4.1 Hoe wil je werken?

• Economie
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 4

Wat gaan we doen vandaag?

• Leerdoelen van vandaag
• Weet je het nog ???
• Instructie paragraaf 4.1
• Aan het werk met 4.1
• Evalueren van de leerdoelen
• Afsluiting

Weet je het nog??

een korte terugblik...

Hoeveel uur moet je werken voor een full time baan?

1. zo veel als je wilt
2. 36 tot 40 uur
3. 18 tot 20 uur
4. meer dan 40 uur

Bas werkt in een ziekenhuis en werkt daar 3 dagen per week. Bas heeft een full-time baan.

1. bewering is juist
2. bewering is onjuist

Hoe wordt de beroepsbevolking vaak genoemd?

1. De vraag naar arbeid
2. Het aanbod van arbeid

Wat is de beroepsbevolking?

1. Iedereen die werkt of werkloos is
2. Iedereen die werkt
3. Iedereen van 15 jaar tot de pensioenleeftijd die werkt
4. Iedereen van 15 jaar tot de pensioenleeftijd die werkt of werkloos is

Inhoud:

• 4.1 Hoe wil je werken?
• 4.2 Sta je sterk in je werk?
• 4.3 Vraag en aanbod op de arbeidsmarkt?
• 4.4 Problemen op de arbeidsmarkt?
  

Leerdoelen voor vandaag:

Na deze les weet ik...

1. in welke productiesectoren je kunt werken
   
2. wat voor arbeidsmotieven er zijn en wat het belang is van onbetaalde arbeid
   
3. wat er in een arbeidsovereenkomst staat en wat een cao is
   
4. verschillen tussen werken als zelfstandige en werken in loondienst

Waar ga je werken?

Je kunt werken in vier verschillende productiesectoren

1.Primaire sector

2.Secundaire sector

3.Tertiaire sector

4.Quartaire sector

Landbouw, visserij, winning van grondstoffen

Industrie, bouw, ambachtelijke bedrijven

Handel, transport, winkels, banken => commercieel

Onderwijs, zorg, overheid 

=> niet-commercieel

Waar ga je werken?

Waarom werk je? (motieven)

• geld verdienen
  
• behoefte aan sociale contacten
  
• nuttig en zinvol bezig zijn
  
• regelmaat in je leven
  
• nieuwe dingen leren
  
• In je eigen huishouden, als vrijwilliger of mantelzorger doe je onbetaald werk.
  
• Zonder vrijwilligers kunnen veel clubs en instellingen niet functioneren.

 

Heldere afspraken

• Wie in loondienst gaat, sluit een arbeidsovereenkomst af.
  
• Daarin staan arbeidsvoorwaarden zoals:
  
• je functie, je werktijden, vakantiedagen en  je loon
• Veel arbeidsvoorwaarden komen uit de cao
  
• (collectieve arbeidsovereenkomst).
  
• Een cao geldt voor een hele bedrijfstak, zoals de bouw, de zorg of het voortgezet onderwijs.
  

Hoe wil jij werken?

In loondienst

• vast inkomen
  
• doorbetaald bij ziekte en vakantie
  
• pensioenregeling

Als zelfstandige 

• je eigen bedrijf
  
• eigen tijd indelen
  
• minder zekerheid over je inkomen

Veel bedrijven beginnen als eenmanszaak

= onderneming met één eigenaar (kan personeel hebben)

Een zelfstandige zonder personeel is een zzp’er.

Verschil in (machts)positie

Werkgever

• kan personeel aannemen en ontslaan
  
• betaalt het loon
  
• bepaalt je functie
  
• beslist over wel/geen promotie
  

Werknemer

• kan solliciteren, maar beslist niets
  
• financieel afhankelijk van het loon
  
• functie zo goed mogelijk uitvoeren
  

Bescherming van werknemers

Door overheid:

• Recht op wettelijk minimumloon
  
• Recht op doorbetaling van loon bij ziekte
  
• Uitkering
  

* bij werkloosheid (WW)
* bij arbeidsongeschiktheid (WIA)

Bescherming van werknemers

Door overheid:

• Arbowet (voor arbeidsomstandigheden)
• Arbeidstijdenwet
• Ontslagbescherming:
• werkgever moet toestemming hebben (van UWV of rechter)

Door vakbond:

• Cao

* lonen, duur werkweek, vakantiedagen, scholing

Economisch zelfstandig?

Je bent economisch zelfstandig

• als je eigen inkomen = minstens het sociaal minimum
  
•                 = bijstandsniveau = 70% van het  minimumloon
  

1 op 3 vrouwen niet econ. zelfstandig

• vaker deeltijdbaan (door zorg voor kinderen)
  

 oplossing: - betere/goedkopere kinderopvang

                        - flexibeler werktijden

• vaak werk in minder goed betalende sectoren
  

 (o.a. zorg, horeca)

• minder vaak een topfunctie
  
• (onbewuste) achterstelling
  

Algemene wet gelijke behandeling

Bij sollicitatie mag niemand worden achtergesteld vanwege:

• religie (godsdienst)
• leeftijd
• afkomst
• gender/geslacht

Recht op: gelijke beloning voor gelijk werk & gelijke kansen bij solliciteren

Mensen met een beperking

• Vinden over het algemeen minder makkelijk een baan
• Bedrijven kunnen subsidie krijgen - helpt onvoldoende

Waarom werken?

Arbeidsmotieven:

• Inkomen verdienen
  
• Talent ontplooien, jezelf ontwikkelen
  
• Je nuttig maken, zinvol bezig zijn
  
• Sociale contacten: met collega’s en/of klanten
  
• Regelmaat in je tijdsindeling
  

geldt ook voor onbetaald werk

Soorten werk

Wit werk:

• betaald werk,
  
• arbeidscontract,
  
• inhouding loonbelasting en sociale premies,
  
• geregistreerd, werk in de formele sector.
  

Zwart werk:

• betaald werk,
  
• geen contract,
  
• geen belasting en premies,
  
• niet verzekerd,
  
• niet geregistreerd, informele sector
  
• verboden.
  

Grijs werk:

• onbetaald werk:
  
• vrijwilligerswerk,
  
• werk in eigen huishouden,
  
• mantelzorg,
  
• niet geregistreerd, informele sector.
  

Ga zelf aan de slag!

Gebruik de rest van de les om 4.1 af te maken 

Ben je eerder klaar? Ga dan verder met het voorbereiden voor het SE-economie. Maak bijvoorbeeld een mindmap of samenvatting per paragraaf.

Leerdoelen voor vandaag:

Na deze les weet ik...

1. in welke productiesectoren je kunt werken
   
2. wat voor arbeidsmotieven er zijn en wat het belang is van onbetaalde arbeid
   
3. wat er in een arbeidsovereenkomst staat en wat een cao is
   
4. verschillen tussen werken als zelfstandige en werken in loondienst

Wat is geen arbeidsmotief?

1. geld/loon
2. het communiceren met collega's
3. ontwikkeling
4. het zijn allemaal arbeidsmotieven

Een deeltijdbaan is....

1. Een baan waarin je zelf je tijd verdeelt.
2. Een baan waarin je op oproepbasis komt.
3. Een baan van minder dan 36 uur per week.
4. Een baan van minder dan 20 uur per week.

In de ‘Algemene wet gelijke behandeling’ staat onder andere

1. Mannen en vrouwen moeten evenveel verdienen
2. Vrouwen moeten voorrang krijgen
3. Mannen verdienen een betere baan dan vrouwen
4. Vrouwen verdienen een betere baan dan mannen

Een werkgever kan bij een sollicitatie verschillende redenen hebben om iemand niet aan te nemen.

Welke van de volgende redenen is in strijd met de Algemene wet gelijke behandeling?

1. De sollicitant vraagt een te hoog salaris.
2. De sollicitant is te oud.
3. De sollicitant heeft de verkeerde opleiding.
4. De sollicitant heeft te weinig ervaring.

Wat is het sociaal minimum?

1. Het minimale bedrag dat je krijgt aan kinderbijslag
2. Het minimale bedrag om van te kunnen leven
3. Tijdelijk loon wanneer je geen werk hebt
4. Het minimumsalaris dat je krijgt als je werkt

In welke situatie is er sprake van "grijs werken" ?

1. Maria werkt als verpleegkundige 2 dagen per week
2. Opa Piet doet een krantenwijk om fit te blijven
3. Rick is timmerman en beunt op zaterdag een paar uurtjes
4. Nicole doet vrijwilligerswerk in het buurthuis

I: Vrijwilligerswerk is een voorbeeld van grijs werk.
II: Een drugsdealer werkt in de formele sector.

1. Beide zijn juist
2. 1 is juist, 2 is onjuist
3. 1 is onjuist, 2 is juist
4. Beide zijn onjuist