Het geheugenpaleis

• Mentorles
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

N.b. voor deze les is het advies om eerst de les 'Onthouden - visualiseren' te geven.

Let op: Voor deze les heb je per leerling twee lege blaadjes nodig en pennen/potloden/stiften.

Module inzicht: Je kunt overal beter in worden.
Les inzicht: Door gebruik te maken van een geheugenpaleis kan ik beter worden in rijtjes onthouden.

Leerdoelen. De leerling...

• Kent de techniek van het geheugenpaleis.
• Kan zelf een geheugenpaleis maken.
• Kan informatie plaatsen in zijn/haar geheugenpaleis.
• Weet waarvoor hij/zij het geheugenpaleis kan gebruiken.

Extra informatie

In het boek ‘Het geheugenpaleis’ schrijft Joshua Foer (2011) over zijn bevindingen die hij heeft vernomen in het jaar dat hij zijn geheugen ging trainen. In het boek wordt gesteld dat een herinnering naar boven kan komen, als deze gestimuleerd wordt door een andere herinnering of gewaarwording. Dit zet het geheugenpaleis in door in te spelen op onder andere visueel denken en ruimtelijke navigatie. Op deze manier maakt een leerling verschillende gewaarwordingen of herinneringen aan, zodat er meer kans is dat een stimulus de herinnering naar boven haalt.

Het geheugenpaleis

In het volgende filmpje wordt

'het geheugenpaleis' uitgelegd:

een techniek die

geheugenkampioenen gebruiken

om beter te onthouden.

• Lees de slide voor.
• Introduceer het filmpje.

• Speel het filmpje af.

Rijtjes onthouden

Vandaag gaan we aan de slag met het geheugenpaleis om rijtjes te 

onthouden. 

De les bestaat uit twee onderdelen:

1. De woordjes onthouden

2. De volgorde onthouden

• Lees de slide voor.
• Introduceer het filmpje.

Denken in plaatjes

Je hersenen zijn heel goed in het 

bedenken en onthouden van plaatjes. 

Dit is handig voor onderdeel 1: 

de woordjes onthouden.

• Lees de slide voor.

Extra informatie

Tijdens veldwerk kwam Joshua erachter dat de vergeetcurve minder van toepassing was als de personen plaatjes moesten onthouden. Sterker nog, de proefpersonen konden zich 90% van de 2500 afbeeldingen nog herinneren.

Wat helpt om plaatjes nog beter
te onthouden?

1. Het gek maken
2. Het grappig maken
3. Het sexy maken
4. Het groot maken

• Laat de leerlingen de vraag beantwoorden.
• Geef het goede antwoord: Alle vier manieren kunnen helpen. Hoe gekker een beeld is, hoe beter je deze kan onthouden.

Plaatjes maken!

We gaan plaatjes maken van de 

onderdelen in het spijsverteringsstelsel. 

Die plaatjes zijn je geheugensteuntje.

• Lees de slide voor.

Voorbeeld 'dikke darm'

Bij dik denk ik aan varkens. Mijn 

geheugensteuntje wordt een plaatje 

van een heel dik, groot varken.

Dikke darm

• Lees de slide voor.

Zelf aan de slag

Teken plaatjes om de onderdelen van

het spijsverteringsstelsel te onthouden. 

Denk niet te lang na,

het eerste wat in je op komt werkt

vaak het beste!

• Lees de slide voor.

Het spijsverteringsstelsel

1. Mond 

2. Keel

3. Slokdarm

4. Maag            

5. Twaalfvingerige darm

6. Dunne darm

7. Dikke darm

8. Endeldarm

• Laat de slide zien.
• Laat de leerlingen plaatjes tekenen van elk woord.

Jouw paleis bouwen

Tijd voor onderdeel 2:

de volgorde onthouden. 

In drie stappen ga je een eigen

geheugenpaleis bouwen.

• Lees de slide voor.

Extra informatie

Eleanor Maguire was een neurowetenschapper die onderzocht of het werk van taxichauffeurs van Londen invloed had op het brein. Taxichauffeurs in Londen hebben een opleiding moeten volgen waar ze de locatie en verkeersrichting van alle 2500 straten, met 1400 monumenten moesten onderhouden. Eleanor kwam tot de ontdekking dat het hersengebied dat een rol speelt bij ruimtelijke navigatie 7% groter was dan normaal. Dit wijst op neuroplasticiteit van het brein. De verwachting vanuit daar was dus ook dat geheugenkampioenen een ander breinstructuur zouden hebben. Dit bleek niet zo te zijn, maar er lichten twee hersenendelen op die bij de controlegroep niet deden: Het visueel geheugen en ruimtelijke navigatie.

Stap 1: Plattegrond tekenen

Teken de plattegrond van jouw 

slaapkamer of huis Het hoeft niet mooi te 

zijn, als jij maar weet waar alles staat. 

Op de volgende slide staat 

een voorbeeld van een appartement.

• Lees de slide voor.
• Klik door naar de volgende slide voor een voorbeeld en de timer.

• Laat het voorbeeld zien.
• Zet de timer aan.

Stap 2: Plekken zoeken

Zet puntjes (geen nummers) op acht

plekken in jouw slaapkamer of huis.

Elke plek is goed, als het maar

iets is dat er altijd staat! Denk aan

je bed, een raam, de bank of een poster.

• Lees de slide voor.
• Klik door naar de volgende slide voor een voorbeeld en de timer.

• Laat het voorbeeld zien.
• Zet de timer aan.

Extra informatie

Als leerlingen moeite hebben met genoeg plekken vinden kan je hen een duwtje in de rug geven door suggesties te doen, zoals een raam, verschillende kastdeurtjes, een vloerkleed.

Stap 3: Route maken

Hoe zou jij langs alle punten in deze

kamer of dit huis lopen?

Stippel deze route uit en zorg dat je

overal maar één keer langs komt.

Nummer de plekken van 1 t/m 8.

• Lees de slide voor. 
• Klik door naar de volgende slide voor een voorbeeld en de timer.

• Laat het voorbeeld zien.
• Zet de timer aan.

Volgordes onthouden

Je hebt net acht plaatjes bedacht

voor het spijsverteringsstelsel. 

Zet deze plaatjes op de acht plekken 

in je slaapkamer, om ze op de juiste 

volgorde te onthouden.

• Lees de slide voor.

Jouw paleis!

We gaan één keer een proefrondje

lopen door jouw paleis. 

Doe je ogen dicht en loop langzaam 

langs de acht plekken op jouw route.

• Lees de slide voor.
• Laat de leerlingen de route één keer doorlopen.

Voorbeeld

Bij de dikke darm is mijn 

geheugensteuntje een dik varken.

De dikke darm staat op plek 7.
In mijn paleis is plek 7 mijn stoel.

↓

Op mijn stoel zit een dik varken.

• Lees de slide voor.

Het spijsverteringsstelsel

1. Mond 

2. Keel

3. Slokdarm

4. Maag

5. Twaalfvingerige darm

6. Dunne darm

7. Dikke darm

8. Endeldarm

• Laat de leerlingen de plaatjes koppelen aan de juiste plekken in hun geheugenpaleis.

Jouw paleis!

Doe je ogen dicht en loop langs de 

acht plekken in jouw kamer. 

Lukt het om te bedenken welke 

plaatjes je op de acht plekken 

hebt neergezet?

• Lees de slide voor.
  
• Bespreek met de leerlingen of het lukte om de plaatjes te visualiseren op de plekken in de kamer.

• Speel het filmpje af.

Extra informatie

Dit filmpje is er zodat de vergeetcurve in werking wordt gezet. In het boek 'Het geheugenpaleis' schrijft Joshua over de vergeetcurve. Als je iets nieuws leert, waarop vervolgens andere informatie in je op neemt, zal je herinnering van het eerste verslappen. Na één uur ben je 50% nieuwe informatie vergeten als je het niet herhaalt.

Wat is de volgorde van het
spijsverteringsstelsel?

Wat vergeten?

Dat is niet erg, schrijf op wat je nog wel weet!

• Laat de leerlingen de vraag invullen.

Hoe ging het onthouden?

1. Beter dan ik had verwacht
2. Precies zoals ik had verwacht
3. Slechter dan ik had verwacht

• Laat de leerlingen de vraag beantwoorden.

Denk je dat je het geheugenpaleis wel eens gaat gebruiken?

1. Ja
2. Nee

• Laat de leerlingen de vraag beantwoorden.