Het thema van een literair werk is datgene — een indruk, een gezichtspunt, een levensvisie — wat als grote lijn in het werk naar voren komt. Dat thema kan expliciet worden genoemd, dan is het te vergelijken met een boodschap.
In de moderne literatuur is het thema meestal impliciet. Het kan de lezer pas duidelijk worden als hij het werk actief interpreteert. Van een boodschap is vaak geen sprake. Wel heeft het literaire kunstwerk een "gezicht": het draagt al dan niet bewust een standpunt uit.