3F Gezegdes en Spreekwoorden

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

uitdrukkingen - MCP1

Welke spreekwoorden of gezegdes kennen jullie al?

Waarom gebruiken we eigenlijk uitdrukkingen?

We gebruiken spreekwoorden en gezegden (uitdrukkingen) om iets duidelijk te maken, in een soort woordgrapje. 

Bijvoorbeeld: met de deur in huis vallen, een nieuwsgierig aagje, na regen komt zonneschijn

Het taalgebruik is niet letterlijk, maar figuurlijk bedoeld. 

Letterlijk of figuurlijk?
Hij sloeg de overvaller op zijn hoofd

1. Letterlijk
2. Figuurlijk

Letterlijk of figuurlijk?
Ik stond met mijn mond vol tanden

1. Letterlijk
2. Figuurlijk

Letterlijk of figuurlijk?
Hij viel met de deur in huis.

1. Letterlijk
2. Figuurlijk

Ik heb er een hard hoofd in dat ik volgend jaar mijn examen ga halen.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Ik heb een zere keel.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Helaas kwam er geen kip naar de gratis tennisles.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Wat is het verschil tussen letterlijk en figuurlijk taalgebruik?

1. Letters staan in het alfabet en figuren niet.
2. Figuurlijk is dat het precies zo bedoeld is als er staat. Letterlijk is anders bedoeld.
3. Letterlijk is dat het precies zo bedoeld is, als het er staat. Figuurlijk is anders bedoeld.
4. Er zit geen verschil tussen letterlijk en figuurlijk. Je mag kiezen wat je gebruikt.

Videofragment

De uitdrukkingen van vorige week worden in het volgende fragment allemaal verkeerd gebruikt. Welke herken je?

Groepsopdracht (20 minuten)

Jullie worden in 5 groepjes van 3 gedeeld

Ieder groepje krijgt 4 uitdrukkingen

Zoek ieder de betekenis van 1 uitdrukking en schrijf die op

Presenteer de drie uitdrukkingen + de betekenissen aan de klas. Maak 3 powerpoint slides en voeg beeld toe

Schrijf nu zelf een zin op met figuurlijk taalgebruik

De betekenis van uitdrukkingen

Welke spreekwoorden en gezegden herkende je?

 Spreekwoord, gezegde en uitdrukking

Spreekwoord: onveranderlijk, je gebruikt altijd dezelfde woorden in dezelfde volgorde. Spreekwoord is een mededeling, geen vraag. Vaak is het een algemene levenswijsheid. 

 Voorbeelden: Na regen komt zonneschijn, Oost, West, thuis best.

Iemand iets wijs maken

Als je een cadeau krijgt, moet je er niet te kritisch over zijn. 

Als je het niet probeert, gaat het sowieso niet gebeuren.

Op het laatste moment

Iemand iets op de mouw spelden

Je moet een gegeven paard niet in de bek kijken

Niet geschoten is altijd mis

Op de valreep

Spreekwoord, gezegde, uitdrukking

Uitdrukking: het overkoepelende begrip voor alle vaste verbindingen met een figuurlijke betekenis

Spreekwoord, gezegde en uitdrukking

Gezegde: ook onveranderlijk. Het is een vaste uitdrukking waarin de woorden een figuurlijke betekenis hebben. Een gezegde bevat geen werkwoord en vormt geen volledige zin. 

Voorbeelden: met hart en ziel, een open deur, een vrolijke frans

De aap komt uit de mouw

Letterlijk: er komt een aapje uit een mouw gekropen.

Figuurlijk: het wordt duidelijk hoe iets zit.