2.1 Water tegenhouden en ruimte geven deel 1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Quote: wat betekent dit?

§2.1 Water tegenhouden en ruimte geven

§2.1 Water tegenhouden en ruimte geven

Programma van de les

• Bekendste overstromingen
• Dijkverzwaring
• Ruimte voor de Rivier
• Maatregelen
• Aan de slag

De twee bekendste overstromingen

• 1953: Watersnoodramp --> Deltacommissie en daarna Deltawerken

• Hoogwater 1993 en 1995 leidde bijna tot een ramp --> Deltaplan Grote Rivieren en daarna Ruimte voor de Rivier

Nieuw waterbeleid

Het nieuwe waterbeleid breekt met de traditie van dijkverzwaring, hard pompen en snel lozen. 

Dijken en uiterwaarden

Dijkverzwaring

Beperkingen dijkverzwaring

Waarom kan je een dijk niet oneindig 
hoog en breed maken?

De dijk zal uiteindelijk onder zijn eigen gewicht wegzakken in de slappe ondergrond.

1. Dijk ophogen geen oplossing

1. Dijk zal uiteindelijk wegzakken in de slappe ondergrond
2. Dijk ophogen dan wordt een dijk ook breder
3. Dijkverzwaring: sedimentatie in winterbed, rivier hoogt zichzelf op.
   
4. uiterwaarde alleen niet genoeg op extra water op te vangen
5. Water gaat er ook onderdoor

Ruimte maken voor de rivier

• Vanaf 1995: Deltaplan Grote Rivieren en de Wet op de waterkering (rond 2000 grootste zwakheden opgelost)
  
• Niet meer dijkverzwaring, maar meer ruimte voor de rivier
• Idee uitgewerkt in programma Ruimte voor de Rivier
  
• € 2,3 miljard

Het grote plaatje

Binnen- en buitendijkse gebieden

Buitendijkse maatregelen

1. Rivierbedverruiming

2. Rivierbedverdieping

3. Uiterwaardvergraving

4. Nevengeul

5. Kribverlaging

6. Dijkverlegging

7. Obstakelverwijdering

Binnendijkse maatregelen

8. Retentiebekken

9. Noodoverloopgebied

Buitendijkse maatregelen

Uiterwaardvergraving

Het geheel of gedeeltelijk afgraven van de uiterwaard zodat er meer water in het winterbed past.

Nevengeul

Relatief kleine geul die min of meer evenwijdig aan de hoofdgeul loopt en die bij een gemiddelde waterstand en bij laagwater niet of nauwelijks water afvoert, maar die bij hoogwater de afvoercapaciteit van de rivier vergroot.

Verdieping van het zomerbed

Het uitbaggeren van het zomerbed is duur en doordat de rivier steeds nieuw slib aanvoert, helpt deze maatregel maar voor korte tijd.

Kribverlaging

Het verlagen van de kribben om bij hoogwater de opstuwing te verminderen.

Rivierbedverruiming

Het landinwaarts verplaatsen van de winterdijk om een grotere waterafvoer mogelijk te maken. Heet ook rivierbedverbreding.

Obstakelverwijdering

Verwijdering van een obstakel of begroeiing uit het rivierbed dat de waterafvoer belemmert.

Binnendijkse maatregelen

Retentiebekken

Een binnendijks omdijkt gebied waarin bij hoogwater tijdelijk water opgeslagen kan worden

Noodoverloopgebied: Polder Noordwaard in de Biesbosch

Aan het Nationaal Park De Biesbosch grenst de polder Noordwaard. Dit landbouwgebied is in de afgelopen jaren deels ontpolderd (figuur 2.28). Delen van dijken zijn afgegraven waardoor het gebied enkele keren per jaar onder water staat, vooral in de wintermaanden.

Hoogwatergeul

Zeer ingrijpend is de aanleg van een nieuwe rivierloop buiten het winterbed, dus in het binnendijkse land. Zo’n hoogwatergeul ligt tussen twee speciaal voor dit doel gebouwde hoge dijken of hogere gronden in en maakt alleen bij hoogwater deel uit van de rivier

Doel: regen- of rivierwater tijdelijk op te slaan of om nog meer ruimte aan het rivierwater te geven.

Deze maatregelen leiden ertoe dat de waterstand van de rivier lager wordt, zodat er minder druk op dijken komt te staan

Bergen = tijdelijke opslaan van water

Retentiebekken 

Langs de rivieren retentiebekken (meren) aanleggen 

Tijdelijke noodberging 

Noodoverloopgebieden

Huiswerk

Maak van 2.1 opdrachten 1 (filmpje in deze lessonup) 2,4,5

En vooral nakijken

Internationale samenwerking 

• Rijnconferentie 1972
• 5 Rijnoeverstaten (NL - DU - FR - LUX - ZWI)
• Hoe kan Duitsland of Zwitserland een land als Nederland helpen?
  

 

Maaswerken

1. Minder overstromingen.
2. Betere bevaarbaarheid.
3. Natuurlijkere Maas
   

Maar goed, wat gebeurde er in augustus 2021?

Een natuurlijkere Maas: meer natuur in en om de Maas.

Het project wordt medegefinancierd door de winning van zand en grind.

Project: Grensmaas

Wat is hier gebeurd?

En 

Hoe helpt dit Nederland veiliger te maken?