Tot slot, maar niet onbelangrijk
De historicus Barrington Moore schreef in 2000 dat door de hele geschiedenis heen bepaalde groepen een ‘morele zuiverheid’ nastreven ten koste van andere groepen. Dat streven leidt desnoods tot uitroeiing van andere groepen, in Bosnië of Rwanda of Congo:
‘Niet lang geleden, zeg kort na het einde van de Tweede Wereldoorlog, leek het alsof de strijd tegen de meest venijnige vormen van onredelijkheid en intolerantie voor bij was.
We konden ons nu eindelijk richten, zo werd beweerd, op de strijd tegen onwetendheid, ziekte en honger. Een halve eeuw later, met de terugkeer van alle oude boze geesten van onverdraagzaamheid en de schepping van nieuwe verschrikkingen, lijkt dat de grote illusie van de twintigste eeuw.’
Kortom: Tolerantie is van levensbelang. Het vraagt een actieve en zelfbewuste houding.