Les 3: Jazz als kunstvorm

Les 4: Jazz als kunstvorm
Jazz als kunstvorm
Atheneum Leerjaar 5

Iris Smit
i.smit@rsg-enkhuizen.nl
Leerstof: H9.1, blz 204+205
1 / 25
volgende
Slide 1: Tekstslide
KunstMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5

In deze les zitten 25 slides, met interactieve quiz, tekstslides en 12 videos.

time-iconLesduur is: 60 min

Onderdelen in deze les

Les 4: Jazz als kunstvorm
Jazz als kunstvorm
Atheneum Leerjaar 5

Iris Smit
i.smit@rsg-enkhuizen.nl
Leerstof: H9.1, blz 204+205

Slide 1 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

1945 Oprichting verenigde naties
1945-1989 Koude oorlog
1952 Oprichting voorloper Europese Unie
1954-1968 Civil Rights Movement (USA)
1955-1975 Vietnamoorlogg
1961 Bouw Berlijnse muur
1968 Studentenopstand in Parijs
1969 Eerste mens op de maan
1977 Eerste personal computer (PC)
1989 Val Berlijnse muur

Algemene geschiedenis

Slide 2 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 3 - Video

Belangrijk om erbij te vertellen: 

Hoewel de zwarte gemeenschap dus de grondlegger is van de Jazz, was de eerste opname van een witte band: de Dixieland jazzband. 

Opname apparatuur was alleen beschikbaar voor de witte bevolking, dus het grootste gedeelte van de opnamen van jazz van bijvoorbeeld Louis Armstrong, is veel later opgenomen dan het geschreven is!
Swing!
  • Jaren 30: Jazzbands groter !
  • Soms wel twintig muzikanten.
  • Deze orkesten ontwikkelen een nieuwe stijl in Jazz: Swing.
  • Achste noten afwisselend lang-kort gespeeld
    Zie het volgende filmpje voor voorbeeld --> 

Slide 4 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 5 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Duke Ellington
  • Grote orkesten --> behoefte aan geschreven muziek
  • Ellington was een meester in het arrangeren voor een orkest
  • Experiment met akkoordenschema's
  • Vernieuwende klankkleur
  • Uitgeschreven passages afgewisseld met solo's.
  • Leidt orkest vanachter piano

Slide 6 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 7 - Video

Dit nummer, gemaakt in 1931, is van Duke Ellington. 


Slide 8 - Video

In dit filmpje is te zien dat Ellington zijn orkest leidt vanachter zijn piano. Mocht je meer willen zien van een concert van Ellington, kijk dan verder dan er in de les is getoond!
Dixieland / New orleans Jazz

Chicago Jazz


Swing band
Dixieland: overwegend gespeeld door witte mensen.
New Orleans: overwegend gespeeld door Afro-Amerikaanse mensen.

Ritmesectie bestaat vooral uit banjo en tuba. 
Collectieve improvisaties

Dixieland is iets 'lichter' en 'makkelijker'

- (Overwegend) Afro-Amerikaanse bezetting
-In de ritmesectie spelen de gitaar en contrabas een rol
- Solo-improvisaties (waarvan de scat onderdeel is als invulling van een improvisaties van de zanger)
 
- Gespeeld door grote orkesten.
- Dansbare muziek (stuwend ritme door achtste noten die afwisselend lang en kort gespeeld worden --> syncope) 
- Instrumenten verdeeld in groepen (bijvoorbeeld blazerssectie, ritmesectie).
- Orkestleider speelt en dirigeert.

Slide 9 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

BEBOP!
No more swing!
Swing-jazz is ontzettend populair, maar wordt uiteindelijk te groot om fatsoenlijk voort te bestaan. Daarnaast is er vanuit de zwarte gemeenschap behoefte om hun cultuur en de jazz te herdefiniëren. Door gedurfde experimenten ontstaat zo het genre Bebop.
Lange geïmproviseerde solo's
Geïnspireerd op bekende swingnummers
Hoger tempo* en complexere akkoordenwisselingen
Waar het tempo hoger lijkt, is de muziek eigenlijk langzamer geworden. Doordat er ruimte gecreëert wordt in de muziek, kunnen snelle en complexe solo's tussendoor worden gespeeld. 
Status verandert van massaal naar niche
Door de complexiteit wordt deze jazz minder geschikt voor een massaal publiek. Al snel krijgt Bebop de status van 'kunstmuziek'. 
Andere bezetting
De bezetting van Bebop is een stuk compacter dan de swingbands. De bezetting bestaat vaak uit piano, contrabas en drums. 
BEBOP!

Slide 10 - Tekstslide

Genres that grow too big eventually will fall. This was no different with Swing. Not only became it difficult to maintain such large, expensive orchestras, but more and more white people were copying the music. Though Jazz had always been less racially restricted than Blues, a number of black Jazz musicians felt a need to redefine black Jazz culture with a new, radical genre: Bebop. Their dissatisfaction is reflected in Bebop’s trademarks: frantic, chaotic and aggressive.
Bebop (or simply “Bop”) is one of the most revolutionary types of Jazz (and music). Why? Because it makes the music faster by making it slower. How? By stretching (thus slowing down) the tempo, a lot of silent gaps opened up between the beats. This free space could be filled in freely (improvised) with drum rolls, rhythmic breaks and superfast, harmonic melodies, usually in vibrato. Musicians also regularly imitate trumpet solos with their voice, leading to a new, fast singing technique called “scatting”. The word “bebop” itself comes from scatting, as it is as an often used onomatopoeia. The difference between Jazz from the past was so huge, that people eventually coined the term “Modern Jazz”, which later also included other experimental genres such as Hard Bop and Free Jazz.
Many wannabe Bebop musicians went downhill because they wrongly believed that heroin, which was very cheap during the forties, was an inherent part of Jazz culture. Their personal but also social problems (racism) illustrate the dark side of Bebop. This was no happy music, but the psychotic screams of struggling musicians, who didn’t care whether you loved or hated their music.
Around 1982, Bebop experiences a strong revival known as Neobop (or sometimes called Neo-Con (= conservative) Jazz). A lot of young Jazz scholars were not interested in the new possibilities of Fusion, and chose to concentrate on the old school (with influences from Free and Modal Jazz): straight, acoustic Jazz but rich and vibrant. A type of Jazz where they could show off their technical skills that would otherwise have been masked by the eclecticism of Fusion.

Slide 11 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Kijk/luister
opdracht:
Vergelijk de 
Swingjazz met 
Bebop
Tempo
Let op het tempo van beide fragmenten.
Dynamiek
Is er een verschil in dynamiek?
Harmonie
Is er een verschil in harmonie? Is er een meer dissonant dan de ander?

Slide 12 - Tekstslide

Genres that grow too big eventually will fall. This was no different with Swing. Not only became it difficult to maintain such large, expensive orchestras, but more and more white people were copying the music. Though Jazz had always been less racially restricted than Blues, a number of black Jazz musicians felt a need to redefine black Jazz culture with a new, radical genre: Bebop. Their dissatisfaction is reflected in Bebop’s trademarks: frantic, chaotic and aggressive.
Bebop (or simply “Bop”) is one of the most revolutionary types of Jazz (and music). Why? Because it makes the music faster by making it slower. How? By stretching (thus slowing down) the tempo, a lot of silent gaps opened up between the beats. This free space could be filled in freely (improvised) with drum rolls, rhythmic breaks and superfast, harmonic melodies, usually in vibrato. Musicians also regularly imitate trumpet solos with their voice, leading to a new, fast singing technique called “scatting”. The word “bebop” itself comes from scatting, as it is as an often used onomatopoeia. The difference between Jazz from the past was so huge, that people eventually coined the term “Modern Jazz”, which later also included other experimental genres such as Hard Bop and Free Jazz.
Many wannabe Bebop musicians went downhill because they wrongly believed that heroin, which was very cheap during the forties, was an inherent part of Jazz culture. Their personal but also social problems (racism) illustrate the dark side of Bebop. This was no happy music, but the psychotic screams of struggling musicians, who didn’t care whether you loved or hated their music.
Around 1982, Bebop experiences a strong revival known as Neobop (or sometimes called Neo-Con (= conservative) Jazz). A lot of young Jazz scholars were not interested in the new possibilities of Fusion, and chose to concentrate on the old school (with influences from Free and Modal Jazz): straight, acoustic Jazz but rich and vibrant. A type of Jazz where they could show off their technical skills that would otherwise have been masked by the eclecticism of Fusion.

Slide 13 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Slide 14 - Video

Deze slide heeft geen instructies

COOL JAZZ
Iets langzamer en 'cooler' mag wel
Na de Bebop ontstaat een rustigere en meer 'laid-back' vorm van jazz: de cool jazz.
Langzamer dan bebop
Eenvoudigere akkoorden
Ondanks de eenvoudigheid van de akkoorden en de solo's, zijn ze technisch zeer hoogstaand.
COOL JAZZ

Slide 15 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 16 - Video

Deze slide heeft geen instructies

FREE JAZZ
Complete bevrijding
Ornette Coleman breekt door zijn album Free Jazz (1960) volledig met harmonieën en vaste akkoordopvolgingen. Het is een collectieve improvisatie van muzikanten waarin volledige vrijheid geldt. 
In welke vormgevingsaspecten van de muziek hoor je terug dat Coleman streeft naar volledige vrijheid in de Jazz?

Slide 17 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 18 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Slide 19 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Abstract expressionisme
Schilderen van binnenuit
Na de horror van WOII vindt Pollock dat kunstenaars meer nodig hebben dan het schilderen van wat zichtbaar is. Hij pleit voor het maken van kunst vanuit jezelf.

Slide 20 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Abstract expressionisme
Mark Rothko
Wil zijn publiek het schilderij inzuigen en gebruikt hiervoor talloze lagen transparante kleurvlakken. Het is typisch Amerikaans door de grootsheid en meeslependheid.

Slide 21 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Vraag:
Benoem een overeenkomst tussen de Romantiek (schilderkunst) en de werken van Mark Rothko.

Let op: hier heb je theoretische kennis voor nodig.

Slide 22 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 23 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Slide 24 - Video

Deze slide heeft geen instructies

In welke aspecten komen Free jazz en het werk van Pollock overeen met elkaar?

Slide 25 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies