Max Havelaar

• Wereldoriëntatie
• Lezen
• +2
• Basisschool
• Groep 7,8

Introductie

In de negentiende eeuw heet Indonesië nog Nederlands-Indië. Het land is een kolonie van Nederland. Multatuli woont er, en ziet hoe de Nederlanders zich misdragen. Hij schrijft er een boek over: Max Havelaar. Waarom wordt dat wereldberoemd?

Max Havelaar

Wat weet jij al over Nederlands-Indië?

Het boek Max Havelaar speelt zich af in Nederlands-Indië. Inmiddels heet dit land Indonesië.

Maak een woordveld met dingen die jij al weet over dit land.

Wisten jullie al veel over Nederlands-Indië? In dit filmpje leer je meer over dit land.

Vragenmuur & Weetmuur

Wat zou je willen weten over Max Havelaar? Schrijf jouw vragen op en plak ze op de vragenmuur!

Wereldoriëntatie

Na deze les:

• weet ik door wie het boek Max Havelaar geschreven is en waarom.
  
• kan ik iets vertellen over de situatie in de kolonie Nederlands-Indië.
  
• weet ik wat Multatuli met zijn boek bereikt heeft.
  
• weet ik wat het Max Havelaar keurmerk inhoudt.

Dit ga je leren

Woordenschat

Na deze les:

• begrijp ik de belangrijke woorden die met Max Havelaar maken hebben.

Taal

Na deze les :

• kan ik een verslag schrijven over een dag in Nederlands-Indië in de tijd van Multatuli.

Lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen.

Over welke tijd hebben we het?

De tijd van burgers en stoommachines: 

1800 tot 1900

_{Verdiepende tekst}

Arceer de woorden die je nog niet goed begrijpt. Arceer in ieder geval: 

• de kolonie
• misdragen
• de regering
• wreed
• het ontslag
• de schuilnaam
• invloed
• wereldberoemd
• het keurmerk

_Woordenschat

Nederlands-Indië

de kolonie

Land dat door een ander land veroverd en bestuurd wordt.

Indonesië was een kolonie van Nederland.

de regering

Het bestuur van een land.

De regering bepaalt de wetten.

de invloed

Effect op iets.

De Nederlanders hadden veel invloed in Nederlands-Indië.

misdragen

Zich slecht gedragen.

De Nederlanders hebben zich in Nederlands-Indië misdragen.

Woordenschat

Bespreek de moeilijke woorden met uw leerlingen.

_Woordenschat

eten

het ontbijt

de lunch

het diner

Ga met behulp van de hulpkaart op zoek naar de betekenis van de woorden die jij hebt gearceerd. 

Weet je de betekenis nog niet? Schrijf de betekenis voor jezelf op. Horen er woorden bij elkaar? Maak dan een woordparaplu, -kast of -trap.

groot

klein

muis

olifant

Hulpkaart

woordparaplu

woordtrap

woordkast

Woordenschat

Bespreek de belangrijke woorden met uw leerlingen. De hulpkaart kan helpen om achter de betekenis van de woorden te komen. In hun logboek noteren de leerlingen de betekenis van de woorden die ze nog niet kenden.

Heb jij het goed begrepen?
Test je kennis!

In welk jaar werd het boek Max Havelaar geschreven?

Slepen maar!

1910

1980

1810

1860

Is de uitspraak van Scoop waar of niet waar?

Sleep het vinkje of het kruisje naar Scoop!

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Eduard Douwes Dekker en Multatuli zijn dezelfde persoon.

.

Noem drie dingen die de Indische boeren moesten verbouwen van de Nederlanders.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

..
.

Heb jij het goed begrepen? 

Test je kennis!

Hoe kon het dat een klein groepje Nederlanders miljoenen mensen in Nederlands-Indië onder de duim kon houden? Twee antwoorden zijn goed.

1. De Nederlanders kochten de dorpsleiders om.
2. De mensen in Nederlands-Indië waren blij met de Nederlanders.
3. De Nederlanders hielpen de mensen met het verbouwen van eten.
4. De Nederlanders waren hardhandig en gebruikten geweld als mensen in opstand kwamen.

.

Wat schrijft Multatuli in zijn boek over de situatie in Nederlands-Indië?

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Heb jij het goed begrepen?
Test je kennis!

Welke zinnen over Multatuli zijn WAAR?

Slepen maar!

Multatuli is van jongs af aan boos op de Nederlandse regering.

De ouders van Multatuli zijn Indische boeren die hard moeten werken.

Multatuli schrijf over wat hij zelf heeft meegemaakt.

Multatuli schreef zijn boek in slechts vier weken tijd.

Is de uitspraak van Scoop waar of niet waar?

Sleep het vinkje of kruisje naar Scoop!

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

De Nederlandse bazen in Indië vonden dat Multatuli teveel kritiek had.

.

Het boek Max Havelaar had veel invloed in de wereld.

Noem drie dingen die dankzij dit boek werden aangepast.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

..
.

Heb jij het goed begrepen? 

Test je kennis!

Wat is het Max Havelaar-keurmerk?

1. Een label voor gezonde producten.
2. Een label voor producten uit Nederlands-Indië.
3. Een keurmerk voor producten die Multatuli goed heeft gekeurd.
4. Een keurmerk voor producten van boeren die een eerlijke prijs krijgen voor hun product.

.

Stel, je ouders vragen aan jou wie Multatuli was. Noem drie punten die je op dat moment zou vertellen.

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

_{Verwerkingsopdracht}

Dankzij de verhalen van Multatuli hoorden de mensen in Nederland over de slechte situatie in Nederlands-Indië. De hoogste tijd om zelf in de tijd van Multatuli te kruipen en een verslag over een dag in Indië te schrijven. Maar hoe schrijf je zo'n verslag? Dat leg ik je uit! 

_{Voorbeeld van een verslag} 

FC de grashappers wint met 3-0 van tegenstanders

Amsterdam - Voetbalclub FC de Grashappers heeft vandaag een geweldige overwinnig behaald op hun aartsvijand. Onder luid gejoel scoorden ze maar liefst 3 doelpunten.

Langs de lijn was het een drukte van jewelste met zenuwachtige supporters. In het zonnetje stonden de fans vol spanning te kijken naar de wedstrijd. Na de derde goal brak het feest los in Amsterdam, waarbij de vrolijke spelers als kippen zonder kop over het veld begonnen te rennen van blijdschap. Om de winst te vieren was er een heerlijk geurende BBQ klaargemaakt waar iedereen zich te buiten ging aan gekleurde groentespiesjes en sappige hamburgers. Deze dag vergeten de grashappers niet snel!

 

Schrijf de woorden die sfeer maken op in je projectschrift.

_{De dikgedrukte woorden zorgen voor extra sfeer}

FC de grashappers wint met 3-0 van tegenstanders

Amsterdam - Voetbalclub FC de Grashappers heeft vandaag een geweldige overwinnig behaald op hun aartsvijand. Onder luid gejoel scoorden ze maar liefst 3 doelpunten.

Langs de lijn was het een drukte van jewelste met zenuwachtige supporters. In het zonnetje stonden de fans vol spanning te kijken naar de wedstrijd. Na het derde goal brak het feest los in Amsterdam, waarbij de vrolijke spelers als kippen zonder kop over het veld begonnen te rennen van blijdschap. Om de winst te vieren was er een heerlijk geurende BBQ klaargemaakt waar iedereen zich te buiten ging aan gekleurde groentespiesjes en sappige hamburgers. Deze dag vergeten de grashappers niet snel!

..
.

Wat is het doel van de schrijver van een sfeerverslag? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk.

1. De schrijver wil je informeren.
2. De schrijver wil je een kijkje geven van de sfeer op die plek.
3. De schijver wil de lezer iets stap voor stap uitleggen.
4. De schrijver wil de lezer overtuigen om iets te gaan doen.

_{Hoe was de sfeer daar?}

Je hebt inmiddels onderzocht waar een goed sfeerverslag aan moet voldoen. Door de sfeer goed te beschrijven werd het voor de mensen in Nederland duidelijker wat er precies aan de hand was in Indië. Dat was voor Multatuli belangrijk, omdat hij hoopte dat er op die manier verandering zou komen.

_{Verwerkingsopdracht}

In deze les heb je veel geleerd over de situatie in Nederlands-Indië. Zoek op het internet meer informatie over deze plek in de tijd van Multatuli. Hoe zag het landschap, zagen de huizen en de mensen eruit?

Gebruik deze informatie voor je sfeerverslag. Schrijf over een situatie of dag die Multatuli ook zou hebben beschreven. Draai aan het rad voor inspiratie!

_{Check-check-dubbelcheck!}

 Inmiddels hebben jullie genoeg inspiratie voor een verslag uit Nederlands-Indië. Check voordat je gaat schrijven de punten in de checklist. 

_{Verwerkingsopdracht}

Aan de slag! 

Tip!

Vertel in je sfeerverslag waar je bent, wat je precies ziet, wat je ruikt en wat je hoort.

Gebruik het schrijfkader voor je verslag. 

_{Feedback & Verbeteren}

Wissel je verslag uit met je schoudermaatje. Wat valt jullie op? Vul elkaars checklist in.

_Presenteren

Lever jouw tekst in bij je juf of meester. Hij of zij trekt uit de stapel één tekst en leest deze voor. Draai daarna aan het rad en bespreek de vraag.

Wereldoriëntatie

• Ik weet door wie het boek Max Havelaar geschreven is en waarom.
  
• Ik kan iets vertellen over de situatie in de kolonie Nederlands-Indië.
  
• Ik weet wat Multatuli met zijn boek bereikt heeft.
  
• Ik weet wat het Max Havelaar keurmerk inhoudt.

Terugkoppeling lesdoelen

Woordenschat

• Ik begrijp de belangrijke woorden die met Max Havelaar te maken hebben.

Taal

• Ik kan een verslag schrijven over een dag in Nederlands-Indië in de tijd van Multatuli.

Lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen.

Vragenmuur & Weetmuur

• Op welke vragen hebben jullie deze les antwoord gekregen? 
• Welke vragen zijn nog onbeantwoord? 
• Hoe kun je ervoor zorgen dat je toch achter het antwoord op deze vragen komt?
  

              Tot de volgende keer!