week 4 - strafuitsluitingsgronden 22/23

• criminaliteit
• MBO
• Studiejaar 1

Criminaliteit

Strafuitsluitingsgronden

schooljaar 2021/2022, OP2

strafuitsluitingsgronden

Wat zijn strafuitsluitingsgronden?

Een in de wet genoemde reden waarom iemand die wel een strafbaar feit pleegt, niet wordt gestraft

strafuitsluitingsgronden

Onder te verdelen in: 
- Rechtvaardigingsgronden (feit is niet strafbaar) 

- Schulduitsluitingsgronden (dader is niet strafbaar) 

deze zijn te vinden in artikelen 39 – 43 Sr

welke strafuitsluitingsgronden ken je?

rechtvaardigingsgronden:

• noodweer (zelfverdediging)
• overmacht (bij noodtoestand)
• wettelijk voorschrift (strijd tussen twee regels)
• ambtelijk bevel (opvolgen bevel politie door rood rijden ivm ongeluk)

wel feit gepleegd, maar geen straf, want het is te rechtvaardigen

schulduitsluitingsgronden:

•  noodweerexces (te zwaar middel als gevolg hevige emotie)
•  psychische overmacht (kan geen weerstand bieden tegen krachten van buitenaf)
• ontoerekeningsvatbaarheid (niet toe te rekenen ivm stoornis)
• onbevoegd ambtelijk bevel

wel feit gepleegd, maar geen straf, want het is niet jouw schuld

noodweer(exces)

Eén van de meest bekende strafuitsluitingsgronden is noodweer (en noodweerexces).

We gaan daarom kijken naar een zaak waarbij het ging om de vraag of er sprake was van noodweer(exces)

00:29

is het strafbaar voor de vrouw om een vuurwapen te dragen?

1. ja
2. nee

01:09

mocht de vrouw zich verdedigen tegen de overvaller?

1. nee, want ze werd niet eens mishandeld
2. ja, want zij werd aangevallen met een mes
3. nee, want ze deed dit met een verboden vuurwapen

01:32

mocht de vrouw zich deze keer zo verdedigen tegen de overvaller?

1. nee, want ze gebruikt ook hier een verboden vuurwapen
2. nee, want ook hier wordt ze niet mishandeld
3. ja, want ze wordt opnieuw aangevallen

02:24

wat vind je van de uitspraak van de rechter?

definitie noodweer

art. 41 lid 1 Sr: Niet strafbaar is hij die een feit begaat, geboden door de noodzakelijke verdediging van eigen of eens anders lijf, eerbaarheid of goed tegen ogenblikkelijke, wederrechtelijke aanranding.

Wat betekent dit nu?: je doet iets strafbaars om jezelf of iemand anders (of iets) te verdedigen wat én noodzakelijk is (subsidiariteit) is én passend is (proportioneel) 

In dat geval is het strafbaar handelen te rechtvaardigen!

definitie noodweerexces

art 41 lid 2 Sr: Niet strafbaar is de overschrijding van de grenzen van noodzakelijke verdediging, indien zij het onmiddellijk gevolg is geweest van een hevige gemoedsbeweging, door de aanranding veroorzaakt.

wat betekent dit nu?: je moet jezelf of een ander wel verdedigen, maar gaat verder dan nodig is voor deze verdedigen. En dit te ver gaan doe je doordat je helemaal over je toeren bent van de aanval.  

Dit handelen is dan niet te rechtvaardigen, want je gaat te ver, máár is niet jouw schuld!

strafbaar of noodweer(exces)

Hierna volgen 2 casu waarbij het de vraag is of er sprake is van noodweer of noodweerexces. Geef bij elke zaak aan wat volgens jou de uitspraak van de rechter moet zijn geweest:

A. geen straf, want noodweer

B. geen straf, want noodweerexces

C. wel straf, want géén noodweer(exces)

Geef ook argumenten voor je antwoord.

Jason hoort bij een groepje jongeren in Rotterdam die ruzie heeft met een groep jongens uit een andere wijk. Geïnspireerd door drillrap en omdat hij het ook stoer vindt, heeft hij een keukenmes meegenomen op straat. Hij loopt door de stad als ineens een jongen, gekleed met alleen een korte broek (het is midden in de zomer) die bij de andere groep hoort, op hem af komt lopen, scheldend en met gebalde vuisten. Jason schrikt hiervan, pakt snel zijn mes en op het moment dat de andere jongen hem wil slaan, steekt hij hem in zijn buik. De jongen overlijdt.

Het met kracht toebrengen van een diepe, potentieel dodelijke steekwond staat niet in verhouding met een aanval die bestaat uit het slaan met de blote handen dan wel een vuist (HR 8 april 2008, ECLI:NL:HR:2008:BC5982, NJ 2008/233)

Mo en Rachid zijn op stap geweest. Ze hebben een leuke avond gehad en lopen naar hun auto terug, als er ineens een man van achter een auto vandaag komt en hen onder vertoon van een mes zegt hun geld en horloge af te geven. Rachid weigert dit te doen en roept dat de man moet opflikkeren, waarop de man op hem afloopt en hem 1 keer in zijn buik steekt. Direct springt Mo op de man af en slaat hem zo hard dat de man daarbij het mes uit zijn handen laat vallen en direct k.o. is. Mo springt bovenop
hem en slaat de man, hevig geëmotioneerd door wat Rachid is overkomen, nog zo'n 10x vol op zijn gezicht, dit terwijl hij dus al duidelijk buiten kennis is.

Wat zou jij doen?

Een waargebeurde zaak is de overval op juwelier Goldies op 28 maart 2014, waarbij twee doden vielen. In de winkel waren op dat moment de eigenaar en zijn vrouw aanwezig. Twee mannen kwamen gewapend met oa een vuurwapen de winkel binnen in een poging deze te overvallen. De eigenaar stond aan de balie en zijn vrouw bevond zich in de ruimte achter de winkel (magazijn). Er ontstond een schermutseling tussen de twee overvallers en de eigenaar, waarbij ook werd geroepen "'schiet hem neer'' door 1 vd overvallers én 1 vd overvallers liep naar de ruimte van de vrouw. De vrouw van de eigenaar die inmiddels een vuurwapen uit de kluis had gehaald, nam dit allemaal waar op de live camerabeelden. 

in deze zaak heb ik de juweliersvrouw (de eerste weken) bijgestaan

wat zou jij doen als je de vrouw was?

De reactie van de juweliersvrouw was dus dat ze op de beide overvallers schoot en zij beiden kwamen te overlijden. Het vuurwapen was daarbij illegaal. Was zij strafbaar of was hier sprake van noodweer(exces)? Motiveer je antwoord

De vrouw werd uiteindelijk niet eens voor de rechter gebracht door de officier van justitie omdat dit toch zou eindigen in noodweer in beide gevallen. Vind je dat zij terecht een beroep op noodweer kon doen?

noodweer bij geweld tegen inbreker?

De inbreker die gisteren (2012) in Diessen na een worsteling met bewoners om het leven kwam, heeft zelf het risico opgezocht, vindt Fred Teeven Staatssecretaris op Justitie. “Het is treurig dat er iemand dood is gegaan, maar dat is wel een inbrekersrisico”, zegt de demissionair staatssecretaris van Justitie woensdag in De Telegraaf.

En in de Volkskrant wordt Teeven als volgt geciteerd:

Die inbreker heeft niets te zoeken in die woning, het risico ligt bij hem. Het is goed dat wordt uitgezocht wat er is gebeurd en dat die bewoners niet zijn aangehouden. Zij zijn de slachtoffers, de verdachte hoort daar niet te zijn.

De toenmalig staatssecretaris vond het dus geen probleem om geweld te gebruiken zelfs als iemand daar dood door gaat, omdat dit nu eenmaal het risico is van de inbreker. Klopt dit nu en loop je nu dus echt geen risico als je de inbreker flink aanpakt of gelden hier ook ''gewoon'' de regels voor noodweer(exces)?

https://www.omroepbrabant.nl/nieuws/1250070/echtpaar-in-diessen-niet-vervolgd-voor-dood-van-inbreker