Rechtsstaat & Parl. democratie

• Geschiedenis
• Voortgezet speciaal onderwijs

4.1 Het politiek compromis van 1917 (Pacificatie)

Veranderingen;

1. Van districtenstelsel naar evenredige vertegenwoordiging*

2. Algemeen kiesrecht*

3. Einde van de schoolstrijd

* = --> verandering kandidaatstelling

*= --> nl democratische rechtsstaat (v.a. 23 jaar)

--> Cornelis de Gelder

4.2 Gevolgen compromis van 1917 (pacificatie):

1. Confessionele partijen vormen grootste blok in NL

2. Confessionele partijen benadrukken eigen koers --> verzuiling

3. Reactie Troelstra --> misrekening.

Wilde monarchie afschaffen en revolutie invoeren.

4.3 Bedreigde democratie

Gevolgen van Beurskrach (1929)

- NL kon producten niet meer kwijt op de markt (export lag op zijn gat)

- Werkloosheid stijgt enorm

- Kabinet kiest voor bezuinigingsbeleid

- Opkomst NSB --> anti democratische standpunten

waarom hadden extremistische partijen in Nederland weinig succes?

De vooroorlogse kabinetten: Colijn

' Gaat u maar rustig slapen'

4.4 De Duitse bezetting

- Duitsland valt NL binnen. Koningin vertrekt tegen haar zin naar Engeland.

- NL wort Nationaal-Socialistisch onder leiding van Seys-Inquart

Politieke gevolgen bezetting:

- Juli 1941 --> Verbod op politieke partijen

- Einde va de rechtsstaat (oppakken van joden e.a)

- Parlement op non-actief

4.5 Partijvorming na de Tweede Wereldoorlog

Het genootschap van Sint-Michielsgestel

Einde van de verzuiling?

De Nationale Volksbeweging

- Kenmerkend voor NL na WO II is de opbouw van de verzorgingsstaat --> snel economisch herstel --> groei van tegenstellingen tussen partijen betreft invloed overheid --> einde samenwerking 'Rooms-Roden'.

NL na wereldoorlog II

5.1 Jaren zestig de samenleving verandert

- Welvaart stijgt

- Ontwikkelingen als ontzuiling en ontkerkelijking

Televisie --> verzuiling

- Ontstaan 'zwevende kiezer' 

D'66 = voorbeeld voor deze periode. Een poging om de politiek dichter bij de burgers te brengen.

- Medezeggenschapsraden

- Ondernemersraden

5.2 Polarisatie en democratisering

Kenmerkend voor periode:

Nacht van Schmelzer (1966) --> polarisatie in politiek

Oprichting van CDA = antwoord op deconfessionalisering

Partijen veranderen en bundelen krachten (Groen Links, Christen Unie)

5.3 Consensus politiek

Wat is consensus politiek?

Voorbeeld zijn kabinetten van Lubbers en Kok (jaren 80 en jaren 90 'de Paarse Coalities)

5.4 De monarchie

'Schavuit van Oranje' 

Monarchie bleek kwetsbaar maar volhardend.

Belangrijkste verandering sinds 2012: de rol van de Koning bij de kabinetsformatie.

5.5 Europese Eenwording

Europese Wetten staan boven Nationale wetten

Eerst E.E.G. (Europese Economische Gemeenschap) 1957

later EU (Europese Unie 1991), nu ook intensieve politieke samenwerking.

Beginsel van subsidiariteit!

5.6 Rechtsstaat na 1950

In de periode van na 1950 kan je spreken van een sociale rechtsstaat waar NL eerst nog klassieke rechtsstaat was.

Overheidstaken:

- Zorgen voor werkgelegenheid

- Bestaanszekerheid

- Spreiding welvaart

- Schoon milieu

* Recht op betoging uit 1983 --> Johnson Molenaar

5.7 Tweede feministische golf

Vrouwen hadden ondanks kiesrecht nog steeds een achtergestelde positie in de samenleving

Opnieuw strijd voor gelijkheid:

- Stijging opleidingsniveau