workshop oogaandoeningen en bijbehorende behandelingen

• Verzorgende
• MBO
• Studiejaar 2

workshop oogaandoeningen en bijbehorende behandelingen

onderwerpen

• anatomie oog
• bindvliesontsteking
• hoornvliesontsteking
• vaatvliesontsteking
• glaucoom
• staar
• maculadegeneratie
• retinopathie
• netvliesloslating
• bijziend
• oogdruppels toedienen
• druppelbril
• benadering cliënten met een oogaandoening 

Accomoderende werking

Als je een voorwerp wilt bekijken dat dichter bij je ogen ligt, moet de ooglens boller worden gemaakt.

Omdat de ooglens elastisch is, kan hij door het aanspannen of ontspannen van de spiertjes in het straallichaam boller of minder bol worden gemaakt.

1. hoornvlies

Helder en doorzichtig

2. pupil

Zwart gat in regenboogvlies (iris) Kan vernauwen en verder openen

3. lens

Kan platter en boller worden

(accomoderen)

4. glasachtig lichaam

Moet helder zijn 

Bepaalt het scherp zien

5. netvlies (retina)

Lichtgevoelige sensoren (staafjes en kegeltjes)

6. oogzenuw

Geeft beeld door aan de hersenen 

 7. blinde vlek

Plaats van de oogzenuw

8. gele vlek (macula) Plaats van scherp zien (veel staafjes en kegeltjes)

Hulporganen van het oog:

 wenkbrauwen, 

oogleden, 

wimpers,

traanvocht, 

oogspieren 

De oogbol (bulbus oculi) bestaat uit drie lagen: 3 vliezen

1. Een buitenste laag: de harde oogrok (sclera) en het hoornvlies (cornea);

2. Een middelste laag: het vaatvlies (choroidea) en het regenboogvlies (iris);

3. Een binnenste laag: het netvlies (retina).

Gezichtszintuig

Het gezichtszintuig bevindt zich in het netvlies aan de binnenzijde van de oogbollen

De oogbollen liggen elk in een holte van het schedel; de oogkas. Ze zijn omgeven door spiertjes die de oogbewegingen tot stand brengen, en vetweefsel.

t

Netvlies

Het netvlies vormt de binnenste bekleding van de oogbollen. Hierin vertakt de oogzenuw zich in de receptoren tot fijne draadjes die de lichtprikkels opvangen. Deze receptoren noemen we staafjes en kegeltjes. 

Staafjes gebruik je in schemerlicht, de kegeltjes bij daglicht.

 Meest voorkomende oorzaak van rood oog

- Meest voorkomende oogontsteking

- Ontsteking van bindvlies over harde oogrok (sclera)

Viraal: verkoudheid, adenovirus (besmettelijk!)

Bacterieel: stafylokokken, SOA

Allergisch: pollen, contactallergenen

Waterige afscheiding

Geen pijn, tenzij hoornvlies is aangetast

Zichtproblemen door tranen en irritatie

Oogdruppels:

- Reiniging

- Bloedvatvernauwing

- Antibiotica

- Antihistaminicum

Rode, branderige, tranende ogen

- Geen pijn Allergie: Jeuk

- Soms zichtproblemen Bacterieel: Pusvorming

- Enkele dagen tot 2 weken

Behandeling:

- Oogdruppels en eventuele contactlenzen uit!

Soms doet hoornvlies/cornea mee

contactallergenen zijn: oogdruppels of -zalf, makeup en contactlensvloeistof

Ontsteking van de cornea (hoornvlies)

- Door Herpes Simplexvirus of UV-licht (skieën, lassen)

Symptomen:

- Zeer pijnlijk

- Afname gezichtsvermogen

- Lichtschuwheid

- Tranende, rode ogen

evt. littekenvorming

verminderde gevoeligheid en daardoor grotere kwetsbaarheid

Keratitis

Wanneer naar oogarts?

- Als klachten niet minder worden na enkele dagen

- Zeer veel pijn

- Verdere afname gezichtsvermogen

Keratitis wordt vaak veroorzaakt door...

1. Zwemmen
2. Bowlen
3. Hardlopen
4. Skieën

Welk deel van het oog is ontstoken bij een keratitis?

1. Hoornvlies
2. Netvlies
3. Vaatvlies
4. Bindvlies

Wat is een uveitis?

Uveitis

Ontsteking van het vaatvlies (uvea)

- Verzamelnaam voor inwendige ooginfecties:  o.a. iritis

Symptomen:

- Diepe pijn in het oog, rood oog

- Vermindering gezichtsvermogen
/wazig zien 

- Zwarte vlekjes of slierten in het beeld

- (soms) Licht niet goed verdragen

Oorzaak is onbekend, soms onderdeel van infectieziekten en auto-immuunziekten (reuma)

Één oog of beide ogen tegelijkertijd

Onder andere gebruik van corticosteroiden als behandeling

Glaucoom

Acuut: plotselinge blokkade afvoer van
kamervocht (Spoedgeval!)

- Acuut hevige pijn

- Rood/hard oog

- Misselijkheid/braken

- Risico op blindheid

Behandeling: oogdrukverlagende druppels

Verwijzing naar oogarts

Chronisch glaucoom

Afvoer van kamervocht slibt langzaam dicht

- Oogdruk neemt heel langzaam toe

- Oogzenuw raakt langzaam beschadigd

- Patiënt ziet langzaam steeds minder

Schade aan oogzenuw herstelt niet: oogdruppels/drain/operatie kan verdere schade voorkomen

Glaucoom

Acuut: plotselinge blokkade afvoer van
kamervocht

Waar werd het kamervocht ook weer gemaakt?

(Grijze) staar: vertroebeling van de lens

- Aangeboren/erfelijk

- Ziekte, zoals diabetes

- Meestal door ouderdom

Cataract

Na de operatie:

- Na 1 week is gezichtsvermogen volledig hersteld

- Accommoderen is niet meer mogelijk: lens blijft plat

wel een keuze voor bolle lens als mensen graag willen blijven lezen

Multifocale lens is duur en wordt niet vergoed. Ook is het zicht minder scherp

Wat is cataract?

1. het netvlies laat los
2. de oogboldruk is verhoogd
3. de lens is troebel
4. de gele vlek gaat achteruit

Groen = bloeding

Blauw = lekkage uit bloedvaten

Wit = tekort aan zuurstof en bloed

Maculadegeneratie

Macula bevat alleen kegeltjes

Oorzaken: Diabetes, Ouderdom, Trauma, 

Erfelijke ziekte en/of Roken

Symptomen: Wegvallen centrale gezichtsveld

- Minder scherp zien

- Vervormingen zien

Waar waren de kegeltjes voor?

- Scherp zien en kleuren zien

Patient ziet bijvoorbeeld dit...

Hoe werkt het? (Amslertest)

- men kijkt op kaart met vierkanten naar middelpunt (andere oog afgedekt)

Wanneer iets mis, als je geen mooie vierkanten ziet?

- als je iets ‘niet’ ziet

- iets wazigs ziet

- iets onregelmatigs ziet

Of dit...

Twee vormen

1. Droge maculadegeneratie: cellen in de gele vlek sterven af

    - Meest voorkomende vorm (±85% )

    - Langzaam proces

    - Geen behandeling mogelijk

2. Natte maculadegeneratie: groei abnormale bloedvaatjes in macula

    - Bloedvaatjes kunnen bloed of vocht lekken 

    - Laseren en/of injectie in oog kan achteruitgang verminderen

Bloedvaatjes kunnen tot littekenvorming leiden of permanente schade aan het netvlies

Aandoening ontwikkelt zich snel en er is sprake van een snelle achteruitgang (ernstig verlies van gezichtsveld als niet wordt ingegrepen)

Meest voorkomende vorm van maculadegeneratie

1. Nat
2. Droog

Retinopathie

Beschadiging van netvlies

- Verschillende oorzaken

- Oorzaak van blindheid 

Diabetische Retinopathie

Beschadiging van netvlies bij diabetes

- Lekken van vocht/vet (exsudaat)

- Uitgezette bloedvaatjes

- Kleine bloedingen

- Bloedvaatjes gaan dichtzitten

- Ontstaan nieuwe bloedvaatjes

Mensen met diabetes hebben te veel glucose (suiker) in hun bloed. Dit beschadigt de bloedvaten in het lichaam, waaronder de kleine bloedvaatjes in het netvlies.

Bij de meeste mensen met diabetes ontstaat diabetische retinopathie. Dit geldt zowel voor mensen met diabetes type I als diabetes type II. Twintig jaar na de diagnose diabetes zijn de kleine bloedvaatjes in het netvlies bij 80% van de mensen beschadigd.

Door tekort aan bloed en zuurstof (ischemie) vormt het oog nieuwe bloedvaatjes -> ernstige retinopathie

Diabetische Retinopathie

Symptomen:

- Wazig/vervormd/dubbel zien

- Vlekken/slierten zien

- Nachtblindheid

- Pijnklachten

Behandeling: Regelmatige controle!

- Laserbehandeling

Diabetische retinopathie heeft meerdere symptomen. Welke klachten iemand heeft, hangt af van de ernst van de schade en vooral ook van de vraag welk deel van het netvlies is aangetast. Vaak ontstaan klachten pas in een laat stadium als het netvlies al flink is beschadigd.

Een belangrijk symptoom van diabetische retinopathie is minder scherp zien.

Bloedsuiker onder controle houden, regelmatige controle bij oogarts. Laser kan bloedvaatjes dichtmaken 

Andere vormen Retinopathie

1. Hypertensieve retinopathie: door hoge bloeddruk
2. Atherosclerotische retinopathie: door aderverkalking en ouderdom
   
   - Beschadiging van netvlies (4 gradaties)
   - Gezichtsvermogen gaat langzaam achteruit
   - Preventieve behandeling risicofactoren

Patient merkt vaak niet dat gezichtsvermogen achteruit gaat -> bij klachten is het vaak te laat

Gradaties van gering tot zeer ernstig

Bij diabetes kunnen veel complicaties optreden. Wat is diabetische retinopathie?

1. een diabetische voet: door slechte doorbloeding wordt de genezing van wonden op de voet belemmerd.
2. Een oogaandoening: diabetes beschadigt de haarvaten in het netvlies van de ogen, waardoor bloedinkjes of littekenweefsel ontstaan.
3. Nierschade: wanneer bloedsuikerwaarden structureel te hoog zijn raken de haarvaten in de nieren beschadigd, waardoor de nierfunctie vermindert.

Ablatio retinae: netvlies laat los van vaatvlies

- Patiënt ziet lichtflitsen/schaduw

- Afname gezichtsveld

- Spoedgeval -> zo snel mogelijk

   naar OK!

Als je kleurenblind bent, kan je bepaalde kleuren niet zien.
Wat werkt er dan minder goed?

1. Kegeltjes
2. Staafjes

benadering

• Voorkom ongelukken en letsel 
• Onderwijs nieuwe vaardigheden
• Pas de taak of de omgeving aan
• Promoot een gezonde en bevredigende levensstijl

Voorkom ongelukken en letsel – Het meest effectieve licht voor een bepaalde ruimte en activiteit aanbevelen, wijzen op mogelijke gevaren en het aanbieden van oplossingen, en het laten zien van manieren om iets op een andere manier te doen waardoor de veiligheid toeneemt.

Onderwijs nieuwe vaardigheden – Technieken zoals excentrisch kijken, visueel volgen en visueel scannen kunnen mensen helpen om te leren hun resterende zicht efficiënter en effectiever te gebruiken.

Pas de taak of de omgeving aan – persoonlijke wijzigingen om functionaliteit te verbeteren, zoals het aanbevelen van aangepaste apparatuur op maat gemaakt voor iemands behoeftes, en het aanbieden van training in hulpmiddelen bij slechtziendheid, zoals vergrootglazen.

Promoot een gezonde en bevredigende levensstijl – een holistische benadering helpt om te verzekeren dat cliënten in staat zijn om zich met de dingen bezig te houden, die ze willen en moeten doen, van basale dagelijkse taken tot recreatie en vrijetijdsbesteding.

in en om de woning

• Veilig en met gemak in uw huis functioneren
• Haal rommel, snoeren en losse kleden van de vloer om vallen te voorkomen.
• Zet meubilair en apparaten op volgorden die voor u comfortabel zijn.
• Zorg ervoor dat de kleur van beugels of andere apparatuur contrasteert met muur erachter.
• Zorg voor goede verlichting in de gang, hal, trappenhuis, etc.
• Gebruik gelabelde la-indelers voor dingen als cosmetica en kleine apparaten.
• Hang kleding op kleur in de kast (hang gelijkende kleuren, zoals zwart en donkerblauw aan verschillende kanten) en gebruik verschillende wasmanden voor verschillende kleuren om ze uit elkaar te houden.

nog vragen of feedback?