1.1 Rivieren: kenmerken

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

1.1 Rivieren: kenmerken

H1 Wateroverlast
Domein E: Leefomgeving

VWO 4

Leerdoelen

• Ik kan de kenmerken van de stroomgebieden van Rijn en Maas beschrijven.
• Ik kan uitleggen op welke manier klimaatverandering en menselijk ingrijpen de waterafvoer van Rijn en Maas beïnvloeden.
• Ik kan een verband leggen tussen overstromingsgevaar en de manier waarop het Nederlandse rivierengebied is ingericht.
• Ik kan beschrijven hoe in het IJsselmeergebied en de Zuidwestelijke Delta overstromingen en wateroverlast kunnen ontstaan.

Welk begrip hoort bij de volgende omschrijving?

"hierbinnen wordt al het regen- en smeltwater door één hoofdrivier afgevoerd naar zee"

1. Waterafvoer
2. Stroomgebied
3. Waterscheiding
4. Stroomstelsel

Uit welke drie onderdelen bestaat een lengteprofiel van een rivier?

Welke drie soorten rivieren zijn er?

De loop van een rivier

• Hoofdrivieren + zijrivieren = stroomstelsel
• Gebied waarin een hoofdrivier al het water naar zee afvoert = stroomgebied
• Scheiding tussen twee stroomgebieden = waterscheiding

Lengteprofiel

1. Bovenloop
   (veel reliëf -> hoge stroomsnelheid -> veel erosie).
2. Middenloop
   ( minder reliëf -> langzamere stroomsnelheid -> bredere rivier)
3. Benedenloop 
   ( bijna geen reliëf -> lage stroomsnelheid -> meanderen -> veel sedimentatie).

Verval & Verhang

• Verval = hoogteverschil tussen twee plekken langs een rivier.
• Verhang = het verval per km.

• Welk verband kun je ontdekken tussen verval en stroomsnelheid?

Debiet & Regiem

• De waterafvoer verschilt per rivier en is niet het hele jaar door hetzelfde.
• Verschillen in de waterafvoer per jaar = regiem.
• De hoeveelheid water op een bepaalt punt per seconde = debiet.

Vertragingstijd

Rivieren en klimaatverandering

Klimaatverandering zorgt voor:

• Meer neerslag in een onregelmatig neerslagregiem.
• Groter neerslagtekort in de zomer.
• Smelten van gletsjers.
• Zeespiegelstijging.

• Welke invloed heeft dit op het regiem en debiet van rivieren?

Aan de slag!

Maak de opdrachten 1, 2, 3, 4 en 6 van paragraaf 1.1.

Wat is het verband tussen de manier hoe wij in NL ons rivierengebied hebben ingericht en overstromingsgevaar?