Th2 Bs1 Zintuigenstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hallo!

Hallo!!

Welkom

- nu start nieuwe thema

   - vragen Thema 5

   - bespreken B1

   - vragen B1

   - zelfstandig werken

Slapen is goed voor je geheugen. Tijdens je slaap worden nieuwe verbindingen tussen zenuwcellen aangelegd.
In welk deel van de hersenen worden deze nieuwe verbindingen tussen zenuwcellen aangelegd?

1. grote hersenen
2. kleine hersenen
3. hersenstam
4. hypofyse

Welke deel van het zenuwstelsel verzorgt de coördinatie van de spierbewegingen?

1. de kleine hersenen
2. de grote hersenen
3. de hersenstam
4. het ruggenmerg

ruggenmerg

bewegingszenuwcellen

schakelcellen

witte

uitlopers

gleuf

zenuwknopen

gevoelszenuwcellen

Een man loopt hard op een trimbaan. Tijdens het hardlopen raken de spieren van de man zwaar vermoeid. Na het hardlopen gaat de man thuis bij de televisie zitten en valt in slaap.
Heeft één van de beide delen van het autonome zenuwstelsel tijdens het slapen een grotere invloed op het functioneren van het ademhalingsstelsel en bloedvatenstelsel dan tijdens het trimmen?

1. Ja, tijdens het slapen heeft het orthosympathische deel een grotere invloed.
2. Nee, de invloed van beide delen is tijdens het slapen en tijdens het trimmen gelijk.
3. Ja, tijdens het slapen heeft het parasympathische deel een grotere invloed.

Waarop zal een geneesmiddel tegen hoofdpijn vooral effect hebben?

1. op de sensorische centra van de grote hersenen
2. op de motorische centra van de grote hersenen
3. op de kleine hersenen
4. op de hersenstam

grote hersenen

kleine hersenen

hersenstam

bewuste waarnemingen en bewegingen

bewegingen

ruggenmerg

ruggenmerg

impulsen

Iemand schrijft een brief. Is op dat moment het animale zenuwstelsel actief? En het autonome zenuwstelsel?

1. alleen het autonome zenuwstelsel is actief
2. beide zenuwstelsels zijn actief
3. alleen het animale zenuwstelsel is actief
4. geen van beide zenuwstelsels zijn actief

Waar neem je dingen mee waar?

1. Zenuwcellen
2. Hersenen
3. Zintuigen

Basisstof 1

Het zintuigenstelsel

THEMA 6

Leerdoelen:

• de werking van het zintuigstelsel uit kunnen leggen
• het verband tussen het zintuigstelsel en zenuwstelsel kunnen uitleggen

Organen voor prikkelverwerking

• Verschillende organen met specifieke zintuigen voor het waarnemen van diverse prikkels.
  
  
• Zetten prikkel om in een impuls.
  
  
• Bijvoorbeeld: Oren bevatten het gehoorzintuig en het evenwichtszintuig.

Zintuigen

• Zintuigen bestaan uit zintuigcellen = receptoren.
  
  
• Gespecialiseerde zenuwcellen die onder invloed van een prikkel neurotransmitters afgeven aan gevoelszenuwcellen.

• Zintuigen reageren op prikkels van buiten en binnen het lichaam.

Prikkels

• Prikkels van buiten het lichaam zijn bijvoorbeeld
   warmte, kou, druk, licht, hete smaak, geluidsgolven.
  

Prikkels

• Prikkels van buiten het lichaam zijn bijvoorbeeld
   warmte, kou, druk, licht, hete smaak, geluidsgolven.
  
• Prikkels van binnen het lichaam zijn bijvoorbeeld bloeddruk, lichaamstemperatuur, bloedsuikerspiegel.

Receptoren

Verschillende soorten receptoren

• Mechanische receptoren
• Chemische receptoren
• Temperatuurreceptoren
  
• Pijnreceptoren
• Lichtreceptoren

Mechanische receptoren

• Reageren op verschillende vormen van mechanische energie (druk, tast).
  
  
• Prikkel wordt waargenomen als het celmembraan bewogen wordt.

In de afbeelding zie je de trilharen die in het slakkenhuis zitten. Als de stijgbeugel tegen het venster tikt dan komt de vloeistof in beweging en wordt de prikkel waargenomen.

Chemische receptoren

• Reageren na binding met moleculen
  
  
• Smaak: opgeloste moleculen
  
  
• Reuk: moleculen uit de lucht

Pijnreceptoren

Reageren als de prikkels extreem worden/zijn zoals hitte.

Kan ook reageren op chemische
verbindingen bij beschadiging of
ontsteking van weefsel.

Temperatuur- receptor

• Liggen in de huid.
  
  
• Meten het verschil in warmte

Lichtreceptoren

• Liggen in het netvlies
  
  
• Reageren op contrasten
  (staafjes)
  
  
• Reageren op kleuren
  (kegeltjes)

Het oog wordt uitgebreid behandeld in basisstof 7

Prikkeldrempel

Een impuls ontstaat: 

alleen als de prikkel de drempelwaarde overschrijdt.

De prikkel moet daarom : 

- de juiste zijn 

(adequate prikkel), 

- sterk genoeg zijn.

Gewenning / adaptatie

Ontstaat bij dagelijkse blootstelling aan een prikkel.

bijv. kleding dragen.

De zintuigcellen geven de prikkel nog wel door maar worden steeds minder gevoelig voor de prikkel, de impulsfrequentie neemt af.

Ook de hersenen reageren niet meer altijd op de impulsen

Geluid

Licht

Geurstoffen

Smaakstoffen

Aanraking

Oor

Huid

Tong

Neus

Oog

Sleep de adequate prikkel naar het juiste orgaan.

Een sterkere prikkel leidt tot

1. verhoging impulssterkte
2. verhoging impulsfrequentie
3. antwoord A en B beide

We kunnen harde en zachte geluiden van dezelfde toonhoogte van elkaar onderscheiden. Dit zou kunnen komen doordat

1. de geleidingssnelheid voor harde en zachte geluiden verschillend is
2. de impulsen van beide oren niet gelijktijdig de hersenen bereiken
3. de sterkte van de impulsen in de gehoorzenuwen kan variëren
4. de impulsfrequentie in de gehoorzenuwen kan variëren

Je springt in een zwembad met koud water. Na een tijdje voel je niet meer dat het koud is, hoe komt dit?

1. Dit komt door adaptatie, de impulsfrequentie neemt af
2. De prikkeldrempel wordt lager
3. De prikkeldrempel wordt hoger
4. A en C zijn beide juist

Hw: 1 t/m 6

Ja maar....

Wat nu? Maak opdracht 1-2-3-4

Einde, heb je alles begrepen?

😒🙁😐🙂😃