45-1 Literatuur 1900-1940

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Literatuur 1900-1940

Lees minimaal één boek uit deze periode. Tijdens het mondeling wordt zowel naar deze periode als naar de link van je roman met een stroming gevraagd.

Na WO-I

Had iedereen het gevoel dat er een nieuwe tijd zou aanbreken.
Men stortte zich vol enthousiasme op het leven.

--> Roaring twenties 

1

0

Ondertussen in Nederland...

• Radicale partijen bleven klein (NSB)
• Sociale wetgeving werd versterkt: algemeen kiesrecht voor mannen (1917) en vrouwen (1922), Achturige werkdag (1919)
• WOI: Nederland neutraal
• 10 mei 1940: Duitsers vallen Nederland binnen
  

3

De cultuurbeweging die tijdens WO-I tot ontwikkeling kwam wordt het modernisme genoemd.

- talrijke stromingen
- radicaal nieuwe kunst
- bloeide vooral tijdens de roaring twenties

4

Stromingen

• Expressionisme
• Dadaïsme
• Nieuwe Beelding

Expressionisme

• Expressie = uitdrukken (van gevoelens)
• Expressionisme= het weergeven van de eigen ervaringen. 
• Vervorming van realiteit.
• vs. impressionisme (weergeven zintuiglijke waarneming)

Literatuur

- Expressionisme staat tegenover het impressionisme
- Uitdrukken van een gevoel d.m.v. het weergeven van beelden.

Poésie pure: gedichten waarin het niet gaat om het weergeven van concrete inhoud, maar waarin een sfeer, een beeld wordt opgeroepen.
- Leidt soms tot absurdisme (Kafka)

Impressionisme

• Wel rijm, metrum en regelmatige strofebouw
• Normale zinnen

• Veel bnw

• Onderwerpen en beeldspraak vaak ontleend uit de natuur
• Traditionele poëzie
  

Expressionisme

• Geen of minder rijm, metrum, regelmatige strofebouw
• Onvolledige, niet grammaticale zinnen
• Emotie / gevoel wordt direct geuit d.m.v.  ongewone woordcombinaties (violette schemer)
•  Onderwerpen en beeldspraak vaak ontleend uit het stadsleven
• Vrije vers
  
  

Dadaïsme

• Geen vertrouwen in de samenleving. 
• Heftige tegenbeweging. Anti-alles.
• Maakten geen "kunst". 
• Braken met literaire tradities.

Nieuwe Beelding

Piet Mondriaan ontwikkelde een zeer abstracte stijl.

Hij wilde alles terugbrengen tot de essentie met daarin een harmonie van verhoudingen.

De vroege werken van Mondriaan zijn geschilderd in de stijl die gebruikelijk was in die tijd.

Dit landschap is een impressie (indruk) / tamelijk realistische weergave van de werkelijkheid

op zoek naar structuur

Mondriaan ging de afbeedling van de boom vereenvoudigen, op zoek naar de structuur achter deze vorm.

Verdere abstrahering, op zoek naar dat wat minimaal nodig is.

Ook hier zie je de zoektocht van Mondriaan naar de structuur achter de vorm.

Bij de abstrahering/ vereenvoudiging van vormen, komt Mondriaan steeds uit op de horizontale en verticale lijn en kiest uiteindelijkvoor de meest elementaire kleuren (de primaire: rood, geel en blauw), waar hij zijn composities mee maakt.

Traditie en vernieuwing

In de literatuur stonden traditie en vernieuwing naast elkaar. 

• Slauerhoff & Van Schendel: traditie.
• Marsman & Van Ostaijen: vernieuwing.

Slauerhoff

• Scheepsarts
• Expressie van gevoel in gedichten.
• Verlangen & romantisch lijden.

Arthur van Schendel

• Bekendste werk: Het fregatschip Johanna Maria
• Neoromantiek: werkelijkheid is onbevredigend.
• Hoofdpersonen hebben bijna niet te vervullen verlangen.

 H. Marsman

H. Marsman (1899-1940)

• 'Groots en meeslepend wil ik leven' --> vitalisme
• Verafschuwde Hollandse bekrompenheid en verheerlijkte de hartstochtelijk levende, wilskrachtige persoonlijkheid.
  
• Vitalistische bundels: Verzen (1923), Paradise regained (1927)
• Vervolgens: traditionelere poëzie
  
• Traditionele en realistische poëzie: Verzameld werk (1938)
  

Paul van Ostaijen

• Leefde kort maar krachtig.
• Collagetechniek in gedichten.
• Gedichten zijn 'autonome taalbouwsels'.

Forum

• Tijdschrift.
• Menno ter Braak & Edgar du Perron.
• Vorm of vent-discussie (vent belangrijker dan vorm).
• Tegen nationaal-socialisme.
• Psychologische romans, vaak autobiografisch.

• 
  

Huiswerk

Je gaat nu aan de slag met Laagland.

Je maakt de opdrachten: 

3, 4, 5 & 6 (pag. 83, LL).

Succes!

Vandaag

• Info
• Uitleg
• ZS
  
• Vragen?
• Werken
• Afsluiting