Les 5 Fake news en Deepfake

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 2

Digitaal Burgerschap

Fake news en 

Deep Fake

Leerdoelen: 

Aan het einde van de les: 

- weet je welke vormen van nepnieuws er zijn

- weet je hoe je nepnieuws herkent

- weet je hoe deepfake werkt

Waarom is dit belangrijk? Zelfredzaam zijn en kunnen functioneren in een digitale wereld. 

Het onderwerp Fake news en complottheorieën maakt onderdeel uit van Digitaal Burgerschap:

"Hoe blijf ik menselijk in een Digitale wereld"

Past daarmee in het rijtje: online identiteit, AI en algoritmes, digitale vaardigheden ("doe je digiding").

Volgende week: Cybercrime

Ik weet wat ik moet doen om burgerschap af te ronden en dat gaat me lukken?

😒🙁😐🙂😃

Welke gevolgen heeft het verspreiden van nep nieuws voor de samenleving?

- Misinformatie: als een journalist per ongeluk schrijft dat sprake is van 21 doden, terwijl dat er feitelijk 12 zijn,

dan is dat misinformatie. De informatie klopt niet, maar de journalist probeerde niet bewust te misleiden.

Misinformatie is geen nepnieuws.

- Desinformatie: nepnieuwsberichten zijn nieuwsberichten die bewust en aantoonbaar onwaar zijn én de lezer

kunnen misleiden. Omdat deze berichten willen misleiden is het belangrijk deze te herkennen

Fake news = nepnieuws

- Informatie die bewust misleidend of onjuist, verpakt als nieuwsbericht.

Redenen voor nepnieuws; 

* grappig zijn (De Speld/ Lucky TV) 

* aandacht krijgen

* meningen te beïnvloeden, bijvoorbeeld tijdens verkiezingen of om draagvlak te krijgen

* om geld te verdienen (hoe meer clicks hoe meer geld er verdiend wordt)

Fake news

Het bestaat duizenden jaren, maar wordt sneller verspreid dan vroegen. Het wordt onder andere verspreid op de sociale media

Gevolgen: 

- je weet niet meer wie je kan geloven en

- je kan dingen geloven die niet kloppen waardoor het lastiger is

om een mening te vormen.

Opdracht 6: Portfolio: 

Schrijf het antwoord op in je portfolio. 

Laat de studenten ontdekken wat voor een nieuwsbron ninefornews is. Wanneer je via Google zoekt naar

ninefornews, kom je meerdere bronnen tegen die zeggen dat zij nepnieuws verspreiden.

Het klopt dat 18 september 2022 de koudste ooit was, maar niet dat de klimaatmaatregelen werken. Er is wel

opwarming, maar tegelijkertijd zijn de extremen ook erger, dus zijn er ook koudere dagen. Als je kijkt naar het

gemiddelde van een heel jaar, stijgt de temperatuur alsnog.

Informatie voor de docent:

ANALYSEER DE BRON

Skill: Zweven

Bekijk wie het bericht deelt door simpelweg met je muis over de foto van de bron te zweven (desktop) of op de foto te klikken

(telefoon). Stel jezelf hierbij twee vragen:

1 Is deze bron wie/wat ik verwachtte?

2 Is deze bron betrouwbaar genoeg om het bericht te delen zonder verdere controle?

Caulfield benadrukt dat het het best is ALTIJD even te bekijken wie een bericht heeft geplaatst voor het te delen, ook als je

geen nepnieuws vermoedt.

ZOEK DE ORIGINELE CONTEXT

Skill: Controleer de datum

Context is belangrijk bij het verifiëren van berichten. De datum waarop het artikel is gepubliceerd is een centraal onderdeel

van die context: als het bericht niet recent is, kan de informatie verouderd zijn. Kun je de publicatiedatum niet vinden, deel

het bericht dan liever niet.

Skill: Klik door en vind

Caulfield noemt een van de meest voorkomende en gevaarlijke concepten bij het verspreiden van mis- en

desinformatie: false framing. Dit zijn berichten die zo zijn samengevat, dat de implicaties en conclusie totaal anders zijn dan in

de originele, vaak degelijke bron.

Klik daarom altijd door naar het artikel dat iemand heeft gedeeld in zijn socialmedia-bericht en zoek op de artikelpagina naar

relevante woorden. Vind je deze in een context die overeenkomt met die uit het bericht van de deler? Dan is er wellicht niets

aan de hand. Vind je de zoektermen niet, lees dan het hele bericht ter controle.

ZOEK BETERE BERICHTGEVING

Skill: Nieuws zoeken en vergelijken

Vertrouw je de bron van een bericht niet? Zoek het onderwerp met eventueel een paar steekwoorden op in een zoekmachine

(bijvoorbeeld Google) en onderzoek of andere nieuwsmedia hetzelfde melden. Volgens Caulfield is vaak een betrouwbaarder

bron beschikbaar die het bericht ook deelt. Dat kunnen twee soorten bronnen zijn: betere bronnen (bijvoorbeeld van erkende

nieuwsmedia als de NOS of het NRC) of zelfs de originele bron.

Kies er in dat geval voor om de betere of originele bron op sociale media te delen in plaats van het initiële bericht. Af en toe

vind je zelfs een compleet factcheckbericht over het onderwerp, vooral als het een controversiële en/of dubieuze bewering

bevat.

 1 Is de titel neutraal?

 2 Wie is de auteur?

 3 Wat is de datum?

 4 Wie publiceerde het nieuws?

 5 Wat zijn de bronnen?

 

 6 Kloppen de links?

 7 Welke reden had de auteur?

 8 Wat zijn de vooroordelen?

 9 Hoe is de info voorgesteld?

 10 Is er beeldmateriaal? 

TIP: lees verder dan de titel

TIP: zoek online naar de auteur

TIP: Controleer! Oud nieuws? 

TIP: Lees over de bron en bekijk andere bronnen. 

TIP: Kloppen de links? Bezoek website

TIP: Reclame, mening, grap?

TIP: Praat er met anderen over

TIP: Schrijffouten, bewerkt?, !!!!!, etc 

TIP: Is het beeldmateriaal bewerkt? Google images - Check!

10 vuistregels om nep nieuws te herkennen: 

Nepnieuws actief opsporen en verbieden of Vrijheid van meningsuiting?

opsporen en verbieden

vrijheid van meningsuiting

Stel nepnieuws wordt verboden. Wie bepaalt wat nep nieuws is?

1. Overheid
2. Bedrijven
3. Burgers onderling
4. Computer

Opdracht 7: Portfolio: 

Motiveer in jouw portfolio jouw antwoorden bij de stelling:

1 Wat vind jij nepnieuws verbieden? Of moet ten alle tijde de vrijheid van meningsuiting worden verdedigd? Waarom vind je dat? Leg uit! 

2. Waarom is nepnieuws een probleem en hoe zou jij dit probleem oplossen (houd rekening met je antwoord bij vraag 1). 

Gebruik tenminste 100 (eigen) woorden! 

Onderzoek wat anderen van dit probleem vinden en motiveer 

je eigen antwoord.  

Waar denk je aan bij het woord deepfake?

Ga naar 

Ga naar: Wat is deepfake? 

Doorloop de slides met uitleg over Deepfake en bewegende beelden.

https://npokennis.nl/story/77/wat-is-deepfake 

Stelling: Deepfake video's moeten verboden worden!

Ja!

Nee

Klaar met de opdrachten? 

Lever je portfolio in via Canvas! 

Schema Zelf werken!

Wat moet je doen?	Opdrachten 6 en 7 afmaken en in je portfolio opnemen
Hoe moet je het doen?	Thuis, als je nog niet klaar bent
Hoeveel tijd heb je ervoor?	Tot volgende week.
Uitkomst?	Je portfolio is up to date
Hulp vragen aan?	Docent, via teams

Zelf werken: 

Leerdoelen: 

Leerdoelen behaald?

 

- weet je welke vormen van nepnieuws er zijn

- weet je hoe je nepnieuws herkent

- weet je hoe deepfake werkt

 

Hoe vonden jullie de les? Wat geleerd? Voldoende inspirerend?

😒🙁😐🙂😃

Tot de volgende keer! 

Dan hebben we het over: 

Cybercrime

Als je de opdrachten nog niet af heb! Maak ze thuis en lever ze voor de volgende les in!