(V)echtscheiding

• Mentorles
• Beroepsopleiding

Themabijeenkomst 

(v)echtscheiding

Het einde van een huwelijk

Het huwelijk eindigt volgens art. 1:149 BW onder andere door:

• de dood
• echtscheiding

Wat is de enige reden in Nederland voor een echtscheiding?

1. duurzame ontwrichting
2. mishandeling
3. vreemdgaan
4. niet bij elkaar wonen

art.1:151 BW

Wanneer is een echtscheidingssituatie complex?

....Wanneer de communicatie mét en tussen de ouders op een problematische wijze verloopt en leidt tot een ontwikkelingsbedreiging van het kind.

Aan welke 4 aspecten van een echtscheidings- situatie moet een (jeugd)professional oog voor hebben?

• juridische aspecten;
  
• relationele aspecten;
  
• ouderschapsaspecten;
  
• veiligheidsaspecten.

Juridische aspecten

Als (jeugd)professional is het van belang om zicht te hebben op relevante relevante juridische kaders bij een scheiding. Bij een scheiding hoor je de inhoud van het ouderschapsplan te kennen en te weten hoe het gezag, de zorg en de omgang geregeld zijn. 

Zo nodig is het openbare gezagsregister te raadplegen.

Zo weet je wie van de betrokkenen welke informatie dient te ontvangen en wie bevoegd is besluiten te nemen.

Relationele aspecten 

(Jeugd)professionals doen er goed aan in de omgang met jeugdigen in scheidingssituaties aandacht te schenken aan de relatieproblemen die er tussen de ouders kunnen spelen. 

• Maak ouders ervan bewust hoezeer hun geruzie de ontwikkeling van hun kind negatief beïnvloedt. 
• Begeleidt ouders zelf in hun conflicthantering of verwijs de ouders door naar andere (specialistische) hulpverlening zodat zij hun emoties kunnen verwerken.

Ouderschapsaspecten

Met het uiteenvallen van het gezin en het uit elkaar gaan van ouders, worden beide ouders geconfronteerd met nieuwe rollen. De partnerrelatie verdwijnt, het ouderschap blijft voortbestaan. Ouders moeten na de scheiding hun ouderschap opnieuw organiseren om hun ouderlijke taken te kunnen vervullen. 

Veiligheidsaspecten

In conflictueuze scheidingssituaties is er een veel grotere kans op kindermishandeling en huiselijk geweld. Daarom is het belangrijk om alert te zijn. 

Krijg je signalen van kindermishandeling en/of huiselijk geweld, dan dien je hierover op een niet- veroordelende toon het gesprek met de ouders te durven aangaan, en te weten wanneer ze een hulpverlener moeten inschakelen. Volg eventueel de stappen van De Meldcode!

Wat zijn kenmerken van de periode vóór de feitelijke scheiding?

Wat zijn kenmerken van de periode vóór de feitelijke scheiding? 

• Twijfel: uit elkaar gaan of niet
• Ruzies of een vijandige sfeer tussen ouders
• Conflicten
• Kan sprake zijn van fysiek geweld
• Minder beschikbaar voor de behoefte van het kind: ouders spelen en praten minder met hun kind

Wat zijn de mogelijke gevolgen voor het kind in de periode vóór de feitelijke scheiding?

Wat zijn de mogelijke gevolgen voor het kind in de periode vóór de feitelijke scheiding?

• Kinderen voelen aan dat er iets niet goed zit tussen ouders, zonder dat ze er iets aan kunnen doen
• Schuldig voelen
• Onmachtig voelen
• Ernstige conflicten (verbaal en fysiek geweld) tussen ouders als traumatisch ervaren

Wat zou jij kunnen betekenen in de periode vóór de scheiding?

Wat zou jij kunnen betekenen in de periode vóór de scheiding?

• Je hebt een signalerende functie: school informeert jou, beide ouders komen niet op afspraken, de ene ouder laat zich negatief uit over de andere ouder, VT-melding komt binnen, telefoon wordt vaak niet opgenomen etc.
• Gesprekken met kind, ouders en het netwerk voeren: bespreek met ouders wat de duur van de conflicten zijn en hoe het kind hierbij betrokken wordt: hoelang gaat het niet goed tussen de ouders, waaraan merkt hun kind dat het niet goed gaat tussen, wat willen we ervoor in de plaats zien en wat spreken we erover af.

De periode van de juridische procedure en de feitelijke scheiding

Dit is de periode waarin de ouders besluiten te scheiden en regelingen getroffen moeten worden: wie gaat waar wonen? Wie gaat voor de kinderen zorgen? Alimentatie? Inboedel verdelen. etc.

Wat zijn de gevolgen voor het kind tijdens de juridische procedure en de feitelijke scheiding?

Wat zijn de gevolgen voor het kind tijdens de juridische procedure en de feitelijke scheiding?

• Het kind wordt wel óf niet op de hoogte gebracht van de scheiding en bij wie het kind gaat wonen
• Het kind kan opgelucht of teleurgesteld zijn
• Soms wordt het kind voor een dilemma geplaatst als aan het kind wordt gevraagd bij wie het willen wonen
• Als er meer kinderen zijn in het gezin, kan de uitkomst ook zijn dat de broers/ zussen bij de andere ouder gaat wonen

De periode ná de scheiding 

• De omgangsregeling is misschien gestart, maar misschien ook niet
• Kind(eren) hebben een andere woonplek 
• Wellicht naar een nieuwe school
• De verzorgende ouder moet (weer) meer gaan werken
• Emotionele verwerking van de scheiding

Wat zijn de mogelijke gevolgen voor het kind?

Wat zijn de mogelijke gevolgen voor het kind?  

• Kind moet zich nieuwe regelingen en routine eigen maken
• Emotionele verwerking van de echtscheiding
• Als ouders in deze periode nog strijden, frustreert dat de verwerking en zijn de emotionele gevolgen voor het kind groter
  
• Scheiding heeft een grote impact op de kinderen. Sommige emoties worden pas op latere leeftijd herkend en geuit
  

Wat zou jij kunnen betekenen in de periode ná de scheiding?

Wat zou jij kunnen betekenen in de periode ná de scheiding?

• In de gaten houden hoe het kind zich ontwikkelt in de nieuwe situatie
  
• Hoe worden de regelingen/ beslissingen door de ouder uitgevoerd?
• En hoe is het kind daaronder, wat zijn de gevolgen voor het kind?
  

Korte- en lange termijn gevolgen 

Mogelijke gevolgen op korte termijn

• Emotionele problemen (depressieve gevoelens, stress, loyaliteitsproblemen, gevoelens van angst, identiteitsproblemen en een laag zelfbeeld)
• Gedragsproblemen (agressief gedrag, vormen van delinquentie, vandalisme en riskante gewoonten (roken, blowen, drugs- of alcoholgebruik))
• Problemen in vriendschapsrelaties;
  
• Een zwakkere band met de ouders, vooral met de vaders;
  
• problemen op school, zoals lagere cijfers, concentratieproblemen en spanningen in het contact met andere leerlingen;
  
• lichamelijke problemen (hoofdpijn, buikpijn, slaapproblemen).

Mogelijke gevolgen op lange termijn

• een lager eindniveau van de opleiding
• een lager inkomen
• een groter eigen scheidingsrisico
• een groter risico op depressie inclusief een groter beroep op de hulpverlening
• een zwakker wordende band met de (ouder wordende) ouders

Zorgpunten en sterke punten op kindniveau

Zorgpunten 

• Onzekerheid en verdriet 
• Boosheid 
• Schaamte en ontkenning  
• Parentificatie en loyaliteitsproblemen 
• Regressief gedrag, somberheid en psychosomatische klachten 
• Aanleg, beperkingen  

Sterke punten 

• Aanleg
  
• Steunbronnen
  

Zorgpunten en sterke punten op ouderniveau

Zorgpunten 

• Psychische problemen bij een of beide ouders 
• Licht verstandelijke beperking bij een of beide ouders
• Sociaal economische status 
• Opvoedingskwaliteiten van de verzorgende ouders 

Sterke punten 

• Samenwerkingsrelatie tussen ouders
  
• Financiële situatie
  
• Opvoedingskwaliteiten van de verzorgende ouder

Omgangsregeling of co-ouderschap? 

0

Omgang

Kinderen hebben recht op omgang met beide ouders. Dat is wettelijk zo geregeld, ook al heeft de ouder geen gezag. Het recht op omgang is tweeledig: het is het recht van het kind op omgang met beide ouders, maar ook het recht van beide ouders (met of zonder gezag) op omgang met het kind. 

Omgangsregeling

Afspraken over de omgang worden vastgelegd in een omgangsregeling. Vaak is het mogelijk dat ouders zelf een omgangsregeling opstellen. Als dat niet mogelijk is kan een bemiddelaar/ mediator hulp bieden. Als de ouders er samen niet uitkomen, al dan niet met de hulp van een bemiddelaar, kunnen ze bij de recht een verzoek indienen om een omgangsregeling vast te stellen. Ook kunnen de onderlinge vastgestelde afspraken aan de rechter worden voorgelegd met het verzoek om die afspraken in een officiële omgangsregeling vast te stellen.

Wanneer mogen kinderen zelf kiezen om naar de rechter te stappen m.b.t. een omgangsregeling? Hoe oud moet het kind zijn?

1. Kinderen van 12 jaar of ouder kunnen zelf naar de rechter stappen met een verzoek een omgangsregeling vast te stellen, te wijzigen of te beëindigen.
2. Kinderen van 16 jaar of ouder kunnen zelf naar de rechter stappen met een verzoek een omgangsregeling vast te stellen, te wijzigen of te beëindigen.
3. Kinderen van 12 jaar of ouder kunnen zelf naar de rechter stappen met een verzoek een omgangsregeling vast te stellen.
4. Kinderen van 16 jaar of ouder kunnen zelf naar de rechter stappen met een verzoek een omgangsregeling vast te stellen

Co-ouderschap

Co-ouderschap wordt gekenmerkt door de keuze dat de ouders ook na de echtscheiding samen de zorgplicht voor de kinderen hebben. Dagelijkse zorg en opvoeding worden zoveel mogelijk gedeeld en belangrijke beslissingen over de kinderen worden gezamenlijk genomen. 

Hoe wordt co-ouderschap geregeld na een scheiding?

1. In een ouderschapsplan.
2. In de wet staan regels voor co-ouderschap.
3. Met een ouderschapsplan waarin beschreven staat dat ouders beiden evenveel voor de kinderen zorgen. Dit dienen ouders zelf in bij de rechtbank.
4. Het ouderschapsplan, met het echtscheidingsverzoek naar de rechtbank sturen. Dat gaat via de advocaat of mediator.

Alimentatie bij co-ouderschap

Ouders maken bij co-ouderschap ongeveer evenveel kosten voor de verzorging en de opvoeding van hun kinderen. Wordt men co-ouders omdat ze uit elkaar gaan en verdient een van de ouders minder geld? Dan kan de minst verdienende ouders volgens de wet recht op kinderalimentatie. 

Er is ook iets als partner alimentatie. Daarover meer in het volgende filmpje...

Wie krijgt de kinderbijslag bij co-ouderschap?

1. De Sociale Verzekeringsbank verdeelt de kinderbijslag bij co-ouderschap. Behalve als ouders iets anders afspreken.
2. De Sociale Verzekeringsbank maakt het bedrag over op de opgegeven bankrekeningnummer van één van de ouders. Behalve als ouders iets anders afspreken.
3. Het kind (ongeacht de leeftijd) krijgt de kinderbijslag van de Sociale Verzekeringsbank op zijn/ haar bankrekeningnummer.
4. De Sociale Verzekeringsbank verdeelt de kinderbijslag bij co-ouderschap. Het bedrag wordt overgemaakt naar één van de ouders, die het bedrag verdeeld en weer overmaakt naar de andere ouder.

Wanneer krijgen ouders bij co-ouderschap kindgebonden budget van de Belastingdienst?

1. Beiden vragen voor één (hetzelfde) kind kindgebonden budget aan bij de Belastingdienst.
2. Bij co-ouderschap wordt het kindgebonden budget verdeeld door de Belastingdienst. Tenzij ouders iets anders afspreken.
3. Het kindgebonden budget kan niet verdeeld bij een co-ouderschap. Een van de ouders krijgt het kindgebonden budget.
4. Bij meer dan twee kinderen kunnen beide ouders kindgebonden budget krijgen.

Hoe denk je samen te kunnen werken met ouders die niet meer met elkaar willen samenwerken én hoe houdt je het kind centraal als ouders alle aandacht vragen?

Never Too Old to Hurt From Parents’ Divorce

The end