gelijkheid en solidariteit
• Onderzoeken van de grenzen aan vrijheid, gelijkheid en solidariteit op individueel, collectief en planetair niveau
• Reflecteren op de effecten van het eigen handelen op de omgeving en het welzijn van anderen, nu en in de toekomst.

• Kerndoel 4. Maatschappelijke betrokkenheid:
• Kennis over taken, rollen, rechten en plichten van burgers in de samenleving
• Onderzoeken welke middelen kunnen worden ingezet om individueel en collectief bij te dragen aan maatschappelijke veranderingen
• Onderzoeken van de rol en betekenis van maatschappelijke initiatieven, bewegingen en organisaties
  
• Afwegingen maken van de eigen mogelijkheden om maatschappelijke betrokkenheid vorm te geven.

• Kerndoel 5. Democratische betrokkenheid:
• Uitleggen hoe in een democratie rechtstaat macht en invloed over parlement, regering en onafhankelijke rechtspraak zijn verdeeld
• Communiceren op respectvolle wijze
• Leren omgaan met de wensen en de stem van de minderheid in besluitvormingsprocessen
  
• Reflecteren op proces en uitkomsten van inspraak en besluitvorming in de schoolomgeving

• Kerndoel 6. Maatschappelijke vraagstukken:
• Analyseren welke belangen en perspectieven een spelen binnen actuele, maatschappelijke en planetaire vraagstukken
• Uitdrukken van persoonlijke idealen en opvattingen.
• Reflecteren hoe de eigen identiteit en waarden het handelen kunnen beïnvloeden.
• Verkennen welke individuele en collectieve bijdragen aan oplossingen mogelijk zijn
  

Instructies

Handleiding _Elke stem telt_VO.pdf

Werkbladen

Het Burgerinitiatief_VO.pdf

Elke stem telt!

De gemeenteraadsverkiezingen komen eraan! Met deze les leg je in het kort uit waarom we stemmen en hoe de verkiezingen werken.

In deze les bespreken we ‘ingewikkelde’ begrippen als gemeenteraad, raadsleden, volksvertegenwoordigers en zetels.  Ook gaan de leerlingen in de les aan de slag met hun eigen burgerinitiatief. Wat vinden ze écht belangrijk? Wat zijn hun idealen? Wat willen ze veranderen in de buurt? En vooral; hoe kunnen zíj het verschil maken!

Meer politiek in praktijk brengen?
Houdt dan ook echte klas- of zelfs schoolverkiezingen!
Vorm een gemeenteraad en laat de ministers van Schoolzaken ook een aantal echte beslissingen nemen. Het kan zo groot als je wil. ;)

Stemmen, hoe zit het nou precies?

Iedere Nederlander boven de 18 jaar met kiesrecht krijgt een oproep om te stemmen. Je verliest dit recht alleen door hele zware misdaden te plegen (en als je dus letterlijk in de gevangenis zit).

In sommige landen zijn er andere regels voor kiesrecht, maar bijna overal ter wereld mogen alle volwassenen meestemmen.

Wat heb je nodig om te stemmen?

Het enige wat je nodig hebt is je stempas en je ID-bewijs. Mag je stemmen? Dan ontvang je de stempas persoonlijk via de post.

Op de dag van de verkiezingen neem je deze samen met je ID-bewijs mee naar het stemlokaal in de buurt.

Stemhokje

Stemmen doe je alleen! Je bepaalt zelf op wie je stemt en hoeft dat aan niemand te vertellen.

In het stemlokaal breng je je ‘stem’ uit in een afgesloten stemhokje. Vóór de verkiezingsdag krijg je met de post een kandidatenlijst. Hierop staan alle partijen en hun mensen waar je op kunt stemmen. Deze lijst lijkt exact op het stembiljet van het stembureau.

Denk van tevoren dus goed na op wie je gaat stemmen. Niet alleen de partij, maar ook de persoon!

Kruis je voor de grap of per ongeluk teveel aan, dan is je stembiljet ‘ongeldig’ en telt hij niet mee.

Meeste stemmen gelden!
Waarom zou je gaan stemmen?

Mensen zeggen wel eens ““wat maakt één stem meer of minder nou uit, mijn stem heeft toch geen nut!”. Dat klopt niet helemaal.

Elke stem telt!
Elke stem geeft een partij meer macht in bv. de gemeente, provincie, Eerste en/of Tweede Kamer. Eén stem van een Kamerlid kan dan net genoeg zijn om een belangrijke beslissing te steunen of tegen te houden. Bijvoorbeeld een heuse wet wel of niet door laten gaan, of een gebouw of snelweg net wel of niet te bouwen. Elke stem is er één en, één kan net een verschil maken!

Democratie
In een democratie is het zo dat ‘de meeste stemmen gelden’. Dus hoe meer leden van een partij in de gemeenteraad, het provinciebestuur of de Eerste of Tweede kamer zitten, hoe meer invloed die partij heeft. Alle verkiezingen zijn dus belangrijk en iedere stem telt mee. Altijd stemmen dus!

Democratie is een manier om een land te besturen. In een democratie heeft het volk het voor het zeggen.

Voorbeeld
Het volk zou je kunnen vergelijken met een gekleurde bak knikkers. Elk persoon heeft zijn eigen meningen en ideeën en past op een bepaalde manier bij politieke partijen. Als er verkiezingen zijn is het tijd om 'kleur te bekennen'. Sommige partijen sluiten aan bij jouw ‘groene’ ideeën en andere partijen juist weer bij een andere visie op veiligheid en zorg.

Je stemt op de partij – en persoon binnen die partij – die jouw ‘stem’ het beste vertegenwoordigt.

Het volk kiest dus samen wie al hun ‘stemmen’ goed vertegenwoordigen. Vervolgens gaan de partijen met de meeste stemmen (een meerderheid) samenwerken om het beste voor alle Nederlanders te regelen.

Dus, niet zomaar één persoon aan de macht, maar een gekozen groep politici: de volksvertegenwoordigers!

Wat je belooft moet je doen!

In de verkiezingstijd beloven partijen veel, om stemmen te winnen. Het is voor het volk natuurlijk belangrijk dat de partijen deze beloftes ook echt nakomen. Dat is soms lastig, vooral als je als partij (om een meerderheid te krijgen) samen moet gaan werken met een partij die heel andere dingen belooft. Samen moeten de partijen er zo goed mogelijk uitkomen, voordat ze kunnen gaan regeren.

Na de verkiezingen kost het altijd veel tijd om goede afspraken met elkaar te maken.

Gemeenteraad

Hmmmm… gemeenteraadsverkiezingen. Hoe zit dat ook alweer?

Bij de gemeenteraadsverkiezingen kies je de leden van de gemeenteraad in jouw gemeente. De gemeenteraad beslist over plannen en regels in de gemeente. Bijvoorbeeld over afval, verkeer en woningbouw. De kandidaten met de meeste stemmen komen als raadslid in de gemeenteraad.

De gemeenteraad is het hoogste bestuursorgaan van de gemeente.

Raadsleden
De leden van de gemeenteraad (raadsleden) nemen beslissingen die voor de gemeente belangrijk zijn. Bijvoorbeeld over onderwijs, nieuwbouw of de hoogte van de belastingen.

• Andere taken van de raadsleden zijn:
• controleren of het college van burgemeester en wethouders het beleid goed uitvoert;
  
  
• contact hebben met inwoners om te weten wat er speelt;
  
  
• het behandelen van veel praktische zaken in de gemeente, zoals verkeer, milieu, gezondheidszorg, cultuur en sport;
  
  
• het maken van algemene regels (verordeningen) waar inwoners van de gemeente zich aan moeten houden;
  
  
• de begroting vaststellen en het financiële jaarverslag van de gemeente controleren.

Wat gebeurt er met je stem voor de gemeenteraad?

Bekijk het filmpje van Prodemos: https://www.youtube.com/watch?v=6oCt5x6jeLY

De grootste groep ‘niet-stemmers’ zijn nog altijd de jongeren van 18 t/m 25 jaar. Dat is jammer, want jongeren hebben juist een belangrijke visie op en rol in de toekomst.

Het is júllie toekomst!
Dus… als je 18 bent… LAAT je stem horen!

Burgerinitiatief

Wist je dat je als ‘burger’ ook zelf een plan kan indienen bij de gemeente en daar ondersteuning voor kan aanvragen?

Een idee van burgers om de leefomgeving te verbeteren heet een burger- of bewonersinitiatief.

Burgerinitiatieven zijn er in alle soorten en maten. Voor zowel kleine als grote groepen in de wijk, buurt of zelf voor de hele gemeente. Denk bijvoorbeeld aan een schoonmaakactie, grote moestuin midden in de wijk of een buurtfeest om elkaar beter te leren kennen.

Als je iets verandert wil hebben in je buurt, kan je er zelf iets aan doen!

Gebruik één van de drie volgende voorbeelden, of gebruik ze allemaal. Je kunt ook eigen voorbeelden laten zien met gebruik van de lege slide achteraan de les.

Dierenvoedselbank
Wat denk je bijvoorbeeld van Bianca, die een Dierenvoedselbank opzette voor mensen mét huisdieren, maar zonder geld.


TIP: wil je deze les in twee delen geven. Dan is dit een goed moment om hem los te knippen.  Begin les twee dan met een van deze voorbeelden:

Kijk hier dan het filmpje over Bianca en de Dierenvoedselbank:

https://www.npostart.nl/bianca-peter-van-de-dierenvoedselbank/03-03-2020/POMS_BV_16002419

Deel met je buren
Deelinitiatieven, wat zijn dat?

Er bestaan apps waarbij je spullen kunt delen zodat niet iedereen alles hoeft te kopen. Dit bestaat al op sommige plekken voor gereedschap, auto’s en bootjes.

Dat is duurzaam én verlaagd de drempel om je buren te leren kennen. Wat zou je nog meer met je buren kunnen delen?

Een schone buurt of park!

Zwerfafval gesignaleerd?

Je kunt samen de wijk schoonhouden door afvalprikkers te bestellen en bijvoorbeeld een prik-rooster te maken. Of actief te zorgen dat er geen afval rondzwerft. 

Maar misschien kan de buurt rondom school nog wel een grotere opknapbeurt gebruiken?

Welke initiatieven zouden jullie bedenken? Waar heeft de gemeente, omgeving en hebben de bewoners volgens jullie echt iets aan?

Aan de slag met een Burgerinitiatief!
- In groepjes -

Maak groepjes van ongeveer vier leerlingen en deel aan elk groepje het Burgerinitiatief formulier uit.

STAP 1
Kijk met je groepje naar de inspiratie thema’s en brainstorm over jullie buurt/gemeente. Gebruik de onderstaande vragen:

• Welk thema vinden wij belangrijk als je kijkt naar de inspiratie thema’s?
• Wat mist er in onze buurt/gemeente?
• Zijn er kwetsbare doelgroepen/groepen die wellicht over het hoofd worden gezien of ondersteuning kunnen gebruiken?
  
• Is er een probleemsituatie bij ons in de wijk/gemeente?
• Hoe kunnen we onze krachten inzetten?
• Wat kunnen wij op een positieve manier toevoegen aan onze buurt?

Schrijf de ideeën op. Beslis vervolgens samen welk idee jullie het best vinden en verder gaan uitwerken.

Tip: vergeet niet jullie namen rechts boven in het werkblad in te vullen. Het is handig als één iemand in het groepje dingen noteert.

STAP 2 Wat hebben we nodig?

Denk samen het plan verder uit.
Wat hebben jullie daadwerkelijk nodig om het idee te realiseren?

Zijn er misschien lokale instanties of ondernemers die daarbij kunnen helpen?
Om hoeveel tijd en geld gaat het eigenlijk?

STAP 3
Is er belangstelling voor ons plan?

Het is goed om te peilen of andere bewoners jullie idee ook wat vinden. Hiermee ga je onderzoeken of er draagvlak is voor jullie plan.

Bedenk hoe jullie dit het beste kunnen aanpakken. Je kan in gesprek gaan met buurtbewoners door letterlijk aan te bellen of misschien is er wel een facebookgroep of een buurtapp.

Hoe meer enthousiastelingen jullie vinden hoe beter! Dan heeft jullie plan veel meer kans van slagen en weet je dat het écht nodig is.

Let’s GO! De meeste stemmen!

Welk plan krijgt de meeste stemmen?
Laat elk groepje hun idee en plan pitchen aan de rest van de klas. Aan het eind gaan jullie stemmen welk idee het best is en de meeste kans van slagen heeft.

Daag de leerlingen uit om vragen te stellen over de plannen die gepresenteerd worden.

Tip: schrijf de ideeën van de groepjes mee op het (digi)bord. Dan kun je tijdens het stemmen de score bijhouden.

Elke stem telt!
Motiveer de leerlingen om het plan met de meeste stemmen ook echt uit te gaan voeren. Jullie stem en idee is net zo belangrijk als die van ieder ander.
Laat de leerlingen onderling de taken verdelen en prik vast een moment in dat je samen checkt hoe het plan verloopt!
Elke stem telt en samen kun je het verschil maken!

TIP: presenteer het plan op het gemeentehuis of nodig een raadslid uit in de klas!

LET OP!
Gaan jullie één van de plannen ook echt uitvoeren? Laat het ons weten! Dan zetten wij jullie in het zonnetje. Mail naar: [e-mail] of tag ons in een post met @Respectfoundation #Bethechange!


Je kunt de les afsluiten met een aantal reflectievragen.

Maak eventueel gebruik van onderstaande voorbeeldvragen:

Proces:
-Wat vonden jullie ervan?
-Was het moeilijk?
-Heb je verrassende ideeën van je klasgenoten gehoord?
-Hoe denk je nu over de rol van de gemeenteraad?
-En over die van de ‘burger’?

Inhoud:
-Waarom is het belangrijk om je stem te laten horen?
-Zou je gaan stemmen als je 18 bent?
-Heb je het idee dat we in Nederland in een democratie leven?
-Zou je zelf in de gemeenteraad willen zitten? Wat zou je willen aanpakken?

- klik hier -

Evaluatie invullen? Graag!

Klik hier om naar het officiele google-forms formulier te gaan of stuur je ideeën en feedback rechtstreeks naar: [e-mail]

Lege slide

Gebruik deze slide om zelf dingen in te voegen of te veranderen!