Les 3, ouderen met psychosociale problemen

• MBO
• Studiejaar 2

Doel van deze les

• Psychosociale problemen signaleren
• Oorzaken van psychosociale problemen kennen
• Coping stijlen herkennen
•  De verpleegkundige rol bij psychosociale problemen
• Het belang van een vertrouwensrelatie 

Psychosociale problemen

• Eenzaamheid
• Zingevingsproblemen
• Eenzaamheid
•  Relatieproblemen
• Angst
• Somberheid
• Problemen met (mantel)zorg

Combinatie problematiek

Psychosociale problemen zijn met elkaar samenhangende problemen, namelijk psychische en sociale problemen. Bij psychische problemen gaat het om gevoelens en gedachten van de zorgvrager.

Bij sociale problemen gaat het om problemen in relatie tot anderen, zoals partner, zorgverlener, kinderen of instanties.

Oorzaken 

In de zorgverlening gaan we uit van een holistisch mensbeeld. Dit betekent dat lichaam, geest en omgeving onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Als er iets aan de hand is met het ene aspect heeft dat gevolgen voor de andere aspecten.  Het verstoort het evenwicht tussen lichaam, geest en omgeving. 

leeftijdsspecifieke factoren

• Co morbide somatische klachten (één of meer chronische aandoeningen),
• cognitieve problemen, 
• leefstijl, 
• levensfase problematiek, 
• persoonlijkheidsstructuur en coping.

Veerkracht

Veerkracht is het vermogen om je aan te passen aan stress en tegenslag in je leven en daar misschien zelfs sterker uit te komen.

Wat beïnvloedt
veerkracht bij ouderen?

Welke psychosociale problemen
kunnen ontstaan bij een opname
in een verpleeghuis?

Beschermende factoren
psychosociale problemen

Signalen psychosociale
problemen

Waar te vinden

De observatielijst voor psychosociale problematiek bij ouderen vind je op de website van V&VN.

In Nederland zijn er daarnaast tientallen andere risicosignaleringslijsten in omloop. Zorg voor Beter ontwikkelde de Verkorte Checklist Veilige Zorg .

Hiermee kun je eenvoudig gezondheidsrisico's signaleren. In deze checklist vind je onder andere een vragenlijst waarmee je een verhoogd risico op depressie of eenzaamheid kunt vaststellen

Valkuil

Soms denk je al snel dat somberheid of eenzaamheid 'nu eenmaal bij het ouder worden hoort'.  Hiermee mis je de mogelijkheid om samen met je zorgvrager het probleem te analyseren en te zoeken naar oplossingen.

Coping

Bij veranderingen in het leven van mensen zijn er twee soorten copingstijlen te herkennen: de emotiegerichte copingstijl en de probleemgerichte copingstijl. Deze staan in het schema ‘Copingstijlen’ aangegeven.

Combinatie

Mensen gebruiken niet één stijl, maar juist een combinatie van emotiegerichte copingstijlen en probleemgerichte copingstijlen.

Mensen gebruiken naarmate ze ouder worden, voornamelijk emotiegerichte copingstijlen.

Niet alle copingstijlen zijn effectief. Soms maken ze de situatie alleen maar erger.

Vertrouwensrelatie

• Waarom is een vertrouwensrelatie bij het signaleren en bespreekbaar maken van psychosociale problemen belangrijk?
• Kan een signaleringslijst de vertrouwensrelatie vervangen?
• Wat versta jij onder een vertrouwensrelatie?
• Hoe bouw jij deze op?
• Hoe bouw jij deze af? 

Praktijksituatie

Ga eens met elkaar in gesprek. Herken je een cliënt met waarbij je psychosociale problemen signaleerde? Welke coping stijl nam je waar? Hoe bouwde jij een vertrouwensrelatie op? Welke stappen ondernam je samen met de cliënt en wat was het effect?