HFD 6.2 Reliëf als klimaatfactor

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

6.2 Reliëf als klimaatfactor

Vandaag

Korte terugblik op §6.1 

Uitleg §6.2 

Zelfstandig aan het werk en/of hulp bij de opdrachten 

Klassikale afronding 

Vorige les hebben we het gehad over de golfstroom. Wat was de golfstroom ook alweer?

1. Een koude zeestroom vanuit de noordpool
2. Een warme zeestroom vanuit de golf van Mexico
3. Een warme zeestroom vanuit Afrika
4. Een warme zeestroom vanuit Azië

Welk kenmerk van aanlandige wind is juist?

1. In de zomer is aanlandige wind warm.
2. Aanlandige wind waait vanaf het land naar zee.
3. In de winter is aanlandige wind koud.
4. In de winter is aanlandige wind warm.

Tropen:

gematigde zone:

Poolstreken:

Combineer de luchtstreken met de juiste breedtecirkels.

De temperatuurzones op aarde noem je de luchtstreken. Bij deze vraag gebruiken we de breedtecirkels als begrenzing van de verschillende temperatuurzones.

Tussen 23½° en 66½°

Vanaf 66 ½ °

Tussen de 23 ½ ° N.B. en 23 ½ ° Z.B.

Leerdoelen: wat moet je kennen en kunnen?

1. Je kunt uitleggen wat de kenmerken zijn van de vorm en het reliëf van Europa;
   
2. Je kunt uitleggen hoe gebergten kunnen werken als klimaatscheiding;
   
3. Je kunt het verband uitleggen tussen het reliëf en de temperatuur: hoe hoger, hoe kouder;
   
4. Je kunt het verband uitleggen tussen het reliëf en de neerslag: stuwingsregen en regenschaduw;
   
5. Je kunt uitleggen wat het verband is tussen aanlandige winden en het ontbreken van reliëf; 
   

Begrippen 

Theorie: aanlandige wind, eeuwige sneeuw, gelede kust, gletsjer, Golfstroom, heuvelland, hoge breedte, hooggebergte, klimaat, klimaatscheiding, laagland, lijzijde, loefzijde, middelgebergte, neerslag, regenschaduw, reliëf, schiereiland, stuwingsregen, temperatuurgradiënt

Basisboek: heuvelland, hooggebergte, hoogvlakte, laagland, laagvlakte, lijzijde, loefzijde, middelgebergte, plateau, regenschaduw, stuwingsregen

Welke klimaatfactoren zijn er?

Nu je het filmpje gezien hebt.
Welke klimaatfactoren zijn er?

Wat is reliëf?

heel veel reliëf

veel reliëf

weinig tot geen reliëf

H5 Par. 2- Reliëf en klimaat                        

Wat valt je op als je kijkt naar het reliëf van Nederland?

Weet jij de naam van dit gebergte?

Weet jij de naam van dit gebergte?

Kaart reliëf Europa

Natuurkundig kaart !

Welke reliëf-vormen kun je in Nederland aantreffen?

1. Hooggebergte
2. Middelgebergte
3. Heuvelland en laagland
4. Er is geen reliëf in Nederland, het is plat

Plak een foto van een reliëfvorm in Europa

Reliëf

= Hoogteverschil

Hoe noem je deze vorm van een gebied?

1. Eiland
2. Continent
3. Gelede kust
4. Schiereiland

De vorm van Europa 

• Europa is een schiereiland: aan 3 kanten zee
• Binnen Europa zijn er verschillende schiereilanden
• Europa heeft grote inhammen, de zee is nooit ver weg

Europa heeft 4 grote schiereilanden:

1- het Iberisch Schiereiland (Spanje+Portugal)

2- Italië 

3- Scandinavisch Schiereiland

4- Griekenland 

Temperatuur en reliëf

Het reliëf heeft invloed op de temperatuur

De temperatuur gaat per 100 m. met 0,6 °C omlaag 

(1km omhoog = 6 °C kouder)

Onthouden: hoe hoger hoe kouder!

aantekening

Waarom is het kouder boven op een berg? 

Hoger is toch dichter bij de zon?

De zon verwarmt niet de lucht maar het aardoppervlak. Lucht neemt bijna geen zonnewarmte op, het aardoppervlak wel. De lucht wordt dus vanaf de grond opgewarmd! Hoe verder je van het aardoppervlak zit, hoe kouder. De zon staat bovendien 150 miljoen kilometer van de aarde... die bergtop maakt niks uit op die afstand.

Een andere reden voor de lage temperatuur op de berg is dat de lucht daar dunner is, ook wel ijler genoemd. Er is minder lucht, daardoor is de luchtdruk lager en worden de luchtdeeltjes minder samengedrukt dan onderaan de berg. Hoe minder lucht wordt samengedrukt, hoe kouder het is.  

Reliëf & temperatuur

- Scandinavisch Hoogland heeft een noord-zuidligging.
- In Bergen is het nooit heel koud. Dat komt door de invloed van de Golfstroom en de westenwinden.
- Verder naar het oosten ligt Lillehammer, daar is het ‘s winters erg koud, de aanlandige wind heeft daar geen invloed meer. --- De Noorse havens vriezen niet dicht, maar die in Zweden, aan de oostkust, wel.

- In de zomer is het in Noorwegen juist koeler en in Zweden warmer.

- Het verband tussen reliëf en temperatuur is: hoe hoger, hoe kouder, per 100 m omhoog gaat de temperatuur met 0,6 ºC naar beneden. 

Verschil in klimaat

Door de bergen is er links een ander klimaat dan rechts.

Daarom heet dit gebergte een klimaatscheiding.

Neerslag en reliëf

Een gebergte kan de scheiding vormen tussen een gebied waar het veel regent en een droog gebied.

Hoe werkt het?

Vochtige lucht van zee moet opstijgen tegen een gebergte. Lucht die opstijgt koelt af (hoe hoger hoe kouder) en het gaat regenen: stuwingsregen

De natte kant van een gebergte heet: loefzijde (windkant)

Aan de andere kant van het gebergte valt bijna geen neerslag omdat de lucht hier weer daalt. Dalende lucht warmt op, waterdruppels worden weer waterdamp: het is hier droog. We zeggen ook wel dat dit gebied in de regenschaduw ligt.

De droge kant van een gebergte heet: lijzijde

Kijk op de volgende dia om de tekening te zien die dit uitlegt.

Hoogteligging (reliëf) en temperatuur

Leerdoelen: wat moet je kennen en kunnen?

1. Je kunt uitleggen wat de kenmerken zijn van de vorm en het reliëf van Europa;
   
2. Je kunt uitleggen hoe gebergten kunnen werken als klimaatscheiding;
   
3. Je kunt het verband uitleggen tussen het reliëf en de temperatuur: hoe hoger, hoe kouder;
   
4. Je kunt het verband uitleggen tussen het reliëf en de neerslag: stuwingsregen en regenschaduw;
   
5. Je kunt uitleggen wat het verband is tussen aanlandige winden en het ontbreken van reliëf; 
   

Begrippen 

Theorie: aanlandige wind, eeuwige sneeuw, gelede kust, gletsjer, Golfstroom, heuvelland, hoge breedte, hooggebergte, klimaat, klimaatscheiding, laagland, lijzijde, loefzijde, middelgebergte, neerslag, regenschaduw, reliëf, schiereiland, stuwingsregen, temperatuurgradiënt

Basisboek: heuvelland, hooggebergte, hoogvlakte, laagland, laagvlakte, lijzijde, loefzijde, middelgebergte, plateau, regenschaduw, stuwingsregen

Aan de slag 

Maken: H6§2 - opdr. 1 t/m 4, 6, 7 en 10. 

Lezen: H6§2 en basisboekteksten (staat allemaal bij de theorie)