Les 4: Bestuiving, bloemen en bijen

• Biologie
• Basisschool
• Groep 6-8

Introductie

Er zijn steeds minder bijen en dat heeft een groot effect op onze planeet. Daarom leren de leerlingen deze les: - waarom bijen en andere insecten belangrijk zijn; - wat bestuiving is; - welke plant wie aantrekt; - wat de leerlingen zelf kunnen doen voor de bijen.

Bestuiving, bloemen en bijen

groen schoolplein

Vertel: Er zijn in de hele wereld steeds minder (wilde) bijen, vlinders, zweefvliegen en andere bestuivende insecten. Van de 360 soorten bijen in Nederland dreigt meer dan de helft te verdwijnen. Wat kunnen wij doen om deze insecten te helpen?

Het doel

•  wat bestuiving is

•  waarom bijen en andere insecten belangrijk zijn

•  welke plant wie aantrekt

Aan het einde van de les weet je....

Vertel: Lekker spelen op het speelplein is super leuk! Maar hoe zou onze school nog beter kunnen worden? 

Video

Video (2 minuten): Deze video laat zien hoe bijen leven van nextar en stuifmeel voor honing.

Bestuiving: het overbrengen van stuifmeelkorrels van de meeldraden van de ene bloem naar de stamper van een andere bloem.

Drie soorten bestuiving

Zelfbestuiving

Kruisbestuiving

Buurbestuiving

insect atlas 2020 / ipbes 

Vertel: Bestuiving kan op verschillende manieren gebeuren, maar beide bloemen moeten wel van dezelfde soort zijn. 

Als een bloem zichzelf bestuift, dan noemen we dat zelfbestuiving. Komt het stuifmeel terecht op een andere bloem van dezelfde soort, dan is dat kruisbestuiving. 

Er is geen bestuiving, wanneer het stuifmeel terecht komt op een bloem van een andere soort.

Bron afbeelding: Bartz/Stockmar/Ziyal - Insect Atlas, https://www.boell.de/sites/default/files/2020-05/insectatlas2020_web_200525.pdf?dimension1=ds_insect_atlas, p. 11

Wat/wie kunnen bloemen bestuiven?

Sleep deze afbeeldingen naar de bloemen toe.

wespen

wind

slakken

vlinders

vogels

water

Sleepvraag

Vraag: Welke insecten kunnen bloemen bestuiven?

Doe: Sleep de insecten die bloemen kunnen bestuiven naar de bloemen toe.

Antwoord: Er zijn vier verschillende bestuivingswijzen.

Bestuiving door insecten: 

• bijen en hommels, komt het meeste voor
• kevers
• wantsen, mogelijk bij Welwitschia
• dagvlinders
• nachtvlinders
• zweefvliegen

bestuiving door andere dieren 

• vogels, waaronder kolibries 
• vleermuizen 
• slakken 

bestuiving door de wind 
(zeer algemeen bij grassen) en vele boomsoorten.

bestuiving door water doordat het stuifmeel drijft en/of de stempel drijft.

Waarom zijn bijen en andere insecten belangrijk?

Antwoord: 

• Bijen maken honing
• Bijen en insecten bestuiven bloemen en planten.
• Bijen zijn dus belangrijk voor de natuur én voedsel.

Extra: Bijen zijn erg belangrijk, zeker wanneer je kijkt naar ons dagelijks leven. Bestuiving door insecten is noodzakelijk voor meer dan 75 % van alle voedingsgewassen. Zonder hebben wij dus niet zulk lekker fruit, zoals appels, peren of aardbeien.

Hoe kunnen wij insecten helpen op school?

Voorbeeld antwoorden:

• Bloemen planten die bijen en andere insecten fijn vinden.
• Geen insecticide op deze bloemen en planten spuiten.
• Tot juni kan je nog bijvoorbeeld zonnebloemen, enkelbloemige Afrikaantjes of een speciaal bijen-/vlindermengsel zaaien in een hoekje of bak.
• Maak een insecten- en/of bijenhotel. Bekijk hiervoor de les insectenhotel. Tip: Wilde bijen gebruiken graag  een bijenhotel op een zonnige plek, maar de belangrijke bloemen voor hen moeten binnen 500 meter gevonden kunnen worden.

Doe: Bekijk de volgende slides om te bekijken welke bloemen je bijvoorbeeld kunt planten op school.

De turkse tortel is klein en slank.

Bijen houden van enkelvoudige bloemen.
Dit zijn bloemen die stampers en meeldraden hebben. In de stamper zit nectar en aan de meeldraden zit stuifmeel. Voor bijen en insecten zijn dit hele belangrijke voedselbronnen.

Zonnebloem

Krokus

Bijenplanten

Rozemarijn

Vertel: Maar welke bloemen en planten zijn nu goed voor bijen? Bekijk hier twee bloemen en een kruid waar bijen gek op zijn.

Extra tips: 

• Je kunt ook altijd (gifvrije) bijenmix kunnen inzaaien, dan weet je zeker dat je goed zit.
• Kies bloemen die in verschillende maanden bloeien: bijen hebben van het voorjaar tot in de herfst bloeiende planten nodig. Kijk bijvoorbeeld naar deze bloemen voor bijen kalender: https://bijenclub.com/bloemen-voor-bijen/onweerstaanbare-bloemen-voor-bijen-kalender/

De turkse tortel is klein en slank.

Lavendel

Vlinderstruik

Aster

Vlinderplanten

IJzerhard

vlinderplanten:

- lavendel

- vlinderplant

- aster

- ijzerhard

Herken jij deze bloemen?

Sleep de namen naar de juiste bloemen.

Zonnebloem

Aster

Lavendel

IJzerhard

Krokus

Vlinderstruik

Sleepvraag

Vraag: Welke insecten kunnen bloemen bestuiven?

Doe: Sleep de insecten die bloemen kunnen bestuiven naar de bloemen toe.

Antwoord: Er zijn vier verschillende bestuivingswijzen.

Bestuiving door insecten: 

• bijen en hommels, komt het meeste voor
• kevers
• wantsen, mogelijk bij Welwitschia
• dagvlinders
• nachtvlinders
• zweefvliegen

bestuiving door andere dieren 

• vogels, waaronder kolibries 
• vleermuizen 
• slakken 

bestuiving door de wind 
(zeer algemeen bij grassen) en vele boomsoorten.

bestuiving door water doordat het stuifmeel drijft en/of de stempel drijft.

De turkse tortel is klein en slank.

Wat weet jij nog?

Doe: Klik op de spinner en geef hem een draai. Geef een van de leerlingen de beurt om de vraag te beantwoorden.

Extra: Vraag aan de leerlingen wat ze nog meer meenemen uit deze les.